Πρωτ. Στέφανος Στεφόπουλος
ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ ΜΕ ΤΗΝ ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΗ ΟΜΟΛΟΓΙΑ (ΧΙΙΙ)
Διφορούμενες ενέργειες των “μπροστάρηδων”
στους Διαλόγους με τους Λατίνους
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ 1’ ΕΔΩ, 2’ ΕΔΩ, 3’ ΕΔΩ, 4’ ΕΔΩ, 5’ ΕΔΩ, 6’ ΕΔΩ, 7′ ΕΔΩ, 8 ΕΔΩ, 9 ΕΔΩ, 10 ΕΔΩ, 11 ΕΔΩ, 12 ΕΔΩ
Ατυχώς, στις μέρες μας, προβάλλονται ορισμένα ανώτατα εκκλησιαστικά πρόσωπα ως σκαπανείς του Οικουμενισμού και των διαχριστιανικών διαλόγων καθώς και ως “πρότυπα” προς μίμησιν από τους νεωτέρους. Η αλήθεια είναι δυστυχώς πολύ διαφορετική και φανερώνει, μετά από μιά κριτική ματιά, το μέγεθος της αυθαίρετης υποχώρησης της Ορθόδοξης πλευράς και της επικράτησης των Παπικών σε μιά υποτιθέμενη προσπάθεια ανορθόδοξης προσέγγισης Ανατολής και Δύσης.
Μεταξύ αυτών και ο μακαριστός Οικουμενικός Πατριάρχης κυρός Αθηναγόρας. Σκοπός των αναφορών αυτών δεν είναι η κατάκριση και ιεροκατηγορία αλλά η επισήμανση των διαχρονικών λαθών όπως αποδείχθηκε και από τις προηγούμενες ενότητες και η επιλογή πιό συνετών τρόπων, δρόμων και συμπεριφορών που ίσως αποφέρουν πιό πολλά θετικά στοιχεία στην επικοινωνία μας με τις χριστιανικές ομολογίες (και όχι Εκκλησίες!).
Κρίσιμα στοιχεία μπορούμε να αντλήσουμε μέσα από την βιογραφία ενός άλλου “διάσημου” σκαπανέα της οικουμενικής κίνησης, του επίσης μακαριστού πρώην Αρχιεπισκόπου Αμερικής κυρού Ιακώβου. (Γ. Π. Μαλούχος “Εγώ, ο Ιάκωβος”, Εκδ. Α. Α. Λιβάνη, Αθήναι 2002, σελ. 189-197 & 299 κεξ).
Να πως περιγράφει ο μακαριστός κυρός Ιάκωβος το πρόσωπο και τις ενέργειες του Πατριάρχη Αθηναγόρα :
“...μου έλεγε από αυτήν την κατάθλιψη στην οποία ζούμε εδώ επί αιώνες δεν είναι δυνατόν να μας βγάλει κανείς. Πρέπει να βγάλουμε εμείς τον εαυτό μας, κοιτάζοντας προς τη Δύση, προς την Ευρώπη γενικά και τις Εκκλησίες της Δύσεως… Ήταν οικουμενιστής, ιδεολόγος, ναι, καταργούσε τα σύνορα μεταξύ των διαφόρων Εκκλησιών… Μου έλεγε συχνά “Γιατί αυτά τα σύνορα; Ποιός τα έβαλε;… Εγώ δεν παραδέχομαι σύνορα…”
…Εμπρός στα οράματά του δεν μετρούσε ούτε τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους ούτε τις σχέσεις της Εκκλησίας μας με τις άλλες Εκκλησίες… Όταν με έστειλε στη Γενεύη μου λέει :” Ξέρεις που πηγαίνεις, διότι έχεις αρχίσει μιά οικουμενική κίνηση στη Βοστόνη όταν καθιέρωσες τους εσπερινούς νεολαίας, καλώντας ομιλητάς από όλες τις θρησκείες. Εσύ θα κάνεις το γραφείο, δεν υπάρχει γραφείο”… “!
