τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Χαλκίδος κ. Χρυσοστόμου
Μὲ ἀφορμὴ τὴν ψήφιση τοῦ νέου νόμου, ὁ ὁποῖος ἐπιτρέπει τὴν καύση – ἀποτέφρωση τῶν νεκρῶν σωμάτων, κατ’ ἐπιθυμίαν τοῦ ἰδίου τοῦ θανόντος ἢ τῶν στενῶν συγγενῶν του α’ ἢ β’ βαθμοῦ, ἡ Ἱερὰ Σύνοδος ἐξέδωσε Ἐγκύκλιον, στὴν ὁποία λέγει ὅτι ἡ ἀποτέφρωση δὲν εἶναι σύμφωνη μὲ τὴν πράξη Της καὶ τὴν παράδοσή Της, γιὰ θεολογικοὺς, κανονικοὺς καὶ ἀνθρωπολογικοὺς λόγους. Διατυπώνει τὴν διδασκαλία της ὡς πρὸς τὸ ἀνθρώπινο σῶμα καὶ τονίζει τὸν ἀπαραίτητο σεβασμὸ στὶς θρησκευτικὲς πεποιθήσεις τοῦ ἰδίου τοῦ θανόντος καὶ τὴν ἀνάγκη διακριβώσεως τῆς βουλήσεώς του, διαφωνοῦσα οὐσιαστικὰ μὲ τὴν παρεχόμενη δυνατότητα στὸ οἰκογενειακὸ περιβάλλον νὰ ἀποφαίνεται περὶ τῆς καύσεως τοῦ νεκροῦ συγγενοῦς των, ὅταν ἐκεῖνος δὲν εἶχε τὴν πρόνοια, ὅσο ζοῦσε, νὰ ἐπιλέξει. Δηλώνει, τέλος, ὅτι ἡ ἐπιλογὴ τῆς καύσεως συνιστᾶ ἔκφραση τῆς αὐτονομήσεως τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἀναφέρει τὶς κανονικὲς ἐπιπτώσεις μίας τέτοιας ἐπιλογῆς, τῆς καύσεως, δηλαδὴ, τοῦ νεκροῦ σώματος.
Μερικοὶ ὡμίλησαν καὶ ἔγραψαν περὶ «σάλου», τὸν ὁποῖον δημιούργησε ἡ ἐγκύκλιος καὶ βέβαια δὲν εἶναι ἀκριβὴς ἡ «διαπίστωση». Πρόβλημα ἢ σάλος, ἴσως, νὰ δημιουργηθεῖ, ὅταν θὰ ἀρχίσει νὰ ἐφαρμόζεται στὴν Πατρίδα μας ὁ νέος τρόπος διαχειρίσεως τοῦ νεκροῦ, διὰ τῆς παραδόσεώς του στὴν καταστροφικὴ βιαιότητα τῆς πυρᾶς, ὁπότε καὶ θὰ ἐφαρμοσθεῖ καὶ ἡ Συνοδικὴ Ἐγκύκλιος.
Τότε, ἐνδεχομένως, θὰ σπεύσουν κάποιοι νὰ δημιουργήσουν πρόβλημα καὶ νὰ προβάλουν δι’ ὅλων τῶν μέσων τὸ περιστατικό, ὥστε νὰ παρουσιασθεῖ γιὰ ἄλλη μία φορὰ ἡ Ἐκκλησία ὡς ἀπηρχαιωμένη καὶ ἀντιδραστικὴ καὶ ἄπονη, ἔναντι τοῦ ἀνθρώπου. Θὰ ὑπερασπισθοῦν, μετὰ τῆς συνήθους μανίας, τὸ «ἀτομικὸ δικαίωμα», ἀλλ’ οὐδόλως ἢ πολὺ λίγο, γιὰ νὰ μὴ φανοῦν καὶ ἄδικοι ἢ ἀντιδημοκρατικοί, θὰ παραδεχθοῦν ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἀντιδραστικὴ καὶ ἄπονη τιμωρός, ἀλλ’ ἔχει ὑποχρέωση νὰ ὑπερασπίζεται τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν ἀλήθεια καὶ νὰ ὁριοθετεῖ γιὰ τὰ μέλη Της τὴν πίστη καὶ τὸ ἦθος.
