π ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΥ
ΟΙ ”ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΟΙ”
Στη δεκαετία τού 1960 εμφανίστηκε ένα δεύτερο κύμα πεντηκοστιανών: η κίνηση των «Χαρισματικών Χριστιανών». Χαρακτηριστικό της νέας κίνησης είναι ότι οι οπαδοί της δεν απεκόπτοντο από την Εκκλησία στην οποία ανήκαν, αλλά παρέμεναν σ’ αυτή με σκοπό να την αναγεννήσουν.
Ο James Lee Beall, πάστορας της χαρισματικής κίνησης στο Detroit, αναφέρει ότι «ένας χαρισματικός πιστός είναι πρόσωπο που έλαβε το χάρισμα τού Θεού, το Άγιο Πνεύμα και με αυτή την εμπειρία ανήκει ατούς ‘χαρισματικούς’». Προσθέτει ακόμη ότι «οι χαρισματικοί είναι ενθουσιασμένοι από τη σημερινή παρουσία τού Αγίου Πνεύματος. Κουράστηκαν από την ξερή σαν σκόνη εξάσκηση της θρησκείας και ανακάλυψαν την εγγύτητα του χριστιανισμού της Καινής Διαθήκης. Οι Χαρισματικοί Χριστιανοί είναι συνδεδεμένοι συναισθηματικά με τον Θεό» (Information 3/78, 3.6).
Η κίνηση άρχισε το έτος 1960 με μία εμπειρία τού πάστορα της αγγλικανικής εκκλησίας τού αγίου Μάρκου στο Βάν Νούις (Van Nuys) της Καλιφόρνιας, ο οποίος ισχυρίσθηκε πώς βαπτίσθηκε με Άγιο Πνεύμα και άρχισε να μιλάει ξένες γλώσσες. Η εμπειρία αυτή οδήγησε στην άμβλυνση των δογματικών διαφορών και στην άρση των ομολογιακών συνόρων. Ακολούθησαν παρόμοιες εμπειρίες Μεθοδιστών, Πρεσβυτεριανών, Λουθηρανών.
Η κίνηση εισήχθη σύντομα και στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Το 1967 πραγματοποιήθηκε στο γήπεδο τού Καθολικού Πανεπιστημίου Notre Dame της Πολιτείας της Ινδιάνας, συγκέντρωση μεγάλων μαζών, στην οποία έλαβαν μέρος και Ρωμαιοκαθολικοί επίσκοποι και ιερείς.
Στο χώρο της Ορθοδοξίας η κίνηση διαδόθηκε από τον αρχιμανδρίτη της Αρχιεπισκοπής Αμερικής Ευσέβιο Παπαστεφάνου. Εκτός από τις ομάδες που σχηματίσθηκαν γύρω από τον Παπαστεφάνου, στη χώρα μας προβάλλεται σαν «ορθόδοξη» χαρισματική κίνηση και η «Πανελλήνια Αδελφότητα Χριστιανική Αναμόρφωση» (ΠΑΧΑ).
Οι χαρισματικοί αναγνωρίζουν την «κλασσική πεντηκοστιανή Εκκλησία» σαν «πρόδρομο και εμπνευστή» (Παπαστεφάνου, Η παγκόσμιος έκχυσις 144-145). Το κτίριο της Azusa Street στο Los Angeles παρομοιάζεται με το Σπήλαιο της Βηθλεέμ, επειδή από το χώρο εκείνο «έμελλε να προέλθει η νέα δύναμις, διά τον απεγνωσμένο χριστιανικό κόσμο, όπως άλλοτε ο Στάβλος της Βηθλεέμ έγινε η πηγή και απαρχή της ελπίδος και λυτρωτικής δυνάμεως διά τον ψυχικώς πεινώντα και διψώντα άνθρωπον» (Παπαστεφάνου, Η παγκόσμιος έκχυσις 149-150).
Σε έντυπο τού «Χαρισματικού Κέντρου τού Μονάχου» αναφέρεται: «Βλέπουμε στην κίνησή μας όχι το έργο μιας οργάνωσης, αλλά την ισχυρή δράση τού Αγίου Πνεύματος, που αποσκοπεί να ενώσει τη διαιρεμένη χριστιανοσύνη. Γι’ αυτό και στη χαρισματική κίνηση τονίζεται όχι εκείνο που χωρίζει, αλλά αυτό που είναι κοινό στις χριστιανικές μας ομολογίες». Αυτό το «κοινό» είναι τα χαρίσματα τού Αγίου Πνεύματος, που κατά την κίνηση αποτελούν σήμερα εμπειρία εκατομμυρίων ανθρώπων. Αυτή η εμπειρία δημιουργεί στους επί μέρους πιστούς πνευματική «ανανέωση», η οποία μεταβιβάζεται και στις επί μέρους Εκκλησίες.
Ο κάθε πιστός αναγνωρίζει τον Ιησού σαν προσωπικό του Σωτήρα, παραδέχεται τη συγχώρηση των αμαρτιών μέσω τού αίματος τού Χριστού και κάνει τον Θεό επίκεντρο της ζωής του. Αυτό τον οδηγεί στην εμπειρία τού βαπτίσματος τού Αγίου Πνεύματος που υποσχέθηκε ο Χριστός (Ιω. ιδ’ 14) και βιώθηκε κατά την πεντηκοστή.
Οι συναθροίσεις των πιστών έχουν οικουμενικό χαρακτήρα και αφήνουν ελεύθερο χώρο για να εκδηλωθούν τα «χαρίσματα» τού Αγίου Πνεύματος και ιδιαίτερα η γλωσσολαλιά (Charismatische Erneuerung, was ist das?).
Η κίνηση τού Ευσέβιου Παπαστεφάνου
1. Ιστορία
Ο Ευσέβιος Παπαστεφάνου, κληρικός της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, γεννήθηκε στο Fondulac, Wisconsin (ΗΠΑ), το 1924, σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Βοστώνης, στο πανεπιστήμιο τού Michigan, στην αγγλικανική θεολογική σχολή της Nasota Wisconsin, στη Σχολή τού αγίου Βλαδίμηρου (ΝΥ) και στο πανεπιστήμιο Αθηνών, από όπου απεφοίτησε το 1953. Η Θεολογική Σχολή Αθηνών αρνήθηκε να δεχθεί τη διατριβή του για τον Απόστολο Μακράκη, την οποία τελικά υπέβαλε στο GENERAL THEOLOGICAL SEMINARY της Νέας Υόρκης.