Πως είναι δυνατόν να αναρωτιόταν ο Πατριάρχης “Ποιός έβαλε τα σύνορα;” Μου ακούγεται υπερβολικό. Εδώ και αλληγορικά ακόμη ο Κύριος μίλησε περί “φραγμού” του αμπελώνος, δηλαδή της Εκκλησίας Του. (Ματθ. κα’ 33) “…και φραγμόν περιέθηκε”!!!
Γι’ αυτό συνήθως αντιδρούν πολλοί και καλώς πράττουν εφόσον η διαμαρτυρία περιορίζεται σε ενδεικνυόμενες υγιείς εκκλησιαστικά, θεάρεστες και συμφώνως προς τους ιερούς κανόνες πράξεις. Κι αυτό, όμως, ενοχλεί ιδιαίτερα τους υπερασπιστές όχι της οικουμενικότητος της Εκκλησίας μας (η αληθής, άλλωστε, Καθολική Εκκλησία είναι η Ορθόδοξη!), αλλά του αιρετικών καταβολών οικουμενισμού. Και επιτίθενται με σκληρούς χαρακτηρισμούς κατά των αντιδρούντων θυμίζοντας, ατυχώς, περισσότερο τεχνικές χειραγώγησης ανελεύθερων καθεστώτων παρά ελεύθερα πρόσωπα και εν Χριστώ αδελφούς της ίδιας και της αυτής Εκκλησίας.
Αναφερθήκαμε σε προηγούμενη ενότητα στις αβροφροσύνες και τους σφικτούς εναγκαλισμούς Ορθοδόξων με ετεροδόξους που και τα κριτήρια αληθείας των ετεροδόξων αμβλύνουν και τους ορθοδόξους πιστούς σκανδαλίζουν.
Πολύ χαρακτηριστικά τα παρακάτω παραδείγματα – προς αποφυγήν φυσικά!
Ο μακαριστός πρώην Αμερικής αναφερόμενος στις οδηγίες που έλαβε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα γιά την επίσκεψή του στο Βατικανό, υπογραμμίζει τα παρακάτω λόγια του Παναγιωτάτου :
“Αν σε δεχθεί ο Πάπας Ιωάννης ΚΒ’, να του μεταφέρεις τον αδερφικό χαιρετισμό μου και μιά υπόμνηση ότι αυτός είναι ο Ιωάννης που σαν τον Πρόδρομο πρέπει να προλειάνει την οδό και να πετάξει τα οιαδήποτε εμπόδια γιά την προσέγγιση Ανατολής και Δύσεως“!
Ατυχώς, ο Αμερικής υπερέβη τα εσκαμμένα και μάλλον δημιούργησε περίεργα συναισθήματα με μιά σιβυλλική πρότασή του προς τον Πάπα…”είπα στον Πάπα, επειδή συνδιαλεγόμαστε στη γαλλική γλώσσα, ότι αυτές οι πολιτικές συνθηματικές λέξεις, “liberte'”, “egalite'”, “fraternite'”, μπορούν να εφαρμοσθούν, νομίζω, και στις εκκλησιαστικές σχέσεις”!!!
Στο ίδιο βιβλίο του συγγραφέως Γ. Π. Μαλούχου (σελ. 196-197) ο Αμερικής αποκάλυπτε ότι ο Πατριάρχης Αθηναγόρας ονόμασε “Αγαθάγγελο” τον απεσταλμένο του Πάπα Ιωάννη ΚΒ’ στην Κωνσταντινούπολη, επειδή έφερε, όπως ανέφερε, το αγαθό μήνυμα της “συμφιλίωσης”… “!
Τυγχάνει αξιοπερίεργο το γεγονός ότι οι τότε πρωταγωνιστές των Διαλόγων με τη Δύση, Πατριάρχης Αθηναγόρας και Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος γνώριζαν, παρά τα φίλια συναισθήματα, τις αβροφροσύνες και τους δακρύβρεχτους εναγκαλισμούς, την πραγματική εικόνα των σχέσεων Ανατολής και Δύσης και την ανυποχώρητη στάση του Πάπα, κάτι που φτάνει ως τις μέρες μας. Δεν κατανοούσαν τότε, φαίνεται, ούτε και τώρα οι φιλενωτικοί ορθόδοξοι, κληρικοί και λαϊκοί θεολόγοι, ότι ο Πάπας, κανένας Πάπας, ποτέ δεν θα υποχωρήσει από τις πλάνες του παρά μόνο θα βρίσκει νέους τρόπους να εκφράζει αυτό στο οποίο επιμένει, εγκλωβίζοντας την Ορθοδοξία σ ένα τεράστιο ιστορικό αδιέξοδο.
