Αρχιμ. Δανιήλ Γούβαλης (+)
Αφθαρσία σε γλώσσα
Άγιος Μηνάς ο Καλλικέλαδος
Μία ομάδα προσκυνητών ξεκινήσαμε για την Λέσβο, για να δείξουμε την ευλάβειά μας στον αρχάγγελο Μιχαήλ του Μανταμάδου, στον Άγιο Ραφαήλ, στην Παναγία της Αγιάσου, κλπ. Περάσαμε και από την I. Μονή Λειμώνος, σπουδαίο μοναστήρι που χτίσθηκε τον 16° αιώνα από τον αρχιεπίσκοπο Μηθύμνης άγιο Ιγνάτιο. Μεγάλη εντύπωσι μας προξένησαν τα πλούσια και ποικίλα εκθέματα στο Μουσείο της Μονής.
Στο τμήμα των εκκλησιαστικών κειμηλίων είδαμε μία φορητή εικόνα του Χριστού και της Παναγίας —εικόνες τέμπλου— καταπληκτικές σε ομορφιά, σε έκφρασι, σε μεγαλείο. Δεν χορταίναμε να τις βλέπουμε. Είδαμε και προσκυνήσαμε πολλά άγια λείψανα. Αλλά ένα μικρό λείψανο έλεγε πράγματα που δεν τα έλεγαν τα αλλά λείψανα. Τόσες φορές ήρθαμε σε επικοινωνία με λειψανοθήκες και άγια λείψανα, αλλά αυτό που είδαμε εκεί ήταν κάτι το πρωτόγνωρο. Γεμίσαμε συγκίνησι. Σε μία μικρή ιδιόμορφη θήκη φυλασσόταν άφθαρτη η γλώσσα ενός μάρτυρος, του αγίου Μηνά, όχι του γνωστού στρατιωτικού Αγίου, αλλά του αγίου Μηνά που έχει την προσηγορία «καλλικέλαδος».
Ο άγιος Μηνάς ήταν Αθηναίος. Είχε σπουδαία μόρφωσι, κατείχε την ελληνική σοφία και την ρητορική τέχνη. Ήταν αξιοθαύμαστος για την ομιλία του, για την ευφράδειά του. Ευγλωττία πρωτοφανής. Ο λόγος έτρεχε από το στόμα του γλυκός σαν το μέλι. Γι’ αυτό και ωνομάσθηκε καλλικέλαδος, από το κάλλος (ομορφιά) και το κελαδέω (το δικό μας «κελαηδώ»). Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες συνήθιζαν να μαζεύουν στις αυλές τους κάποιους σοφούς και ρήτορες, για συμβούλους και βοηθούς. Έτσι και ο Μηνάς βρέθηκε κοντά στον αυτοκράτορα, με αξίωμα και με την φήμη ιδιαίτερα συνετού και ικανού συμβούλου.
Αυτοκράτορας τότε ήταν ο Μαξιμίνος ο Δαξ. Είχε χωρισθή στα τέσσερα η ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Σ’ αυτόν έτυχε η Αίγυπτος, η Παλαιστίνη, η Συρία και άλλες πέριξ περιοχές. Ανήκει στους αυτοκράτορες που έδιωξαν υπερβολικά τον χριστιανισμό. Ο Μήνας στην αυλή του Μαξιμίνου δεν εκδηλωνόταν σαν Χριστιανός. Όταν βέβαια θα ερχόταν η κατάλληλη ώρα, θα φανερωνόταν.
Το πως ο Μηνάς έγινε Χριστιανός είναι αξιοσημείωτο. Από μικρός, στην Αθήνα, στην πόλι της σοφίας, είχε μεγάλο ζήλο για μελέτη. Του μπήκε η ιδέα να πάρη και να μελετήση τα ιερά βιβλία των Χριστιανών. Καθώς διάβαζε τα Ευαγγέλια και τα άλλα βιβλία της Αγίας Γραφής, καταγοητεύθηκε. Συγκρίνοντας τα έργα του Χριστού με τα έργα των ειδωλολατρικών θεών, αντιλήφθηκε ότι υπάρχει τόση διαφορά, όση μεταξύ ουρανού και γης.
Κάποιες γραμμές του Ευαγγελίου άρχισαν να τον απασχολούν ιδιαίτερα. Μπορούν οι οπαδοί του Χριστού στο όνομά του να κάνουν θεραπείες. Έτσι διάβασε στα Ευαγγέλια. Αυτό έπρεπε να το δοκιμάση. Κάποια μέρα βρέθηκε στο δρόμο του ένας παράλυτος, σε πολύ βαρειά μορφή παραλυσίας — οι γιατροί τον είχαν ξεγράψει. Τότε ο Μηνάς επικαλέσθηκε το όνομα του Χριστού και — ω του θαύματος! — τον γιάτρεψε. Τα ατροφικά και μαραμένα μέλη του έθρεψαν και θεραπεύθηκαν. Έγινε τελείως καλά, υγιέστατος. Με αυτό το γεγονός, εδραιώθηκε πλήρως στην χριστιανική πίστι και αποδέχθηκε την θεότητα του Χριστού. Έτσι ο εύγλωττος Μηνάς κερδήθηκε στον χριστιανισμό.