Το 1950 χειροτονήθηκε διάκονος και το 1953 πρεσβύτερος. Το 1955 διορίσθηκε υποδιευθυντής της Θεολογικής Σχολής της Βοστώνης και ήλθε σε προστριβές με τους φοιτητές λόγω των «μακρακιστικών» δοξασιών του. Διετέλεσε εφημέριος σε διάφορες κοινότητες της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Το 1968 εξέδωσε το περιοδικό «The Logos» με σκοπό την «ανόρθωση της Ορθοδόξου Εκκλησίας», χρησιμοποιώντας «ιάσεις» και «απελευθερώσεις» με τη «δύναμη τού Αγίου Πνεύματος» (Για την ανόρθωση της Ορθοδόξου Εκκλησίας, δίπτυχο). Το 1972 ανέλαβε την ηγεσία «τού κινήματος διά την χαρισματική ανανέωση της Ορθοδοξίας».
Ο ίδιος αναφέρει πώς ο σκοπός της νέας πεντηκοστής δεν είναι να καταστρέψει τις παλαιότερες εκκλησίες, συμπεριλαμβανομένης και της ορθοδόξου, αλλά να τις γεμίσει και να τις συμπληρώσει (The Logos 11-12/84,14). «Ο Κύριος μου έδωσε το μήνυμα: ‘μείνε στην Ορθόδοξο Εκκλησία’» (The Logos 11-12/84,4).
Τον Ιούλιο του 1973 οργάνωσε πλησίον του Detroit Michigan χαρισματική συνέλευση με τη συμμετοχή 120 ατόμων. Κατά την ίδια δεκαετία η κίνηση μεταφέρθηκε στην Ελλάδα. Το 1970 ο Παπαστεφάνου ήλθε στη χώρα μας και οργάνωσε συναθροίσεις σε αθηναϊκό ξενοδοχείο. Το 1976 εζήτησε άδεια από τον Αρχιεπίσκοπο της Ελλάδος να περιοδεύσει τη χώρα, όμως η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας δεν του το επέτρεψε. Επισκέφθηκε την Θεσσαλονίκη και δραστηριοποιήθηκε εκεί, βοηθούμενος από πεντηκοστιανούς κύκλους. Το 1984 ήλθε και πάλι στην Ελλάδα προσκεκλημένος από την «Διεθνή Αδελφότητα Επαγγελματιών τού Πλήρους Ευαγγελίου» και συνεργάσθηκε με κύκλους πεντηκοστιανών. Αργότερα δήλωσε πώς «εντυπωσιάσθηκε από τις πολλές αναγεννητικές κινήσεις» της χώρας μας (The Logos 11-12/84,5). Στην Ελλάδα ο Παπαστεφάνου συνεργάζεται με την «Πανελλήνιο Αδελφότητα Χριστιανικής Αναμορφώσεως» (ΠΑΧΑ).
Ο επίσκοπος Pittsburg Μάξιμος τού διεμήνυσε (20.7.1983) ότι δεν είναι δυνατόν να τον κρατήσει πλέον στη δικαιοδοσία του λόγω των κακοδοξιών του. Στην επιστολή κατακρίνεται ιδιαίτερα η άποψη τού Παπαστεφάνου για τη «δεύτερη πεντηκοστή», η οποία υποτίθεται ότι έλαβε χώρα στην Καλιφόρνια το 1906 και η διδαχή για το άγιο χρίσμα, το οποίο κατά τον Παπαστεφάνου, σε όσους δεν το έλαβαν, δίδεται «απ’ ευθείας από το Άγιο Πνεύμα», χωρίς μεσολάβηση της Εκκλησίας.
Ο επίσκοπος Μάξιμος τονίζει στον Παπαστεφάνου πώς δεν μπορεί να προπαγανδίζει τέτοιου είδους δόγματα, τα οποία φέρνουν σύγχυση στους πιστούς και ασφαλώς δεν εμφορούνται από το Πνεύμα της Ορθοδοξίας. Αυτό που κατά τον επίσκοπο δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τα πράγματα, είναι το ότι ο Παπαστεφάνου διδάσκει αυτές τις δοξασίες «εις το όνομα της Αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας», την οποία αντιπροσωπεύει ακριβώς επειδή είναι κληρικός της.
«Ασφαλώς δεν είσθε ανανεωτής», καταλήγει στην επιστολή του ο επίσκοπος Μάξιμος «στην πραγματικότητα μπερδεύετε τους πιστούς μας, ορθοδόξους ανθρώπους, με δηλώσεις σαν κι αυτές. Αν επιθυμείτε να έχετε καλές σχέσεις με τη Μητέρα Εκκλησία σας, δεν έχετε άλλη επιλογή από το να αποσύρετε τις παρά πάνω συγκεχυμένες και ανορθόδοξες δηλώσεις… Εν τω μεταξύ δεν έχω άλλη επιλογή, παρά να σας παραπέμψω στον Αρχιεπίσκοπο και στην Σύνοδο για να αποφασίσουν για την καλή σας θέση στην Εκκλησία».
Ο Παπαστεφάνου δεν αναθεώρησε τις απόψεις του. Σχημάτισε ομάδες με διάφορα ονόματα: «Ομάδες Χαρισματικής Βιβλικής Αδελφότητος», «Βιβλικής Μελέτης και Προσευχής». Η κίνηση ονομάζεται επίσης «Ορθόδοξη Χριστιανική Αδελφότητα τού Αγίου Συμεών τού Νέου Θεολόγου» και «Χριστιανική Ορθόδοξος διακονία ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος».