Μήπως δεν γνώριζε ο Άγιος Νεκτάριος πόση βαρύτητα και σοβαρότητα είχαν τα λόγια που ξεστόμιζε γιά τους Πάπες;
Έλεγε ότι “ΟΙ ΠΑΠΑΙ ΚΑΙ ΑΜΑΡΤΑΝΟΥΣΙ ΚΑΙ ΚΟΛΑΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΘΑ ΚΟΛΑΖΟΝΤΑΙ ΜΕΧΡΙ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ. ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΑΙΩΝΙΩΣ ΔΙΑ ΤΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ ΚΑΚΑ ΚΑΙ ΤΑΣ ΨΕΥΔΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑΣ ΑΣΕΒΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ”; (π. Γ. Μεταλληνού “Ομολογώ έν Βάπτισμα”, αναφορά στο σύγγραμα του Αγίου” Μελέτη ιστορική περί των αιτίων του σχίσματος”).
(Ειρήσθω εν παρόδω ότι ο Άγιος Νεκτάριος, Επίσκοπος Πενταπόλεως, είναι ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ! Γι’ αυτούς που θέλουν να το ξεχνούν!)
Επί του προκειμένου, όμως, όλα τα παραπάνω δικαιώνονται από συγκεκριμένη αλληλογραφία μεταξύ του Πατριάρχου Αθηναγόρα και του Πάπα Ρώμης Παύλου ΣΤ’ (8/3/1971) η οποία επεδόθη στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο από τον Καρδινάλιο Βιλεμπράντς σε συνάντηση των δύο τελευταίων.
Σχετικά μ’ αυτήν την αλληλογραφία έγραφε ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος προς τον Πατριάρχη :
“Ο Καρδινάλιος με βεβαίωσε πως η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έχει υπ όψει τας εξής πραγματικότητας :
“1) Ότι τουλάχιστον 30% των Καθολικών Θεολόγων και Ιεραρχών αντιλαμβάνονται την ένωσιν ΩΣ ΥΠΟΤΑΓΗΝ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΡΩΜΗΝ.
2) Ότι υποταγή δεν θα εδέχοντο ποτέ οι Ορθόδοξοι.
3) Ότι οι Ορθόδοξοι δεν φαίνονται να είναι καθόλου σύμφωνοι με την Θεολογία της συνδιαλλαγής του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
4) Ότι η Α. Αγιότης ουδαμώς θα εξέθετε την Υμετέραν Θειοτάτην Παναγιότητα εις τον κίνδυνον διαιρέσεως ή επαναστάσεως των άλλων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών εις βάρος της Κωνσταντινουπόλεως.
5) Ότι εκκλησιολογικώς, από απόψεως τουλάχιστον Ρωμαϊκού κανονικού δικαίου ένωσις, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΩΣ ΝΑ ΥΠΑΡΧΗ ΤΟ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟΝ ΔΙΑ ΜΙΑΝ Ή ΑΛΛΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ, διότι η λέξις ένωσις ΑΙΡΕΙ την έννοιαν του όρου ‘αυτοκέφαλος’…
Εν τέλει με παρεκάλεσε ο Καρδινάλιος όπως αποφευχθή μεγαλυτέρα δημοσιότης του παπικού προς υμάς γράμματος…αποφευχθή δε πάσα ενέργεια επισπεύσεως του αναμενομένου μεταξύ Καθολικών και Ορθοδόξων διαλόγου άνευ πλήρους προετοιμασίας, η οποία κατά την γνώμην του δεν φαίνεται να έχη συντελεσθεί”!!!