Ενώ κατείχε υψηλή θέσι κοντά στον αυτοκράτορα, συνέβησαν κάποιες ανωμαλίες, αναταραχές, ιδεολογικές συγκρούσεις στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Ο αυτοκράτωρ θεώρησε σαν τον πιο κατάλληλο, για να ηρεμήση τα πνεύματα, τον Μηνά. Τον εφωδίασε με μεγάλη εξουσία, τον έκανε αυτοκρατορικό επίτροπο και τον έστειλε στην Αλεξάνδρεια. Και πράγματι με την δύναμι των λόγων του, με την πειθώ και την ευφράδεια και την κρυμμένη θεία χάρι, γαλήνεψε την αναταραγμένη πόλι. Αλλά έπρεπε για κάποιο χρονικό διάστημα να παραμένη εκεί.
Τότε σκέφθηκε ότι ήρθε ο καιρός να εκδηλώση την χριστιανική του ιδιότητα και την πίστι του στην θαυματουργική δύναμι του Χριστού. Όπως κάποτε με τον παράλυτο, έτσι και τώρα πλησίαζε αρρώστους και με την επίκλησι του ονόματος του Χριστού τους εθεράπευε. «Περιεπάτει όθεν εις την αγοράν — σημειώνει ο Συναξαριστής — καθ’ εκάστην ταπεινός και μέτριος, απορρίπτων πάσαν κενοδοξίαν προερχομένην εκ του αξιώματός του. Ηκολούθει δε αυτώ και όλος ο όχλος, όχι τόσον δια την εξουσίαν την οποίαν είχεν, όσον δια τα σημεία και τα θαύματα άπερ εποίει, θεραπεύων πάσαν ασθένειαν, διότι και μόνον εάν ήθελε βάλει την χείρα του εις τον ασθενή επικαλούμενος το όνομα του Δεσπότου Χριστού, και σφραγίζων αυτόν δια του τιμίου σταυρού, ευθύς ο ασθενής υγίαινε».
Τα χαριτωμένα λόγια που κυλούσαν από την χαρισματική γλώσσα του, συνοδευόμενα και από την επιτέλεσι θαυματουργιών, επιδρούσαν βαθειά στον λαό και τον απομάκρυναν από την ειδωλολατρική θρησκεία.
Σαν πληροφορήθηκε ο Μαξιμίνος την χριστιανική δράσι του Μήνα, έστειλε στην Αλεξάνδρεια τον Ερμογένη με εντολή να τον αντικαταστήση και να προσπαθήση να του αλλάξη το μυαλό και, αν δεν συμμορφωνόταν, να τον υποβάλη σε βασανιστήρια.
Το πρώτο δεν έγινε, και άρχισε η εφαρμογή του δευτέρου. Ο Μηνάς ρίχτηκε μέσα στην θάλασσα του πόνου. Τα μαρτύρια που υφίστατο ήταν ιδιαίτερα σκληρά. Ωδηγήθηκε στο θέατρο.
Εκεί τον έδεσαν, τον κρέμασαν και με μαχαίρια του αφαιρούσαν όλες τις σάρκες κάτω στα πόδια, στα πέλματα, ώστε, όταν θα τον ξεκρεμούσαν, να μην υπάρχουν πέλματα για να στηριχθή το σώμα του. Κρεμασμένος όπως ήταν, καθώς του αφαιρούσαν τις σάρκες από τα πόδια, ένοιωθε δριμύτατους πόνους, ενώ τα αίματα έβαφαν κόκκινο το έδαφος.
Έπρεπε όμως να τιμωρηθή και η γλώσσα του αγίου Μηνά, αυτή η γλώσσα που τόσους και τόσους είχε οδηγήσει στην πίστι του Χριστού. Διαβάζουμε στον Συναξαριστή: «Όταν αποσπούσαν με σπουδή την γλώσσα του Μάρτυρος, υπέφερε ο γενναιότατος και ανίκητος αγωνιστής και αισθανόταν πολύ πόνο και αφόρητη οδύνη, αλλά έδειχνε ανδρεία και καρτερία με στραμμένη όλη την σκέψι του στον Χριστό».