2. Διδασκαλία
Ο Παπαστεφάνου προσπαθεί να συνδυάσει τις πεντηκοστιανές τάσεις με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Είναι ενδεικτικός ο τίτλος βιβλιαρίου του: «Ο χαρακτήρ της πεντηκοστής στην ορθόδοξη λειτουργία» (ΗΠΑ 1987). Δέχεται ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι «η μία αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία της ιστορίας και των πνευματοφόρων πατέρων και διδασκάλων», «οικονόμος της χάριτος και κατοικητήριον τού Αγίου Πνεύματος» και ότι «η λατρεία και θεολογία της Εκκλησίας μας τυγχάνει πνευματοκεντρική» ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία παραμένει «μήτηρ Εκκλησία» (Παπαστεφάνου, Η παγκόσμιος έκχυσις 42-54. 207). Όμως το μήνυμα που μεταδίδει με τα φυλλάδιά της η κίνηση του Παπαστεφάνου ταυτίζεται με το κήρυγμα των Πεντηκοστιανών και των «υπερ-δογματικών» νεοπροτεσταντικών ομάδων:
«ΕΧΕΙΣ ΣΩΘΕΙ; Δεν εννοώ αν είσαι μέλος κάποιας εκκλησίας, άλλα αν ΕΧΕΙΣ ΣΩΘΕΙ… Εν πρώτοις, φίλε μου, πρέπει να αναγνωρίσεις ότι ΕΙΣΑΙ ΑΜΑΡΤΩΛΟΣ… καταδικασμένος να αποθάνεις… Ο Θεός όμως σε ηγάπησε τόσο πολύ, ώστε ΕΔΩΚΕ ΤΟΝ ΜΟΝΟΓΕΝΗ ΤΟΥ ΥΙΟ…. διά να σε ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙ… ΤΩΡΑ αμέσως, οπουδήποτε κι αν βρίσκεσαι… Δεν θα σου πάρει πολύ χρόνο… Το απλό σχέδιο σωτηρίας είναι: ΕΙΣΑΙ ΑΜΑΡΤΩΛΟΣ… ΠΡΕΠΕΙ ν’ ΑΠΟΘΑΝΕΙΣ εκτός αν πιστεύσεις στον Χριστό ότι έγινε ο ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΤΗΣ ΣΟΥ κι απέθανε ΓΙΑ ΣΕΝΑ… ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕ ότι είσαι αμαρτωλός και ζήτησε να σε σώσει για ΧΑΡΙΝ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ… ΒΕΒΑΙΩΣΟΥ ΟΤΙ ΕΧΕΙΣ ΣΩΘΕΙ… ΑΦΟΥ ΣΩΘΗΚΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΡΙΑ ΤΙΝΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΜΕΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΩΣ ΓΙΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΠΡΟΣΕΥΧΗ… ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ, ΟΜΟΛΟΓΙΑ» (Φυλλάδιο: Το απλό σχέδιο τού Θεού για τη σωτηρία, έκδ. Χριστιανική Ορθόδοξη Διακονία «ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος», Σωκράτους 57 και Αναξαγόρα 1, Αθήναι).
Το κείμενο αυτό δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι ο δρόμος που προτείνεται δεν είναι η οδός της Ορθοδοξίας. Πρόκειται για το μήνυμα των νεοπροτεσταντικών φουνταμενταλιστικών ομάδων, που μεταδίδεται με ορθόδοξο προσωπείο. Η κίνηση προβαίνει στην ανατύπωση τέτοιων φυλλαδίων, που προέρχονται κυρίως από την «ιεραποστολή» τού Σπ. Ζωδιάτη.
Για τη σωτηρία δεν είναι πλέον απαραίτητη η Εκκλησία και η ένταξη και η ζωή στην Εκκλησία δεν είναι απαραίτητη για την «πνευματική αύξηση». Αυτό μπορεί να γίνει ατομικά από τον κάθε πιστό ή και στα πλαίσια των συναθροίσεών της οποιασδήποτε «χαρισματικής» ομάδας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία παρουσιάζεται από την κίνηση σαν «μήτηρ Εκκλησία». Όμως δεν ταυτίζεται με την Εκκλησία τού Χριστού.
Σύμφωνα με τη διδαχή τού Παπαστεφάνου ζούμε στους έσχατους καιρούς, κατά τους οποίους σχηματίζονται δύο «εκκλησιαστικές ομάδες»: η μεγάλη πόρνη της Αποκαλύψεως, η οποία θα συγκροτηθεί από τη συνένωση των Εκκλησιών υπό τον Πάπα στο ΠΣΕ, και η «αληθής Νύμφη τού Χριστού», η οποία πιθανώς να σχηματιστεί «εξ όλων εκείνων που θα δεχθούν με πίστιν τον όψιμον υετόν, δηλαδή την αποκαλυπτικήν έκχυσιν τού Παναγίου Πνεύματος» (Παπαστεφάνου, Η παγκόσμιος έκχυσις 208).
Στις «αποκαλυπτικές» αυτές ημέρες ο Θεός «προπαρασκευάζει την Νύμφην τού Χριστού Εκκλησία. Την ανανεώνει, ενώνει και καθιστά αγίαν και άμωμον, μη έχουσαν σπίλον ή ρυτίδα ή τι των τοιούτων. Αι αποκαλυπτικοί αυταί ημέραι είναι ημέραι προπαρασκευής διά τους γάμους». «Η κίνησις τού Αγίου Πνεύματος θα περισυναγάγει τους μετανοούντας και κεχρισμένους εις μίαν υπερφυσικήν ενότητα, την ορθήν και αλώβητον πίστιν και το πλήρωμα τού Ευαγγελίου», την «Ορθοδοξία» (Παπαστεφάνου, Η παγκόσμιος έκχυσις 209-210).
Αλλά η «Ορθοδοξία» αυτή, στην οποία θα ενωθούν όλοι οι χριστιανοί της γης, που έλαβαν «το βάπτισμα του Πνεύματος», θα μοιάζει «μάλλον εις την ορθοδοξία της αρχαιότερος εποχής του Χριστιανισμού ή την Ορθοδοξία τού 20ου αιώνος… Ορθοδοξία κατά το δόγμα, ουχί όμως κατά την εσωτερικήν μορφήν…» Έτσι ο Κύριος «υπερπηδά την ιστορικήν ορθόδοξον Εκκλησίαν… Ενεργεί μυστικώς και μυστηριωδώς το αιώνιον σχέδιόν Του» (Παπαστεφάνου, Η παγκόσμιος έκχυσις 211. 214-215).
Στις έσχατες αυτές ημέρες, στις ημέρες της «ερημώσεως» της Εκκλησίας, παρουσιάζεται η μοναδική λύση, η «εσχατολογική διείσδυσις της θείας δυνάμεως», η ολοκληρωτική εκπλήρωση της προφητείας τού Ιωήλ β’ 28 για παγκόσμια έκχυση τού Αγίου Πνεύματος. Αυτή η ολοκληρωτική εκπλήρωση της προφητείας, άρχισε στη δεκαετία τού 1960 με τη χαρισματική κίνηση (Παπαστεφάνου, Η παγκόσμιος έκχυσις 10-12). Η κίνηση αυτή αποκαθιστά τα χαρίσματα τού Πνεύματος και ιδιαίτερα το κήρυγμα εν Αγίω Πνεύματι, τη θεραπεία των ασθενών και την απελευθέρωση από ακάθαρτα πνεύματα (Παπαστεφάνου, Η παγκόσμιος έκχυσις 86).