Προφανώς δεν έγιναν αποδεκτές οι παρατηρήσεις του Καρδιναλίου γι’ αυτό και χρόνια αργότερα αναγκάστηκε ο μακαριστός Περιστερίου κυρός Χρυσόστομος να παραδεχθή ότι οι ορθόδοξοι θεολόγοι πήγαιναν εντελώς απροετοίμαστοι στους διαλόγους, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Στο σημείο αυτό θα γίνει μιά αναφορά στις τραγικές συνέπειες που προκύπτουν όταν οι επικεφαλής των Εκκλησιών εμπλέκουν την πολιτική, την γεωπολιτική καλύτερα και την κοσμική διπλωματία στις εκκλησιαστικές σχέσεις. Δεν είναι άσχετο το αντικείμενο αυτό με το υπό διαπραγμάτευση θέμα μας. Διότι πάντα σχεδόν, και αφού τα ανθρώπινα πρόσωπα, ακόμη και στα πιό ψηλά εκκλησιαστικά αξιώματα βλέπουν και κρίνουν εμπαθώς και παράλληλα επηρεάζονται έντονα από εκκοσμικευμένες πρακτικές, αναπόφευκτα δέχονται ισχυρές πολιτικές επιρροές και τέλος, ίσως εύκολα εμπλέκονται σε κινήσεις εντυπωσιασμού και επίδειξης δύναμης είτε ανταγωνίζονται ορθόδοξες είτε ετερόδοξες ομολογίες.
Αυτό, άλλωστε, δε ζούμε τους τελευταίους μήνες στο λεγόμενο ουκρανικό ζήτημα του “αυτοκεφάλου”;
Ποιά γεγονότα, όμως, αποδεικνύουν τα παραπάνω;
Είναι γνωστό πως από εκκλησιαστικής πλευράς έχουμε 4 πόλους. Την Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα, την Μόσχα και το Βατικανό. Ενίοτε, πέρα από τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες και σκοπούς, συνάπτονται και εκκλησιαστικοπολιτικές συνεργασίες επιρροής.
Ένα δημοσίευμα της εφημερίδας “Κόσμος του Επενδυτή” (Σαββάτου 9-Κυριακής 10 Δεκεμβρίου 2006, στήλη ΘΕΜΑΤΑ, του δημοσιογράφου Φάνη Καλαντζή, σελ. 44) έκανε λόγο περί “ύποπτης συμμαχίας” της Αθήνας και της Μόσχας που είχε εξοργίσει το Φανάρι. Ενώ ένα άλλο αποδείκνυε τη στροφή του Βατικανού προς τη Μόσχα με ορατό τον κίνδυνο δημιουργίας πολωτικών και διχαστικών παρενεργειών τις οποίες χαρακτήριζε ως τραγικές ο Πάπας Παύλος ΣΤ’, όπως είδαμε παραπάνω στην αλληλογραφία του με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα. (Εφημ. “Το Βήμα”, Κυριακή 17 Δεκεμβρίου 2006, σελ. Α 28 της δημοσιογράφου Μαρίας Αντωνιάδου με τίτλο “Ο Πάπας μιλάει με τους Έλληνες και σκέπτεται τους Ρώσους”).
Θα συνεχίσουμε, όμως, μέσα από μιά άλλη βιογραφία, αυτή του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Ιερωνύμου. (Μητροπολίτου πρώην Αττικής και Μεγαρίδος κ.κ. Νικοδήμου, “Ιερώνυμος Κοτσώνης – Ο Αρχιεπίσκοπος των αποστολικών οραματισμών”, Αθήναι 1990, σελ. 283-386).
Πέρα από σκοπιμότητες και υποκειμενισμούς, ένας αντικειμενικός ερευνητής μπορεί να συλλέξει πολύτιμα ιστορικά στοιχεία και άλλο υλικό από ανάλογες πηγές. Επειδή, λοιπόν, ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ήταν σύγχρονος του Πατριάρχη Αθηναγόρα αρχιερεύς, ας δούμε τις πληροφορίες που μας δίνει για την εποχή, τη δική του εμπειρία στο θρόνο των Αθηνών και τη σχέση Ανατολής και Δύσης που μας ενδιαφέρει περισσότερο να τεκμηριώσουμε.
Α) Σε συνέντευξη τύπου (19/10/1967) προς ξένους ανταποκριτές, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος πήρε σαφώς αντίθετη θέση από αυτήν του Πατριάρχη Αθηναγόρα και μάλιστα σε περίοδο θερμών εναγκαλισμών, για να δεχθεί, όπως θα φανεί παρακάτω, διπλωματικού τύπου ελιγμό από τον Πατριάρχη.