Τὸν ἄνθρωπο ὑπερασπίζεται ἡ Ἐκκλησία, καὶ μάλιστα τὸ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, ὅταν διαφωνεῖ μὲ τὴν ἀποτέφρωση. Τὸ θεόπλαστο σῶμα θεωρεῖ ὡς ἱερὸ Ναὸ τοῦ κατοικοῦντος ἐν αὐτῷ ἁγίου Πνεύματος (Α΄ Κορ. στ΄ 19). Καὶ ἡ ἴδια ἡ φύση τὴν δικαιώνει, ὅταν καὶ αὐτὴ ἀκόμη ἀρνεῖται τὴν ὁλοσχερῆ διάλυση τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, σὲ ἀντίθεση μὲ τὸ κρεματόριο, ποὺ ἀποτεφρώνει καὶ τὸ τριβεῖο, τὸ ὁποῖο στὴν συνέχεια βιαίως κονιορτοποιεῖ τὰ ὀστᾶ.
Τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν ἐλευθερία του ὑπερασπίζεται ἡ Ἐκκλησία, ὅταν διαφωνεῖ μὲ τὸ δικαίωμα ποὺ δίδει ὁ νόμος σὲ συγγενεῖς, νὰ ἀποφασίζουν τὴν καύση, ὄχι γιὰ τὸν ἑαυτὸ τους, ἀλλὰ γιὰ ἄλλον! Καὶ ἔχω στὴν Μητρόπολή μου παράδειγμα, ποὺ συγγενεῖς θανόντος ὀρθοδόξου χριστιανοῦ τοῦ στέρησαν τὴν νεκρώσιμη ἐκκλησιαστικὴ ἀκολουθία, ἐπειδὴ οἱ ἴδιοι ἦσαν αἱρετικοί!!! ἐν γνώσει τους μάλιστα, ὅτι ὁ θανῶν ἤθελε ἐκκλησιαστικὴ κηδεία καὶ παρὰ τὸ γεγονός, ὅτι προθυμοποιηθήκαμε νὰ ἀναλάβουμε ἐμεῖς ὅλες τὶς διαδικασίες. Ποιὸς ὑπερασπίζεται, σὲ τέτοιες περιπτώσεις, τὸ «ἀτομικὸ δικαίωμα» τοῦ ἀνθρώπου;
Τὸν ἄνθρωπο ὑπερασπίζεται ἡ Ἐκκλησία, ὅταν καταγγέλει, εὐπρεπῶς πάντοτε, τὴν σύγχρονη ἀπάνθρωπη συμπεριφορά, ποὺ, ἐνῶ ψάχνει νὰ βρεῖ τόπους γιὰ τὴν ὑγειονομικὴ ταφὴ τῶν σκουπιδιῶν, ταυτόχρονα, καίει τὸν ἄνθρωπο, ὅπως καῖμε τὰ σκουπίδια.
Τὸν ἄνθρωπο ὑπερασπίζεται ἡ Ἐκκλησία καὶ τὸν σέβεται καὶ τὸν τιμᾶ, ὅταν προσευχομένη τὸν παραλαμβάνει νεκρὸ ἐκ τοῦ οἴκου του καὶ τὸν μεταφέρει λιτανευτικὰ στὴν Ἐκκλησία, μὲ ἱερεῖς φορεμένους ἄμφια, μὲ ἱερὰ ἑξαπτέρυγα καὶ θυμιατά, καὶ πάλιν ἐκεῖθεν ἕως τοῦ τάφου, ὅπως ἀκριβῶς λιτανεύει τὶς ἱερὲς εἰκόνες καὶ τὰ λείψανα τῶν ἁγίων.