Ο Θεός κάλεσε τον Ευσέβιο Παπαστεφάνου να επιτελέσει αυτό το έργο. Σε ειδική «προφητεία» που ο ίδιος ο Θεός διακήρυξε με το στόμα κληρικού της κίνησης στην Αμερική αναφέρεται: «Διότι σε έχω καλέσει, υιέ μου, και έχω επιθέσει επάνω σου τώρα αυτό που έχω δώσει στους μαθητές μου. Συ θα αναζητήσεις εκείνους τους αγαθούς θησαυρούς, διότι ιδού πολλοί υπάρχουν εις την εκκλησίαν σου… Θα σε χρησιμοποιήσω και θα έλθουν σε σένα, λέγοντας, ευφράνθηκα με τη σωτηρία μου… Διότι, ιδού, πολλά από τα παιδιά μου, υπάρχουν που με έχουν αναζητήσει και δεν με έχουν εύρει. Περιπατούν στο σκοτάδι και τα μάτια τους έχουν τυφλωθεί. Αλλά εγώ σου λέγω, Έσο φως ανάμεσα τους και μέγα θα φανεί το φώς εκείνο και πολλοί θα έλθουν σε σένα λόγω της μαρτυρίας σου, λέγει Κύριος!» (Παπαστεφάνου, Η παγκόσμιος έκχυσις 120-121).
Κατά την άποψη τού Ευσεβίου Παπαστεφάνου το βάπτισμα με νερό καθαρίζει τον άνθρωπο από την αμαρτία, αλλά τού αφήνει «κενόν». Με το άγιο μυστήριο τού χρίσματος, παρέχεται «το Άγιο Πνεύμα». Όμως εκτός από αυτό το «βάπτισμα τού Αγίου Πνεύματος» με υλικό μέσο (άγιο Μύρο), υπάρχει και η «αόρατη χρίση άνευ υλικού ελαίου», πράγμα που κάμνει ο Θεός με τους πιστούς των άλλων Εκκλησιών, «υπερπηδώντας» την «ιστορικήν ορθόδοξον εκκλησίαν» (Παπαστεφάνου, Η παγκόσμιος έκχυσις 26. 43. 213-214).
Κατά τον Ευσέβιο Παπαστεφάνου «αυτές οι προτεσταντικές Εκκλησίες, οι οποίες εκ παραδόσεως δεν έχουν το μυστήριο τού χρίσματος σ’ αυτήν την έσχατη ώρα, θα πάρουν τη χάρη, που αρχικά θεσπίσθηκε να παρέχει το μυστήριο. Οι πιστοί αυτών των Εκκλησιών θα λάβουν τη σφραγίδα της δωρεάς τού Αγίου Πνεύματος κατά την υπέρτατη κίνηση τού Θεού και τη θεϊκή παρέμβαση. Το χρίσμα θα είναι αόρατο, όπως ήταν την ημέρα της πεντηκοστής και όπως ήταν στην περίπτωση τού Κορνηλίου και κατά την πρώτη Αποστολική Εκκλησία, δεν θα χρειάζεται ορατό χρίσμα».
«Με αυτό τον τρόπο ο Θεός παίρνει όλη τη δόξα, ο Χριστός παίρνει όλη την υπεροχή και κανένα γήινο εκκλησιαστικό κέντρο, ούτε η Ρώμη, ούτε η νέα Ρώμη αναγνωρίζεται σαν τόπος της προελεύσεως τού Αγίου Πνεύματος ή η ειδική μεσολάβηση της θείας χάριτος». Στην περίπτωση των Ρωμαιοκαθολικών και των άλλων εκκλησιών που έχουν το μυστήριο τού χρίσματος, αυτό το μυστήριο «θα επικυρωθεί» με το «έσχατο βάπτισμα τού Αγίου Πνεύματος», καταλήγει ο Παπαστεφάνου (The Logos, May-June 1983, σ. 13).
Στη συνέχεια υποστηρίζει ότι το «εσχατολογικό αόρατο χρίσμα» θα το λάβουν και οι ορθόδοξοι, πράγμα που αποδεικνύει ότι αυτό δεν εξασφαλίζεται με το άγιο χρίσμα και επομένως το ιερό τούτο μυστήριο δεν έχει ουσιαστική σημασία! Το «βάπτισμα τού Αγίου Πνεύματος», λέγει ο Παπαστεφάνου, παρέχει στον πιστό «άκραν υγείαν σώματος και ψυχής, αλλά και ελευθερώνει τους έτι υπό το κράτος τού εχθρού ευρισκομένους ανθρώπους…». Το «πιστοποιητικό» ότι συντελέσθηκε έγκυρα το «βάπτισμα τού Αγίου Πνεύματος» είναι η γλωσσολαλιά, που εκδηλώνεται κανονικά «ευθύς αμέσως, ως πρώτη και αρχική έκφρασις της νέας ζωής» (Παπαστεφάνου, Η παγκ. έκχυσις 26-27. 108).
Ο «βαπτισμένος με το Άγιο Πνεύμα» μπορεί πλέον «να κηρύξει, να θεραπεύει ασθενούντας, να εκβάλλει δαιμόνια, να καθαρίζει λεπρούς, να εγείρει νεκρούς… καθώς και ο Κύριος έπραξεν» (Παπαστεφάνου, Η παγκ. έκχυσις 26. 80). Σύμφωνα με την άποψη αυτή οι σωματικές ασθένειες είναι τού Διαβόλου δεν είναι θέλημα Θεού. Κάθε ασθένεια είναι αποτέλεσμα αμαρτίας δεν συντρέχει λόγος να ασθενήσει ο «αναγεννημένος χριστιανός», γιατί είναι τελείως απελευθερωμένος από τη δουλεία τού εχθρού. Όταν όμως ο άνθρωπος αμαρτήσει, τότε δημιουργεί «ανοίγματα» και εισέρχονται ακάθαρτα πνεύματα και φθείρουν την υγεία του χρησιμοποιώντας μικρόβια και βακτήρια (Παπαστεφάνου, Η παγκ. έκχυσις 65-66. 77-78).
Η κίνηση υπογραμμίζει πώς το κήρυγμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που δεν συνοδεύεται από τα «σημεία» «στερείται χάριτος», αντίθετα συμβαίνει με το κήρυγμα των χαρισματικών στην Αμερική, που συνοδεύεται από «θεραπείες». Τούτο «δεικνύει την βαθμιαίαν αποκατάσταση της αποστολικής εποχής με την ευρείαν διάδοσιν της σημερινής χαρισματικής κινήσεως» (Παπαστεφάνου, Η παγκ. έκχυσις 32). Η κίνηση υπογραμμίζει ακόμη το χάρισμα της προφητείας, το οποίο καλλιεργεί στις συναθροίσεις της (Παπαστεφάνου, Η παγκ. έκχυσις 118-121). Τα ιερά μυστήρια και τα δόγματα της Εκκλησίας μας, γίνονται δεκτά από τους «ορθόδοξους χαρισματικούς». Όμως η κίνηση προβαίνει στην ανατύπωση και διανομή φυλλαδίων νεοπροτεσταντικών κύκλων, οι οποίοι αρνούνται τα ιερά μυστήρια της Εκκλησίας μας.