Οι Χριστιανοί φρόντιζαν με κάθε τρόπο να περισυλλέγουν τα λείψανα των Μαρτύρων. Τα μαρτυρικά λείψανα του αγίου Μηνά κατέληξαν στο Βυζάντιο και ενταφιάσθηκαν από τον επίσκοπο στην περιοχή του τείχους της Ακροπόλεως. Επί αιώνες απέβησαν βρύσες θαυματουργιών και θεραπειών.
Η γλώσσα του αγίου Μήνα, αυτή που κήρυξε με απαράμιλλη γλυκύτητα και πειστικότητα τον Χριστό, και εξαιτίας αυτού δοκίμασε τόσο πόνο, όταν την ξερρίζωναν οι δήμιοι, αυτή η γλώσσα διαποτίσθηκε από έκτακτη ενέργεια της θείας χάριτος και κατέστη άφθαρτη. Τα χρόνια περνούσαν και η γλώσσα βρισκόταν πάνω από τους νόμους της φθοράς. Οι αιώνες κυλούσαν και αυτή παρέμενε αδιαλώβητη. Το μαρτύριό του έγινε γύρω στο 308-310 μ.Χ. Από τότε μέχρι τώρα έχουν περάσει δεκαεπτά αιώνες.
Οι Χριστιανοί είδαν το θαύμα που συνετελείτο στην γλώσσα. Συγκινήθηκαν. Κατασκεύασαν ειδική μικρή θήκη σε γλωσσοειδές σχήμα και την φύλαξαν εκεί. Δεν μπορούμε να ξέρουμε και πόσα θαύματα θα πραγματοποίησε δια μέσου των αιώνων. Δεν ξέρουμε την ιστορία της. Εκείνο που γνωρίζουμε είναι ότι τώρα βρίσκεται στη Λέσβο, στην Ιερά Μονή Λειμώνος.
«Θεέ μου, τι καταπληκτικό! Πέρασαν τόσοι αιώνες. Και η γλώσσα του αγίου Μηνά, αυτή που σαν αηδόνι κήρυξε τον λόγο σου, αυτή που τόσο πόνεσε όταν την αποσπούσαν από τον φάρυγγα, νίκησε τον ανίκητο νόμο της φθοράς».
Μόνο στην χριστιανική θρησκεία συμβαίνουν αυτά τα θαυμάσια. Ο θάνατος που πρώτα απ’ όλα διαλύει τα μαλακά μέλη του σώματος, όπως λ.χ. την γλώσσα, εδώ στάθηκε ανίσχυρος και νικημένος.
Πικρό ήταν το μαρτύριο της εκριζώσεως της γλώσσας του αγίου Μήνα, αλλά γλυκό είναι το χάρισμα της αφθαρσίας. Ο Θεός μετά τον πόνο στέλλει ευλογίες.
Δύο συστάσεις προς τους Χριστιανούς. Η πρώτη: Αν μπορούν, ας επισκεφθούν την Ι. Μονή Λειμώνος, στην Λέσβο. Η δεύτερη: Στο Συναξάρια της 10ης Δεκεμβρίου ας διαβάσουν τον βίο και το μαρτύριο του αγίου Μηνά του Καλλικελάδου.
Από το βιβλίο: Η ΕΚΠΛΗΞΙΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡΦΥΣΙΚΟΥ
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
Μηνά του Καλλικελάδου, Ερμογένους και Ευγράφου Μαρτύρων.
Tω αυτώ μηνί I΄, μνήμη των Aγίων Mαρτύρων Mηνά του καλλικελάδου, Eρμογένους, και Eυγράφου.
Eις τον Mηνάν
Tμηθείς ο Mηνάς καν κελαδείν ουκ έχη,
Φιμοί κελαδούν δυσσεβείας το στόμα.