Τὸν ἄνθρωπο ὑπερασπίζεται καὶ τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία, ὅταν στὸν τάφο του τοποθετεῖ σταυρὸ (τὸ τρόπαιο τῆς ἀγάπης, ἀλλὰ καὶ τὴν πηγὴ τῆς χαρᾶς καὶ τῆς ἀναστάσεως τῶν νεκρῶν καὶ τῆς ἄληκτης ζωῆς) καὶ τοῦ ἀνάβει καντήλι, ὅπως ἐνώπιον τῶν ἱερῶν εἰκόνων. Καὶ αὐτὸ τὸ μνῆμα, διατηρεῖ τὴν μνήμη ὄχι μόνον τοῦ νεκροῦ (ὅσοι ἔχουν πείρα γνωρίζουν τὸ μέγεθος αὐτῆς τῆς παρηγορίας), ἀλλὰ καὶ τοῦ θανάτου τὴν μνήμη, ποὺ εἶναι ἐξαιρετικὰ ὠφέλιμη γιὰ ὅλους μας.
Τὸν ἄνθρωπο ὑπερασπίζεται ἡ Ἐκκλησία, ὅταν τὸν μαθαίνει νὰ διατηρεῖ τὴν παράδοσή του καὶ ὅσα ἐδιδάχθη, νὰ ἀγαπᾶ ἀληθινὰ τὸν ἑαυτό του, χωρὶς νὰ τὸν ἀπολυτοποιεῖ καὶ νὰ ζεῖ ὄχι ἀτομικά, ἀλλὰ σὲ κοινωνία μὲ τὸ Θεὸ καὶ τὸν συνάνθρωπο καὶ τοῦ ζητεῖ νὰ μὴν ἀφορίζεται ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἐμπειρία καὶ ζωή.
Τὸν ἄνθρωπο ὑπερασπίζεται ἡ Ἐκκλησία καὶ τὸ σῶμα του, ὅταν εὐαγγελίζεται τὴν ἀνάσταση καὶ τὴν συντριβὴ τοῦ θανάτου. Καὶ ὅταν διακηρύσσει ὅτι ὁ θάνατος ἔχει νικηθεῖ καὶ ὅτι ἡ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου δὲν ἔχει τὴν χρονικὴ διάρκεια ποὺ ἀναγράφουμε στὶς ταφόπλακές μας, ἀλλ’ εἶναι αἰώνια. Ἔτσι, τὴν ταφὴ του τὴν παρομοιάζει μὲ τὴν σπορὰ τοῦ κόκκου τοῦ σίτου, ὁ ὁποῖος δὲν χάνεται, ἀλλά φέρει καρπὸν πολύν (Ἰωάν. β’, 24). Ἔτσι εὐαγγελίζεται τὴν θέωση ὄχι μόνο τῆς ψυχῆς, ἀλλὰ καὶ τοῦ σώματος καὶ ἔχει, ὡς θησαυρὸ Της ἀνεκτίμητο, ἀποδεικτικὰ τῆς πίστεώς Της, τὰ Ἱερὰ τῶν ἁγίων (ἀνθρώπων) λείψανα.
Τέλος, τὸν ἄνθρωπο ὑπερασπίζεται, ὅταν σέβεται τὴν ἐπιλογή του, νὰ παραδοθεῖ, ἁρμοδίως, ὁ νεκρός του εἰς τὴν πυρὰν καὶ δὲν τὸν σύρει διὰ τῆς βίας στὴν Ἐκκλησία, προκειμένου νὰ τοῦ προσφέρει προσευχὲς γιὰ αἰώνια ἀνάπαυση, τὴν ὁποία πιθανότατα δὲν ἐπίστευε, διότι ἄλλως δὲν θὰ ἐπέλεγε κάτι, ποὺ δὲν υἱοθετεῖ γιὰ τὰ παιδιά Της ἡ Ἐκκλησία. Μακάρι καὶ ὅσοι κόπτωνται γιὰ τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα νὰ σέβωνται ἔτσι τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν ἐπιλογή του. Καὶ γιὰ νὰ εἶμαι δίκαιος, μακάρι, αὐτὴ τὴν ἐλευθερία τῆς Ἐκκλησίας νὰ τὴν σεβόμαστε καὶ ὅσοι τὴν ὑπηρετοῦμε καὶ νὰ μὴν ἀπορρίπτουμε ὅποιον δὲν μᾶς ἐπιλέγει. Μὴν ξεχνοῦμε, τὸ λέγω κυρίως στὸν ἑαυτό μου, ὅτι ἄλλου πνεύματος πρέπει νὰ εἴμαστε ἐμεῖς (Λουκ. θ’, 55), ποὺ ἀκολουθοῦμε τὸ Χριστό.