“…ερωτηθείς ακολούθως εάν θα ήτο ευπρόσδεκτος μία επίσκεψις εις Αθήνας του Πάπα Παύλου, ο Μακαριώτατος απήντησεν, ότι επ αυτού δεν δύναται να δώση καταφατικήν ή αρνητικήν απάντησιν, καθόσον ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών είναι μεν προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος, αλλά δεν διαθέτει οαρά την ιδική του ψήφον εις την Ιεράν Σύνοδον.
Και μία τοιαύτη απόφασις θα πρέπη να ληφθή από όλα τα μέλη της Συνόδου, ΑΠΗΧΟΥΣΗΣ ΤΗΝ ΓΝΩΜΗΝ ΤΟΥ ΟΛΟΥ ΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ…
Ερωτηθείς, τέλος, διατί η Εκκλησία της Ελλάδος μέχρι τούδε δεν ανταπέδωκε τας φιλικάς προς αυτήν χειρονομίας της Ρωμαϊκής Εκκλησίας, ο Μακαριώτατος απήντησεν, ότι τούτο έχει την ιστορικήν του εξήγησιν, η οποία επιδρά επί της ψυχικής διαθέσεως του πληρώματος της Εκκλησίας της Ελλάδος, πράγμα το οποίον δεν είναι δυνατόν να παροραθή.
Πρέπει να παρέλθη μακρόν χρονικό διάστημα, κατά το οποίον η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία θα ακολουθήση έναντι της Εκκλησίας μας οδόν φιλικήν και αδελφικήν, διά να γίνη πιστευτόν υπό του λαού μας, ότι αι πραγματικαί διαθέσεις της είναι όντως αδελφικαί και φιλικαί”. (σελ. 283)
Δράττομαι της ευκαιρίας των εμπνευσμένων και τόσο λογικών λόγων αυτών του μακαριστού Αρχιεπισκόπου για να θέσω δύο απορίες μου που μάλλον λογοτεχνικού τύπου θα μείνουν.
1) Πόσο συχνά οι ενέργειες, οι σχέσεις μας, οι διάλογοι με την ετεροδοξία, οι διαπραγματεύσεις μας χρησιμοποιούν τα κριτήρια και τη συνείδηση του όλου πληρώματος της Εκκλησίας μας;
2) Γιατί δεν γίνεται σήμερα σεβαστή αυτή η “ιστορική εξήγηση”; Πότε ο παπισμός έδειξε φιλικές και αδελφικές διαθέσεις στον Ελληνικό λαό;
Τι στάση κράτησαν στους Οθωμανούς κατακτητές και μάλιστα στα νησιά μας; Κυκλάδες, νησιά ΒΑ Αιγαίου, Δωδεκάνησα;
Τι θέση κράτησαν έναντι των Γερμανών κατακτητών και των συμμάχων τους Ιταλών, Αλβανών, Βουλγάρων; Τούρκων ;
Τι θέση κράτησαν στους Βαλκανικούς αγώνες;
Πόσους Ρωμαιοκαθολικούς κληρικούς θυσίασαν στους αγώνες του έθνους;
Ποιές οι διπλωματικές παρεμβάσεις και η συμβολή τους στην ανακούφιση των αδελφών Ελληνοκυπρίων;
Πως περιμένουν κάποιοι να απαλειφθούν τέτοιες εκκωφαντικές απουσίες από τη ζωή του έθνους μας;
Κι αν αυτοί μας χαρακτηρίζουν αδελφούς, γιατί δεν καταργούν την Ουνία στην Ελλάδα και μάλιστα στο κέντρο των Αθηνών;
Γιατί μας χαρακτηρίζουν με επίσημη απόφασή τους ως “ελλειμματική εκκλησία”;
Η συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας μας ακόμα δεν είναι έτοιμη να δεχθεί τις παπικές αβροφροσύνες και τα καλέσματα για “καφεδάκια” και “ουζάκια” στα νησιώτικα κεντράκια. Έχουμε πολύ δρόμο, φαίνεται, ακόμα μπροστά μας!