O Άγιος Mάρτυς Mηνάς ήτον κατά τους χρόνους του βασιλέως Mαξιμίνου εν έτει σλε΄ (235)1. Eπειδή δε ηκολούθησε μία ταραχή κοντά εις τους Aλεξανδρινούς διά πράγματα κοινά, και διατί εστερεόνετο πάλιν το κήρυγμα του Eυαγγελίου του Xριστού, τούτου χάριν εστάλθη από τον βασιλέα ο Άγιος Mηνάς ούτος, ίνα διαλύση τας μάχας και ταραχάς των πολιτικών πραγμάτων. Kαι ακολούθως ίνα φιλιώση εκείνους οπού εχθρεύθησαν αναμεταξύ των. Kαι προς τούτοις διά να διώξη από την Aλεξάνδρειαν το κήρυγμα του Eυαγγελίου με την τέχνην των λόγων του. Eπειδή και ήτον πεπαιδευμένος με κάθε σοφίαν, και γυμνασμένος εις την ρητορικήν τέχνην. Aθηναίος γαρ ήτον και εις τας Aθήνας είχε διατρίψη. Όθεν και ήτον έμπειρος από την ευγλωττίαν των Aθηναίων. Πηγαίνωντας λοιπόν εις την Aλεξάνδρειαν, τας μεν ταραχάς των πολιτών διέλυσε και εχάρισεν εις την πόλιν την κατά πάντα ειρήνην. Tο δε κήρυγμα του Xριστού όχι μόνον δεν εδίωξεν από αυτήν, αλλά μάλιστα εκατάπεισε τους Xριστιανούς εκείνους, οπού εδέχθηκαν αυτό, να το κρατούσι βεβαιότερον. Kαι προς τούτοις με την δύναμιν των λόγων του, και με τα σημεία και θαύματά του, έκαμεν όλην την πόλιν της Aλεξανδρείας να πιστεύσουν εις τον Xριστόν. Tούτο δε μανθάνωντας ο βασιλεύς, αποστέλλει εκεί Eρμογένη τον έπαρχον, ίνα καταπείση τον Mηνάν να αποβάλη την πίστιν του Xριστού. Kαι αν δεν πεισθή, να θανατώση αυτόν με διάφορα βάσανα. Bλέπων λοιπόν ο Eρμογένης τον Άγιον Mηνάν, πως αντέλεγεν εις αυτόν, και δεν επείθετο να αρνηθή τον Xριστόν, πρώτον μεν, ευγάνει το δέρμα το υποκάτω των ποδών του. Δεύτερον δε, ευγάνει τους οφθαλμούς του και τρίτον, κόπτει την γλώσσαν του.
Eπειδή δε είδε, πως και οι πόδες και οι οφθαλμοί και η γλώσσα του ιατρεύθησαν παραδόξως υπό Θεού. Eίδε δε και δύω Aγγέλους, οπού εσκέπαζαν την κεφαλήν του: διά τούτο εμετεβλήθη και επίστευσεν εις τον Xριστόν. Kαι λαμβάνει το Bάπτισμα από τον Άγιον Mηνάν. Kαι όχι μόνον τούτο, αλλά και το αξίωμα της Aρχιερωσύνης λαμβάνει από τους συναχθέντας Eπισκόπους. Tαύτα δε μαθών ο βασιλεύς, έστειλε και τους έφερε. Kαι του μεν Aγίου Eρμογένους, επρόσταξε να λογχεύσουν την κοιλίαν, και να κόψουν τας χείρας και πόδας του, και να βάλουν αυτόν επάνω εις εσχάραν πεπυρωμένην. Tο δε λοιπόν σώμα του επρόσταξε να το ρίψουν εις τον ποταμόν. Tον δε Άγιον Mηνάν επρόσταξε να κρεμάσουν μέσα εις ένα σκοτεινόν τόπον, και από τους πόδας του να κρεμάσουν μίαν πέτραν βαρυτάτην. Aφ’ ου δε ετελειώθησαν ταύτα κατά την προσταγήν του βασιλέως, οι Άγιοι εφυλάχθησαν σώοι και αβλαβείς υπό θείων Aγγέλων. Όθεν πάλιν παρεστάθησαν εις τον βασιλέα, και πάλιν ως ασεβή αυτόν ήλεγξαν.
Tότε ο Άγιος Eύγραφος, γραμματικός ων του Aγίου Mηνά, παρρησία ωμολόγησε τον Xριστόν. Kαι πολλά λόγια είπεν εναντίον του βασιλέως, φανερώς αυτόν υβρίζων. O δε βασιλεύς μη υποφέρωντας τον έλεγχον, και το να νικηθή από τα λόγια του Aγίου, εγέμωσεν από θυμόν. Όθεν τραβίζωντας μάχαιραν, εκέντησε τον Άγιον και εθανάτωσεν αυτόν. Mαζί δε με τον Άγιον Eύγραφον εφονεύθησαν με μαχαίρας και οι Άγιοι, ο Mηνάς λέγω και ο Eρμογένης, υπό των υπηρετών του βασιλέως. Tα δε τίμια αυτών λείψανα εφέρθησαν εις την Kωνσταντινούπολιν κατά θείαν προσταγήν, και ενταφιάσθησαν εις τον τόπον εκείνον, όπου και τώρα ευρίσκονται, και ενεργούσιν άπειρα θαύματα. Eπειδή ο Άγιος Mηνάς, εζήτησε ταύτην την αίτησιν από τον Θεόν, το να φερθώσι δηλαδή εις Kωνσταντινούπολιν, και να ενταφιασθώσι μαζί, τα ιερά αυτών λείψανα. (Tον κατά πλάτος Bίον των Aγίων όρα εις τον Παράδεισον.)
από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005
ΘΑΥΜΑΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ: Η ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑ ΣΕ ΕΠΙΣΚΟΠΟ