Μητροπολίτης Αντινόης Παντελεήμων Λαμπαδάριος
ΠΕΡΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
Τα όσα θα ακολουθήσουν, τα γράφω με αφορμή κάποιων που καταφέρονται εναντίον των ιερών εικόνων δυτικής τεχνοτροπίας. Στην Ορθόδοξο Εκκλησία μας υπάρχουν δύο τεχνικές ιστορήσεως-αγιογραφήσεως των ιερών εικόνων. Η μία είναι η Βυζαντινή τεχνοτροπία, η οποία αναβίωσε ο μακαριστός Φώτης Κόντογλου και η δεύτερη είναι η ευρωπαϊκή ή δυτική ή τεχνοτροπία της Αναγέννησης, η οποία επικράτησε με τη λήξη της μεταβυζαντινής περιόδου (17ος αιώνας).
Στην δεύτερη τεχνοτροπία υπάγονται οι απλές ή λαϊκές εικόνες, που πολλές φορές δεν είναι και τόσο καλλιτεχνικές. Δοξάζομε τον Άγιο Θεό, που τα τελευταία χρόνια (20ος αιώνας) αναβιώνεται η Βυζαντινή εικονογράφηση των Ναών. Η Βυζαντινή τεχνοτροπία θέλει να εκφράσει τον αναγεννημένο και θεοποιημένο εν Χριστώ άνθρωπο.
Ενώ η δυτική τέχνη ή της Αναγέννησης εκφράζει απλά τον καθημερινό άνθρωπο, τον κατά κόσμο άνθρωπο, π.χ. η Παναγία ως Μαντόνα. Φυσικά και οι δύο τεχνοτροπίες είναι αποδεκτές από την Ορθόδοξο Εκκλησία. Διότι, ενώ εμείς οι Ορθόδοξοι εκφράζομε μεγαλύτερη συμπάθεια προς κάθε τι το Βυζαντινό, και κυρίως για την Βυζαντινή τεχνοτροπία, εν τούτοις πρέπει να δεχόμεθα με σεβασμό και κάθε ευλάβεια και την δυτική.
Διότι, υπάρχουν πάρα πολλές ιερές εικόνες που είναι αχειροποίητες και θαυματουργές, αλλά δυτικής τεχνοτροπίας. Μία τέτοια εικόνα, για να μην απαριθμήσω τον μεγάλο αριθμό αυτών των εικόνων, είναι η Παναγία η Ιεροσολυμίτισσα, που είναι έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά, η οποία δεν είναι βυζαντινής τέχνης.
Η Ορθόδοξος Θεολογία της εικόνος είναι, ότι η κάθε εικόνα, έντεχνη ή μη, Βυζαντινή ή μη, εκφράζει, μας υπενθυμίζει αυτό το πρόσωπο που απεικονίζει. Η τιμητική προσκύνηση που αποδίδομε μεταβαίνει σ’ αυτό το πρωτότυπο. Δεν είναι λατρευτική προσκύνηση, που αποδίδουμε μόνο στον Τριαδικό Θεό. Επομένως, δεν είναι ορθή στάση ορισμένων να μην προσκυνούν ή να αφαιρούν ή και να καταστρέφουν τις δυτικής τεχνοτροπίας ιερές εικόνες από τους ναούς και τα εξωκλήσια.
Όσοι το κάνουν, ασεβούν απέναντι των Αγίων. Γίνονται, κατά κάποιο τρόπο, από τον υπερβολικόν τους ζήλο και άθελά τους, σύγχρονοι ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟΙ!!! Προσοχή!!! Προσοχή!!! Προσοχή!!!
Θερμή παράκληση απευθύνω σ’ όλους που έχουν παρασυρθεί, να σεβαστούν τα έργα των προγόνων μας. Όλα αποτελούν μέρος της Ιστορίας μας. Μην ακούτε αυτούς που καταφέρονται εναντίον των εικόνων της Αναγεννήσεως, ότι δήθεν είναι πιο Ορθόδοξοι από τους άλλους. Η εικόνα είναι για να μας βοηθήσει στην πνευματική μας ανάταση προς τα θεία. Μας υπενθυμίζει την ενάρετη ζωή και πολιτεία των Αγίων. Εξ άλλου, οι περισσότεροι ιεροί ναοί είναι στολισμένες με άριστες ιερές εικόνες δυτικής ή αναγεννησιακής τεχνοτροπίας.
Τα γράφω αυτά, διότι και εγώ προσωπικά, με την Χάριν του Αγίου Θεού, αξιώθηκα να γίνω αγιογράφος, τόσο από τα παιδικά μου χρόνια, όσο και από το 1975, διδαχθείς από την σεβάσμια αδελφή Ευσεβεία Μοναχή της Ιεράς Μονής Παναγίας Ελεούσης – Ρότσο, Καλύμνου, και έχω αγιογραφήσει πολλές βυζαντινές και συντήρησα και κάποιες λαϊκές εικόνες, όπως π.χ. την Παναγία στο Βουτσάνι-Βαθύ, Καλύμνου.
Με πολύ αγάπη.
+Ο Μητροπολίτης Αντινόης Παντελεήμων
Κάλυμνος, 19 Ιουνίου, 2024