Β) Ο προκάτοχος του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου, Αρχιεπίσκοπος κυρός Χρυσόστομος Β’, σε επιστολή του (20/12/1963) προς τον τότε αρχιμανδρίτη Ιερώνυμο Κοτσώνη έγραφε, μεταξύ άλλων, “… ευρίσκομαι ήδη εν στεναχωρίαις. Η Α. Θ. Παναγιότης εξεσηκώθηκε με τον Πάπαν. Έχει διαιρέσει την Εκκλησίαν…Ο Θεός να βάλη το χέρι Του!”.
Φαίνεται, πώς εύκολα μπορεί κανείς να ξεφύγει όταν ναι μεν διακατέχεται από αγάπη γιά την αλήθεια και πώς θα την περάσει αυτή στον αδελφό του τον ετερόδοξο αλλά υπερπροβάλλοντας τον εαυτό του τελικά προκαλεί δυσθυμία και εσωτερικούς τριγμούς.
Γ) Σε έγγραφο, τέλος, που έστειλε (25/2/1972) στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο ο Μητροπολίτης Δέρκων Ιάκωβος, τόνιζε τις ανησυχίες του σχετικά με το ότι “τώρα εστράφημεν προς την Δύσιν. Και ιδού ότι καταγγελόμεθα, ότι εν συνεργασία μετά της Ρώμης και του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών ετοιμάζομεν σταυροφορίαν κατά της ακεραιότητος και ασφαλείας της Τουρκίας… Λησμονώμεν ότι η Παπική Εκκλησία, έως της χθες, επεζήτει την καταδίκην ημών και τον εξαφανισμόν της Εκκλησίας, ίνα οι Καθολικοί εν Τουρκία επικρατήσωσιν.
Η Καθολική Εκκλησία είναι δεσποτική, απολυταρχική Εκκλησία. Διατί δεν καταργεί την Ουνίαν, εις διαδήλωσιν ότι εγκαινιάζει όντως νέαν περίοδον καλών σχέσεων υπό συνταγματικήν και ελευθέραν εκκλησιαστικήν νοοτροπίαν και διοίκησιν;…
Αλλά δυστυχώς διά τα καθ’ ημάς, ο Πατριάρχης Αθηναγόρας… παρεσύρθη προχείρως από ελπίδας στενής συνεργασίας του χριστιανικού κόσμου, διά του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, και παρεξηγήθη ανεπανορθώτως.
Έκαμε το ιστορικό σφάλμα, απομακρυνόμενος της συντηρητικότητος του Φαναρίου,…Πότε θα σταματήσουν όλα αυτά; Τις θα επέμβη, δι’ Όνομα του Θεού; “.
Δίχως περραιτέρω σχόλια πάνω στις παραπάνω πληροφορίες, θα κλείσουμε την ενότητα αυτή με ένα μόνο σχόλιο.
Είδαμε από τα εκκλησιαστικά πρόσωπα και γεγονότα του παρελθόντος ότι είναι πολύ εύκολο κάποιος, παρασυρόμενος από την αγάπη και αφοσίωσή του στην αποστολή του αφενός και από τις προσωπικές του φιλοδοξίες αφετέρου να εμπλακεί σε πράξεις με πολλαπλές συνέπειες για την Εκκλησία του αλλά και το έθνος. Είναι πολύ σημαντικό οι νεώτερες γενιές των εκπροσωπούντων την Ορθόδοξη Εκκλησία στους Διαχριστιανικούς Διαλόγους να διδάσκονται από τα λάθη των προσώπων αυτών προς όφελος της αγίας μας Εκκλησίας και των ετεροδόξων αδελφών. Και να μη ξεχνούν πως όπως πολύ σκληρά αλλά αληθινά διατύπωσε ο άγιος Νεκτάριος, δεν θα μας προκύψει, καθώς δείχνουν τα σημεία των ημερών, να δούμε τον Πάπα, τον οποιονδήποτε Πάπα να συνδιαλέγεται μετά λόγου αληθείας, αγάπης και πιστότητας στο Ευαγγέλιο του Χριστού.
Κατά τα φαινόμενα…