π. Στέφανος Στεφόπουλος
Στην προηγούμενη συνάντησή μας αναφερθήκαμε αναλυτικά στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του πρώτου προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Θεού-Πατέρα (υποστατικά ιδιώματα), και φθάσαμε μέχρι αυτό της προγνώσεως. Ο Θεός προ-γνωρίζει οτιδήποτε πρόκειται να συμβεί μέσα στον υλικό, φυσικό κόσμο και τα των ανθρώπων όλα και ολόκληρη την πορεία της ανθρωπότητας.
Στον Ευαγγελιστή Ιωάννη διαβάζουμε (6, 65) ότι ο Κύριος γνώριζε εξ’ αρχής ποιοι είναι οι μη πιστεύοντες και ποιος θα τον προέδιδε (Ιούδας Ισκαριώτης). Αυτό το θείο ιδίωμα δε δημιουργεί κανένα πρόβλημα στον άνθρωπο. Είναι όμως πολλοί αυτοί που είτε δέχονται την πρόγνωση του Θεού και μιλούν για τον απαράδεκτο για την πίστη μας απόλυτο προορισμό (π.χ. οι Καλβινιστές), είτε δέχονται μόνο απόλυτη ελευθερία των πράξεων του ανθρώπου και συνεπώς αδυναμία πρόγνωσης των πράξεων αυτών από τον Θεό, επίσης απαράδεκτη θέση για την πίστη μας (π.χ. οι Μαρκιωνιστές).
Κατά την διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας μας η πρόγνωση του Θεού είναι πραγματική και η ελευθερία του ανθρώπου αληθής αλλά σχετική. Σχετική διότι περιορίζεται από τους νόμους του Θεού και εντάσσεται πάντα μέσα στην απόλυτη ελευθερία του Θεού. Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο άνθρωπος δεν πράττει κάτι επειδή το προγνωρίζει ο Θεός, αλλά επειδή θέλει και πράττει ο άνθρωπος, τούτο το προγνωρίζει ο Θεός. Αφήνει όμως ο Θεός στον άνθρωπο μια πάντοτε σχετική ελευθερία να πράξει κάτι ή όχι, όπως περίπου ο ιατρός προγνωρίζει (όχι απόλυτα όπως ο Θεός) την έκβαση μιας ασθένειας και ο διδάσκαλος την πρόοδο ή μη των μαθητών του, χωρίς να αρνείται να συνεχίσει την διδασκαλία του στους μαθητές αυτούς.
Συνεχίζοντας, πρέπει να αναφερθούμε στην πανσοφία του Θεού. Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός γνωρίζει τα άριστα μέσα για να επιτευχθούν οι άριστοι σκοποί. Η πανσοφία του Θεού φανερώνεται στα δημιουργήματα του Θεού και κυρίως στον άνθρωπο κατά το ψαλμικό (103ος ) «…πάντα εν σοφία εποίησας». Ένα άλλο θείο ιδίωμα είναι η αλήθεια. Ο Θεός δεν είναι μόνο αληθής αλλά και η αυτοαλήθεια κατά τον αψευδή λόγο του Κυρίου «εγώ ειμί… η αλήθεια…» (Ιωαν. 14, 6), αλλά και το (Ιωαν. 8, 40) «…την αλήθειαν υμίν λελάληκα,…». Ο Θεός όμως διακρίνεται και για την ελευθερία του. Είναι απολύτως ελεύθερος να κρίνει και να αποφασίζει, όχι όμως αυθαιρέτως. Αυτό γίνεται διότι το αυτεξούσιο (ελεύθερη απόφαση) του Θεού είναι πλήρως εναρμονισμένο με άλλα ιδιώματα όπως η παναγιότης, η παναγαθότης και η δικαιοσύνη Του. Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι ο Θεός που δεν δημιούργησε το κακό, δεν το θέλει αλλά απλά το ανέχεται και παραχωρεί την ύπαρξή του στον κόσμο προς συνετισμό και επιστροφή του ανθρώπου στο θείο θέλημα.
Ο Θεός είναι ακόμη άγιος. Είναι άγιος και δεν μπορεί να αμαρτήσει. Η αγιότης του είναι απόλυτη και ταυτόχρονα είναι πηγή αγιότητας των ανθρώπων. Περί της αγιότητος του Θεού διδασκόμαστε από τον προφήτη Ησαΐα (6, 3) «άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ», και από το Λευιτικό (11, 45) «Έσεσθαι άγιοι, ότι άγιος ειμί εγώ», εκτός όλων των άλλων χωρίων της Κ.Δ..
Άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του προσώπου του Θεού-Πατέρα είναι η δικαιοσύνη. Είναι απολύτως δίκαιος στη σχέση Του με τον κόσμο. Στην Κ.Δ. ο Κύριος προβάλλει την εικόνα της μελλούσης κρίσεως (Ματθ. 25, 31-46) κατά την οποία θα κρίνει «εν δικαιοσύνη» τον καθένα μας αναλόγως της βιοτής μας και της εφαρμογής ή μη του θείου Αυτού θελήματος. Τελειώνοντας θα αναφέρουμε την παναγαθότητα του Θεού. Ο ίδιος ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός τόνισε πως (Μαρκ. 10, 18) «ουδείς αγαθός ει μη είς, ο Θεός». Μάλιστα ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός μιλάει όχι μόνο για αγαθότητα του Θεού, αλλά και για παναγαθότητα και υπεραγαθότητα! Η αγαθότης του Θεού φαίνεται και από την πλάση του ανθρώπου αφού θέλησε ο πανάγαθος Θεός να γνωρίσουν και να συμμετάσχουν κατά κάποιον τρόπο στη δόξα και τη μακαριότητά Του και άλλα πλάσματα. Φαίνεται ακόμη η παναγαθότης του Θεού στο σεβασμό της ανθρώπινης ελευθερίας και στη συνεργασία Του με τον άνθρωπο για την σωτηρία του. Τέλος, η παναγαθοσύνη του Θεού εκδηλώνεται μέσα από τα σωτηριώδη, φιλάνθρωπα μυστήρια της μετανοίας και εξομολογήσεως και εξόχως της Θείας Ευχαριστίας. Στην επόμενη συνάντησή μας θα εξετάσουμε τις αγιογραφικές αποδείξεις περί υπάρξεως της Αγίας Τριάδος.
(Κείμενα χρησιμοποιήθηκαν από το βιβλίο του Καθ. Ν. Ξεξάκη «Δογματική Α’», Αθ. 1996, Πανεπιστημιακές παραδόσεις, σελ. 101/119-108/126
ΕΣΜΑΓ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ 2005-2006