Για την ιεροσύνη αναφέρεται ότι υπάρχουν δύο ειδών «ιερατικές διακονίες», η διά χειροτονίας και η «χαρισματική» που γίνεται «απ’ ευθείας εκ τού Θεού και όχι διά χειροτονίας» (Παπαστεφάνου, Η παγκ. έκχυσις 28).
Η εσχατολογία των «ορθοδόξων χαρισματικών» συνοψίζεται στα εξής: Η «πόρνη Εκκλησία», που θα προέλθει από την ένωση στο ΠΣΕ υπό τον Πάπα, θα ενωθεί με την πολιτική εξουσία και θα κηρύξει διωγμό εναντίον των χαρισματικών. Οι πιστοί στην εμπειρία της «αναγεννήσεως» θα αρπαγούν από τον Κύριο, θα ακολουθήσει η «μεγάλη θλίψη» διαρκείας 7 ετών θα έλθει ο Χριστός με την εκκλησία στο όρος των ελαίων για την τελική κρίση (Παπαστεφάνου, Η παγκ. έκχυσις 206).
3. Κριτική της κίνησης
Μιλήσαμε ήδη για τις θέσεις της Ορθοδοξίας αναφορικά με την κίνηση των πεντηκοστιανών και τις κακοδοξίες τους, δεν χρειάζεται εδώ να επανέλθουμε. Ειδικότερα για τους «ορθόδοξους χαρισματικούς» συνοψίζουμε τις παρατηρήσεις μας:
Οι «ορθόδοξοι χαρισματικοί» υπογραμμίζουν πώς η δογματική αλήθεια της Εκκλησίας μας είναι αληθινή. Μάλιστα στο θέμα της σωματικής ασθένειας αναφέρουν ότι αυτή μπορεί να συμβεί, στην περίπτωση που κατά τη θεία Κοινωνία δεν συναισθανόμαστε ότι «κοινωνούμε της σαρκός Αυτού» και ότι «γινόμεθα οστούν εκ των οστέων και σαρξ εκ της σαρκός Αυτού» (Παπαστεφάνου, Η παγκ. έκχυσις 79). Όμως οι «χαρισματικοί» που ανήκουν στις περισσότερες προτεσταντικές ή και πεντηκοστιανές εκκλησίες δεν συναισθάνονται ότι κοινωνούν το σώμα και το αίμα τού Χριστού. Δεν θα έπρεπε λοιπόν όλοι αυτοί να αρρωσταίνουν;
Η «χαρισματική κίνηση» περιλαμβάνει ανθρώπους που δογματικά βρίσκονται σε μεγάλη αντίθεση. Πώς λοιπόν το Άγιο Πνεύμα δεν οδηγεί εις «πάσαν την αλήθειαν» (Ιω. ιστ’ 13), αλλά σε διαφορετικές και μερικές φορές αντιφατικές δογματικές απόψεις; Δεν είπε ο Χριστός πώς ο Παράκλητος θα «υπενθυμίσει» όλα όσα ο ίδιος δίδαξε (Ιω. ιε’ 26) και «θα λάβει εκ τού εμού και θα σας αναγγείλει»; (Ιω. ιστ’ 14). Δεν σημαίνει αυτό πώς ο Παράκλητος θα βοηθήσει στη διατήρηση της καθαρότητας της διδαχής τού Χριστού και στην εμβάθυνσή της και δεν θα «ευλογήσει» τη δογματική διαίρεση;
Αλλά η χαρισματική κίνηση στηρίζεται περισσότερο στην προσωπική εμπειρία των «χαρισμάτων τού Αγίου Πνεύματος», στα οποία προσφέρεται ανώτερη θέση από το πρόσωπο και τη διδαχή τού Χριστού. Έτσι ο Χριστός υποχρεώνεται σε ορισμένο σχήμα, που είναι γνωστό από την κλασσική κίνηση των πεντηκοστιανών: μεταστροφή και αναγέννηση, βάπτισμα με νερό, βάπτισμα με Άγιο Πνεύμα. Ουσιαστικά ο πιστός δεν οδηγείται σε συνειδητή ένταξη στην Εκκλησία που ο ίδιος ανήκει, αλλά σε μία αόρατη «Εκκλησία», στην οποία ανήκουν όλοι οι χαρισματικοί, ανεξαρτήτως προελεύσεως. Έτσι ο σύνδεσμος με τη συγκεκριμένη Εκκλησία αμβλύνεται και το κέντρο μετατίθεται στις υπερδογματικές συναθροίσεις και στις υπερομολογιακές εταιρίες ιεραποστολής.
Βέβαια σε μερικά ζητήματα οι «ορθόδοξοι χαρισματικοί» προσφέρουν λύσεις, όπως στο ζήτημα της «ορατής» και «αοράτου» χειροτονίας ή στο θέμα της «ορατής, δι’ υλικού μέσου» μεταδόσεως τού Αγίου Πνεύματος (άγιο Μύρο) και της αοράτου.
Όμως δεν εξηγούν αν στην περίπτωση των ορθοδόξων, που «βαπτίζονται με Άγιο Πνεύμα» μετά το ιερό μυστήριο τού χρίσματος, δίδεται ιδιαίτερη χάρη- αν δηλαδή συνολικά ο Θεός προσφέρει μια αρχική χάρη στο βάπτισμα με νερό (πράγμα που αρνούνται οι περισσότεροι πεντηκοστιανοί), μια δεύτερη στο άγιο χρίσμα και μία τρίτη στο «βάπτισμα τού Αγίου Πνεύματος», αφού στην πράξη αυτό το βάπτισμα δεν ταυτίζεται με το χρίσμα. Οι ίδιοι άλλωστε υπογραμμίζουν πώς και οι ορθόδοξοι θα λάβουν το «εσχατολογικό αόρατο χρίσμα»! (The Logos, May-June,1983, σ. 14).
Οι «πρακτικές» της κίνησης στα πλαίσια των «συναθροίσεων προσευχής», δημιουργούν ατμόσφαιρα υστερίας και υποβολής: κινήσεις χειρών, χειροκροτήματα, στάση σώματος για να προκληθεί η επίσκεψη τού Αγίου Πνεύματος στους πιστούς που παρακολουθούν. Μερικοί κλαίουν, άλλοι ψιθυρίζουν ακατάληπτα πράγματα ή ξεφωνίζουν, άλλοι πέφτουν κάτω στο έδαφος και ο ομιλητής αναγγέλλει πώς εκείνη τη στιγμή θεραπεύονται ασθενείς από καρκίνο και άλλες ανίατες αρρώστιες.
