π. Στέφανος Στεφόπουλος
Τα ορθόδοξα δόγματα δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι αλήθειες της πίστεώς μας οι οποίες μας αποκαλύφθηκαν από την Αγία Τριάδα, διδάσκονται από την Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση και φυλάσσονται μέσα στην Εκκλησία η οποία έχει καθήκον να τις διδάξει στο ορθόδοξο πλήρωμα. Τα δόγματα περιχαρακώνουν την αλήθεια και προστατεύουν τους ορθοδόξους από τις πλάνες των αιρετικών. Έχουν για το λόγο αυτό υποχρεωτικό χαρακτήρα που σημαίνει ότι κάθε βαπτισμένος στο όνομα της Αγίας Τριάδος χριστιανός ορθόδοξος που θέλει να αποτελεί ζωντανό μέλος της Εκκλησίας είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει το περιεχόμενο των ορθοδόξων δογμάτων και να τα δέχεται ανεπιφύλακτα ως απολύτως αληθή και ως έχοντα απόλυτο κύρος και αυθεντία.
Τα δόγματα της Ορθοδοξίας μας είναι τα εξής : α)Τριαδικό, β)Χριστολογικό, γ)Κοσμολογικό, δ)Εκκλησιολογικό, ε)Μυστηριολογικό, στ)Σωτηριολογικό, ζ)Εσχατολογικό, η)Ανθρωπολογικό.
Τα χαρακτηριστικά των δογμάτων είναι 1)η αυθεντία, 2)το αναλλοίωτο, 3)η σωτηριολογική σημασία, 4)ο υποχρεωτικός χαρακτήρας και 5)η τεκμηρίωση. Πιο αναλυτικά, 1) τα δόγματα είναι απόλυτες-αυθεντικές αλήθειες διότι αποκαλύπτονται στον άνθρωπο από αυτόν τον Θεό και αυτόν ακριβώς περιγράφουν(Πατέρα-Υιό-Άγιο Πνεύμα). Συνεπώς τα δόγματα αποτελούν δείκτη αληθείας και μέτρο κρίσεως της γνήσιας χριστιανικής διδασκαλίας. 2) Τα δόγματα δεν αλλοιώνονται αφού ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός μας διαβεβαίωσε πως «…οι δε λόγοι μου ου μη παρελεύσονται»(Μαρκ. 13, 31). Τα δόγματα δεν χρειάζονται ούτε την ανθρώπινη σκέψη ούτε και την ανθρώπινη σοφία. 3) Ο χαρακτήρας τους είναι σωτηριολογικός, επειδή δι’ αυτού επιτυγχάνεται η συνάντηση του πιστού με τον αποκαλυφθέντα Θεό. Αυτό είναι πιο κατανοητό αν κανείς σκεφτεί ότι η αλήθεια των δογμάτων δεν είναι τίποτα άλλο από αυτόν τον ίδιο το Θεό. Συνεπώς, δια του δόγματος ενώνεται ο άνθρωπος με τον Θεό και έτσι σώζεται και οδηγείται στην βασιλεία του Θεού (και μέσα οπωσδήποτε από την αγιασμένη του ζωή!). 4) Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα τα δόγματα είναι υποχρεωτικά. Πρέπει εξάλλου να τονιστεί ότι η επιλογή δογμάτων προς αποδοχή από τους πιστούς αλλά και η αλλοίωση του περιεχομένου τους μπορεί με ευκολία να οδηγήσει στην πλάνη και την αίρεση. 5) Οι δογματικές αλήθειες αποδεικνύονται κατά κάποιον τρόπο επειδή ακριβώς έχουν αγιογραφική βάση. Τα βρίσκουμε δηλαδή έστω μερικώς, μέσα στα κείμενα της Αγίας Γραφής.
Πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό η αξία του δόγματος όσον αφορά την ηθική μας ζωή. Ουσιαστικά, πρέπει να συμβαδίζει το δόγμα με την ηθική. Ας δούμε τι λέει επί τούτου ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. «Ας υπακούουμε λοιπόν στην Αγ. Γραφή και ακολουθώντας τους λόγους της, ας προσπαθούμε να βάζουμε μέσα στις ψυχές μας τα ορθά δόγματα, και μετά από αυτό να επιδεικνύουμε και ορθό τρόπο ζωής, ώστε και η ζωή μας να επιβεβαιώνει τα δόγματα και τα δόγματα να παρουσιάζουν τη ζωή μας περισσότερο αξιόπιστη. Γιατί ούτε αν έχουμε μεν δόγματα ορθά, παραμελούμε δε τη συμπεριφορά μας, θα έχουμε κάποια ωφέλεια, ούτε αν ζούμε ορθά και παραμελούμε τα ορθά δόγματα θα μπορέσουμε να κερδίσουμε κάτι το χρήσιμο που θα συντελεί στη σωτηρία μας…πρέπει …να κοσμούμαστε και με τα δύο αυτά…γι’ αυτό και ο Χριστός μακάριζε αυτούς λέγοντας πως είναι μακάριος εκείνος που έπραξε και δίδαξε τις εντολές (Ματθ. 5, 19)»