Ἡ ἐγκύκλιος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ὡστόσο, ἀφήνει καὶ τὴν δυνατότητα στὸν Ἐπίσκοπο τῆς κάθε Τοπικῆς Ἐκκλησίας, νὰ ἐπιτρέψει τὴν τέλεση τρισαγίου, σὲ περίπτωση ποὺ κρίνει ἡ ποιμαντική του σύνεση. Καὶ ἐδῶ, ἀσφαλῶς, ἔχουν θέση οἱ λόγοι – αἰτίες τῆς συγκεκριμένης πράξεως. π.χ. Στὴν Μητρόπολή μου, πρὶν λίγο καιρό, ἀπέθανε κάποιος, ὁ ὁποῖος γραπτῶς ἄφησε ἐπιθυμία νὰ καεῖ, ὄχι διότι ἦτο ἄπιστος καὶ ἀρνητὴς τῆς μετὰ τὸν θάνατον ζωῆς, ἀλλὰ διότι ἤθελε νὰ μεταφερθεῖ ἡ τέφρα του στὴν Ἀμερική, ὅπου καὶ κεῖνται καὶ οἱ λοιποὶ συγγενεῖς του. Πόση εὐγένεια καὶ τί κατανόηση ἔδειξε ἡ καλή του σύζυγος, στὴν ἀπόφασή μου νὰ μὴν ψαλλεῖ νεκρώσιμος ἀκολουθία! Σπάνιο φαινόμενο.
Ἄλλοι θὰ ἀπειλοῦσαν μὲ ταραχὲς καὶ προσφυγὴ στὰ Μ.Μ.Ε. Τὴν εὐχαριστῶ καὶ ἀπὸ τὴν θέση αὐτὴ, γιὰ τὴν σοβαρότητα καὶ τὴν ὑπευθυνότητά της. Ὅμως καὶ ἐμεῖς, συσκεφθέντες καὶ συμβουλευθέντες καταλλήλως ἐμπειροτέρους Ἀρχιερεῖς, ἐδώσαμε εὐλογία στὸν Ἱερέα μας νὰ τελέσει τρισάγιον.
Οἱ περισσότεροι βέβαια προβαλλόμενοι λόγοι τῆς ἐπιλογῆς τῆς καύσεως τῶν νεκρῶν εἶναι μᾶλλον προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις καὶ μάλιστα κάποιοι ψυχολόγοι λέγουν ὅτι ἡ καῦσις ἀποτελεῖ αὐτοκτονικὸ ἰσοδύναμο σὲ ἐπίπεδο φαντασιακό. Πάντως, τὸ θέμα δὲν εἶναι ἁπλό, ἀλλ’ ἅπτεται τοῦ δόγματος τῆς Ἐκκλησίας, ἀφοῦ στὸ δόγμα περιλαμβάνονται καὶ ὅσα ἀφοροῦν στὴν παράδοση καὶ τὸ ἦθος τῆς Ἐκκλησίας καὶ μᾶλλον δείχνει ἔλλειψη ἀγάπης πρὸς ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους. Ὡστόσο, κανεὶς καὶ τίποτε δὲν θὰ μπορέσει νὰ ἐμποδίσει τὸν Θεὸ, ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ, νὰ ἀναστήσει τοὺς ἀνθρώπους, ἀπὸ τὰ ὀστᾶ τὰ ξηρὰ (Ἰεζεκιὴλ λζ’, 1-14) ἤ καὶ ἐκ τῆς τέφρας των.
Ἐλεύθεροι, λοιπόν, καὶ ἀξιοσέβαστοι στὶς ἐπιλογές μας καὶ ἐνώπιον τῶν νέων τρόπων, πού, μετὰ ἀπὸ αἰῶνες αἰώνων, εἰσάγονται στὴν Πατρίδα μας. Ἀρκεῖ νὰ μὴν ξεχνοῦμε, οἱ εἰσαγαγόντες καὶ ὅλοι μας, ὅτι ὅπου ὑπάρχει ἐλευθερία, ἐκεῖ ὑπάρχει ἀναπὸφευκτα καὶ ἡ εὐθύνη…
ΠΗΓΗ: www.imchalkidos.gr