Ο αείμνηστος π. Γ. Πυρουνάκης γράφει σε αναφορά του προς την Μητρόπολη Μεγάρων (8.2.76) σχετικά με συνάθροιση τού Παπαστεφάνου στην αίθουσα του Παρνασσού (7.2.76):
«… Προκληθέντα άτομα ήρχισαν να κλαίουν και να ψιθυρίζουν ακατάληπτα, αλλά και να ξεφωνίζουν, ‘Η Εκκλησία δεν είναι τίποτε, σώσε Κύριέ μας, έλα τώρα και σώσε μας, με το Πνεύμα σου, το περιμένουμε σαν τους αδελφούς που το πήραν, ανεγεννήθησαν’. Ο δε αρχιμανδρίτης (Παπαστεφάνου) εξηκολούθησε τους εξορκισμούς και τις κλήσεις να προβούν σε εξομολόγηση εκείνην την στιγμήν, και διαβεβαίωσε ότι πολλοί εθεραπεύοντο από πολλάς ασθενείας των εκείνην την στιγμήν, από καρκίνο μέχρι αρθρίτιδα».
Πνεύμα πλάνης
Το θέμα που τίθεται στο κέντρο σ’ αυτή την ομάδα είναι οι πνευματικές εμπειρίες. Όμως η κίνηση αυτή δεν μας προσφέρει σταθερό μέτρο, για να προσδιορίσουμε κατά πόσον μια προσωπική εμπειρία είναι γνήσια πνευματική εμπειρία, ή όχι. Το πρόβλημα γίνεται σοβαρότερο επειδή η κίνηση αυτή, ξεκινώντας από προσωπικές εμπειρίες, διαμορφώνει μια ιδιαίτερη εκκλησιολογία.
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, στην αγία Γραφή η αληθινή πίστη δεν στηρίζεται σε προσωπική εμπειρία, η οποία δημιουργείται και καλλιεργείται με παρόμοιες πρακτικές. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χριστός επαινεί εκείνους που πιστεύουν χωρίς να έχουν ανάγκη προσωπικής εμπειρίας (Ιω. κα’ 29) και μάλιστα εξεφράσθη με πικρά λόγια εναντίον της «μοιχαλίδος γενεάς», που ζητάει «σημεία» (Ματθ. ιβ’ 39). Στην αγία Γραφή την προτεραιότητα δεν έχει η πνευματική εμπειρία, αλλά η εν Χριστώ ζωή, που θεμελιώνεται στη διδαχή τού Χριστού και των αποστόλων και εκφράζεται με την πνευματική καρποφορία (Ματθ. ζ’ 21-27).
Όλα αυτά δικαιολογούν απόλυτα τη θέση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία σε εγκύκλιο της (υπ. αριθ. 2221/28.2.1972), υπογραμμίζει μεταξύ άλλων: «Ευρισκόμεθα προ μιας προσέτι προσπάθειας προς βιαίαν αλλοίωσιν και φθοράν της γνήσιας δογματικής και πνευματικής φυσιογνωμίας και τού αποστολικού χαρακτήρος της Αγιωτάτης ημών Εκκλησίας».
Πανελλήνια Αδελφότητα Χριστιανική Αναμόρφωση (ΠΑΧΑ)
1. Ιστορία
Οργανωτής της κίνησης αυτής, που σήμερα εκπροσωπεί τους χαρισματικούς στη χώρα μας είναι ο Άγγελος Δαμασκηνίδης, πρώην ποιμένας της «Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας» στις Σέρρες.
Κατά τη δεκαετία τού 1960, οι Ιωάννης Μπούκης, Βασίλης Μαρκάκης και άλλα μέλη της «Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας» ίδρυσαν την «Ευαγγελική Αδελφότητα» σαν υπερδογματική προσπάθεια με κέντρο την αίθουσα Ευριπίδου 14, ιδιοκτησία τού Β. Μαρκάκη. Μ’ αυτή την κίνηση συνεργάσθηκε και ο Γ. Γαλάνης, προερχόμενος από την «Ελευθέρα Ευαγγελική Εκκλησία».
Όμως ο Ιωάννης Μπούκης, χωρίς να αποχωρήσει από την κίνηση αυτή, ίδρυσε την ΠΑΧΑ σαν ιδιαίτερη ομάδα και μετακόμισε αργότερα στην αίθουσα Μενάνδρου 20. Τελικά η «Ευαγγελική Αδελφότης» διαλύθηκε και ο Β. Μαρκάκης δώρισε την αίθουσα (Ευριπίδου 14) στον Κ. Μακρή, ο οποίος ίδρυσε την «Ελληνική Ιεραποστολική Ένωση».
Ο Ιωάννης Μπούκης κάλεσε τον Άγγελο Δαμασκηνίδη να γίνει κήρυκας της ΠΑΧΑ, η οποία τελικά προσχώρησε στην κίνηση των χαρισματικών. Ο Δαμασκηνίδης αποχώρησε από την «Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία». Σήμερα ονομάζει την κίνηση του «Ορθόδοξη Κίνηση ΠΑΧΑ» και θεωρείται εκπρόσωπος του Ευσεβίου Παπαστεφάνου στην Ελλάδα. Στεγάζεται στην αίθουσα 3ης Σεπτεμβρίου 144 και έχει παραρτήματα στό Μενίδι (Α. Κιουρκατιώτη 9) και στη Θεσσαλονίκη (Μητσαίων 7)
2. Διδασκαλία
Η κίνηση παρουσιάστηκε ως υπερδογματική. «Είναι μία κίνηση μέσα στον Ελλαδικό χώρο από χριστιανούς που ξεπέρασαν τα τετριμμένα δόγματα των δογματικών εκκλησιών, που βρήκαν στο Χριστό τον πραγματικό Λυτρωτή τους, που δεν στηρίζεται στις θρησκευτικές ετικέτες». «Δεν μας απασχολεί που είναι ο καθένας τοποθετημένος. Μας ενδιαφέρει αν είναι σωσμένος η όχι» (Ο Χριστός 9-12). Η κίνηση λοιπόν παρουσιάστηκε σαν ομάδα, που δεν ενδιαφέρεται για τα δόγματα. Εκείνο που έχει σημασία είναι «η εμπειρία της αναγεννήσεως»!
«Είδαμε ότι τα δογματικά ονόματα: Ορθόδοξος, Καθολικός, Διαμαρτυρόμενος και όλα τ’ άλλα παρακλάδια των τριών αυτών εκκλησιών δεν έχουν καμία αξία, αν δεν υπάρχει η εμπειρία της αναγεννήσεως και της αλλαγής της ζωής. Ανεβήκαμε λοιπόν πάνω από τις «αυλές» μας και είδαμε ότι μία είναι η ποίμνη τού Χριστού!» (Ο Χριστός, 10-11).
Η ομάδα αυτή καταφέρεται εναντίον τού «στενού πνεύματος τού δογματισμού»- είναι το «σαράκι», το οποίο «από τα πρώτα χρόνια κατέτρωγε την εκκλησία και σήμερα έγινε ένας φοβερός δράκος, που δεν είναι παρά ο αρχαίος όφις» (ΝΠ 54/80, 138). Έτσι οι πιστοί προτρέπονται να κάψουν «την εκκλησία μας, το δόγμα μας» αυτό φαίνεται να θεωρούσε η κίνηση σαν ιδιαίτερη αποστολή (ΝΠ 54/80, 131).
Η Εκκλησία, το Σώμα τού Χριστού, αποτελείται από εκείνους που ήλθαν «σε προσωπική εμπειρία με το Χριστό», αναγεννήθηκαν και «βαπτίσθηκαν σ’ ένα σώμα», όχι με το νερό, άλλα «διά τού Αγίου Πνεύματος» (ΝΠ 74/82,22). Η κίνηση χρησιμοποιεί τον όρο «Ορθόδοξη» με την έννοια τού «είμαι Ορθόδοξος σημαίνει είμαι Χριστιανός με ορθή γνώμη». Όμως ποιος έχει αυτή την «ορθή γνώμη», αυτό καθορίζεται με τα κριτήρια της ομάδας.
«Η αλήθεια πρέπει να είναι η ορθόδοξη αλήθεια, πρέπει να είναι καθολική και ‘ευαγγελική’ διότι στηρίζεται στο ευαγγέλιο. Αν θέλουμε λοιπόν να πιστεύουμε στην «μία, αγία, καθολική και αποστολική εκκλησία δεν μπορεί αυτή να ανήκει μόνο σε ένα κλάδο της χριστιανικής εκκλησίας» (ΝΠ 103/84,207).
Κατά την ομάδα αυτή «πρόβατα», με την έννοια τού Ματθ. κε’ 31-33, «είναι όλοι οι αναγεννημένοι χριστιανοί σ’ όλα τα Χριστιανικά Δόγματα… κατσίκια είναι οι ασεβείς και μη σωσμένοι… που δεν έχουν προσωπική λυτρωτική σχέση με το Χριστό…» (ΝΠ 122/86, 106). Σημασία λοιπόν δεν έχει σε ποια εκκλησία ανήκει κανείς!
«Η αρχή είναι να μην ασχολούμεθα με θέματα δογματικά». «Δεν έχουμε καιρό ν’ ασχοληθούμε με δογματικά θέματα… Εμείς ξεπεράσαμε τα δογματικά φράγματα. Εργαζόμαστε για τη μία ποίμνη κι όχι για τις χωριστές αυτές» (ΝΠ 81/82, 333-334). «Μία είναι… η Αγία Καθολική… και Αποστολική εκκλησία. Δεν υπάρχει άλλη. Όλοι οι αναγεννημένοι ανήκουν σ’ αυτήν» (ΝΠ 84/82, 311).
Η αρχαία Εκκλησία αποστάτησε, κηρύττει η ομάδα αυτή, «εγκατέλειψε τον Κύριο πολύ νωρίς και ακολούθησε πεισματικώς το δρόμο της παραβάσεως και τού θανάτου. Εγκατέλειψε τον Λόγο τού Θεού και στράφηκε στις ανθρώπινες εφευρέσεις. Αποστάτησε από την Αλήθεια και διεφθάρη με τις ανθρώπινες παραδόσεις. Απέρριψε το Φώς και βυθίστηκε στο σκοτάδι… Απέρριψε το Ευαγγέλιο τού Ιησού Χριστού και δημιούργησε ανθρώπινα και δαιμονικά ευαγγέλια. Απέβαλε τα ιμάτια της Μεγαλοπρέπειας και της Δόξης τού Κυρίου και ντύθηκε τα ιμάτια της αισχύνης της Βαβυλώνος» (ΝΠ 40/79,78).
Ειδικά στην Ορθόδοξη Εκκλησία και στην λειτουργική της ζωή κυριαρχεί η «τυπολατρεία», λέγει η ΠΑΧΑ και τονίζει πώς η τυπολατρεία αυτή περιέχει «πνευματικό δηλητήριο» και είναι «θανατηφόρος» (ΝΠ 56/80, 197). «Χάθηκε ο Θεός μέσα στις Εκκλησίες σκεπάσθηκε, παραχώθηκε μέσα στο βαρύ τυπικισμό και τον δογματισμό» (Χανόμαστε! Τί θα κάνουμε;, φυλλάδιο).
Κατά καιρούς έγιναν προσπάθειες αναμορφώσεως «του θρησκευτικού κατεστημένου», λέγει η κίνηση αναφερόμενη στην εικονομαχία, η οποία όμως τελικά δεν επικράτησε «διότι ο λαός δεν είχε γνώση της Βίβλου και οι καλόγεροι και όλοι οι αντιδραστικοί που είχαν συμφέροντα να διατηρηθεί η αμάθεια και η άγνοια στον κόσμο, αντέδρασαν» (ΝΠ 74/ 82,8).
«Στην αρχή του αιώνα μας ο Θεός άρχισε να ενεργεί σε μερικούς μέσα από την εκκλησία των Διαμαρτυρομένων», υπογραμμίζει η ΠΑΧΑ, αναφερόμενη στην κίνηση των πεντηκοστιανών. «Αλλά η κίνηση αυτή δογματίστηκε», καταλήγει. Όμως «από τα μέσα του αιώνα μας ο Θεός βλέποντας τα χάλια των εκκλησιών και θέλοντας να εκπληρώσει την προφητεία του ότι ‘εν ταις εσχάταις ημέραις θα εκχύσει το Πνεύμα του επί πάσαν σάρκα’ άρχισε να το κάνει. Κι αυτή τη φορά δεν είναι ανάγκη οι Χριστιανοί ν’ αφήσουν την ‘μητέρα’ εκκλησία τους και να κάμουν ένα καινούργιο δόγμα, αλλά να παραμείνουν όπου είναι και να καλλιεργήσουν την εμπειρία της πληρώσεως με το Άγιο Πνεύμα, να βαπτιστούν όλοι ξανά στα νάματα του Πνεύματος, ν’ αρχίσουν ν’ ασκούνται και πάλι στ’ αποστολικά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος» (ΝΠ 103/84, 207-208).
Στο ερώτημα πώς εφαρμόζεται αυτό στους ευαγγελικούς πρωτεργάτες της κίνησης, που εγκατέλειψαν την «μητέρα ευαγγελική εκκλησία» και αυτονομάστηκαν «ορθόδοξοι χαρισματικοί», δεν μπορέσαμε να δώσουμε απάντηση.
Η προφητεία του Ιωήλ (β’ 28) πραγματοποιείται στις ημέρες μας με το βάπτισμα του Αγίου Πνεύματος, το οποίο συνοδεύεται με «εξωτερικά φυσικά φαινόμενα» (Το Άγιο Πνεύμα…, σ. 39-44. ΝΠ 99/84,77). Το Άγιο Πνεύμα εκχύνεται σε ανθρώπους όλων των χριστιανικών ομολογιών και εκδηλώνεται με το φαινόμενο της γλωσσολαλιάς (ΝΠ 68-69/ 81,198). Όμως η κίνηση παρατηρεί: «Η ομιλία με άλλες γλώσσες έστω και για λίγο είναι ένα σημάδι του βαπτίσματος με το Άγιο Πνεύμα, άλλα δεν είναι το μόνο και το πιο διακριτό» (ΝΠ 60/80,302).
Αυτή τη «νέα πεντηκοστή» θέλει η κίνηση να μεταδώσει στην Ορθόδοξη Εκκλησία και να την απαλλάξει, όπως ισχυρίζεται, από τον «τυπικισμό», τον «ξηρό δογματισμό» και τη «μισαλλοδοξία που δείχνει ότι το κακό έχει παραγίνει» (ΝΠ 70/81,241). Ακόμα στοχεύει στην «κατάργηση των δογματικών ονομασιών: Ορθόδοξος, Καθολικός, Διαμαρτυρόμενος κ.λ.π.», ή τουλάχιστον στη μείωση της σπουδαιότητας των «εδώ χρειάζεται πολύ δουλειά», υπογραμμίζει η ΠΑΧΑ (ΝΠ 74/82,10).
Η ομάδα αυτή έχει την αυτοσυνειδησία του «προφήτου», που καλείται να γκρεμίσει και να οικοδομήσει, να ξερριζώσει και να καταφυτεύσει. Έτσι αναφέρεται σε θεατρικό σκετς, που η ίδια δημοσιεύει:
«ΠΡΟΦΗΤΗΣ: Είδα ακόμα ανθρώπους που με καμάρι έμπηγαν το μεγάλο κερί τους στο κηροπήγι την Κυριακή, ενώ την Δευτέρα… είδα ψαλτάδες… είδα ιερωμένους, να με συγχωρείτε… Αλλά είναι…
ΠΑΝΑΓΗΣ: Τα βλέπουμε κι εμείς κ. Λύχνε, τα ζούμε… Πάτερ Κύριλλε, τι έκανε τόσα χρόνια σε μένα; Τί έκανε στη γυναίκα μου, στο παιδί μου; Ξέρεις πόσο αγαπούσα την εκκλησία. Αλλά ποτέ δεν μας είπατε ότι ο Χριστός είναι Σωτήρας μας και δεν μπορούμε να σωθούμε με τις τελετές μας… Γιατί δεν μας αναλύσατε τη θυσία του Χριστού;
ΕΛΕΝΗ: Πάτερ γιατί δεν μας είπατε ότι η οργή του Θεού κρέμεται πάνω μας; Εγώ νόμισα πώς ήμουν εν τάξει με το να φέρνω τακτικά τις λειτουργίες στην εκκλησία… Αλλά από τον άνθρωπο αυτό άκουσα πώς ήμουν αμαρτωλή και έχω ανάγκη σωτηρίας…
ΚΛΗΡΙΚΟΣ: Δεν υπάρχει λόγος ν’ ανησυχείτε. Η εκκλησία δέεται υπέρ των Ορθοδόξων Χριστιανών…
ΠΡΟΦΗΤΗΣ: Να με συγχωρείτε αν μίλησα αυστηρά! Ωμά…. Ο Κύριος μ’ έστειλε να κατεδαφίζω.
ΚΛΗΡΙΚΟΣ: Ωραία δουλειά…
ΠΡΟΦΗΤΗΣ: Να γκρεμίζω κάθε τι το σάπιο, αλλά με έστειλε και να καταφυτεύω…
(Δίνει το χέρι του στον Αρχιμανδρίτη) Πάτερ… Δεν έχω τίποτε εναντίον σας, ούτε εναντίον των παππάδων… Δεν μπορώ να γίνω απειθής στην ουράνια οπτασία» (ΝΠ 17/77, 124-127).
Είναι χαρακτηριστικά τα ονόματα που χρησιμοποιούνται εδώ: «Προφήτης», «Λύχνος» προσδιορίζουν την αυτοσυνειδησία και το έργο που η κίνηση επιτελεί «κατ’ εξουσιοδότηση τού Θεού»!
Η κίνηση τάσσεται κατά τού προσηλυτισμού με την έννοια της «μετατόπισης από την μία εκκλησία στην άλλη» (Ο Χριστός 11-12), γιατί κατά την αντίληψη της ομάδας αυτής η κάθε εκκλησία είναι ένας από τους «κλάδους», που βλαστάνουν «από το ίδιο δέντρο» (ΝΠ 17/77,124). «Πιστεύουμε, ότι αναγεννημένοι χριστιανοί υπάρχουν σ’ όλες τις δογματικές εκκλησίες… Πιστεύουμε στην αποστολική εκκλησία των αναγεννημένων!» (Το «πιστεύω», 12). Η «μία, άγια, καθολική και αποστολική εκκλησία» «δεν μπορεί να μονοπωληθεί από καμία επιμέρους εκκλησία…» (Ο Χριστός 11).
— «Πέστε μου, σας παρακαλώ, που βρίσκεται η αλήθεια;… σε ποιο δόγμα, σε ποια εκκλησία;
—Σε καμία του είπα κοφτά» (ΝΠ 60/80,290).
Η ομάδα αυτή παρουσιάζεται τώρα ως Ορθόδοξη κίνηση και προσφέρεται ως βοήθεια για μια «αληθινή ορθόδοξη χριστιανική ζωή!»: «Δεν μπορούμε να λεγόμαστε χριστιανοί ορθόδοξοι και να μην ξέρουμε τι πιστεύουμε, όπως συμβαίνει με πολλούς… ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΟΥΜΕ στις τακτικές συναθροίσεις μας…» (Για μιαν αληθινή Ορθόδοξη Χριστιανική ζωή, φυλλάδιο). Η πρόσκληση αυτή επαναλαμβάνεται και στο «τηλεμήνυμα», που μεταδίδεται τηλεφωνικά και υπογραμμίζεται πώς πρόκειται για ορθόδοξη κίνηση.
Αλλά, όπως αναφέραμε, η κίνηση δεν εννοεί εδώ την Ορθόδοξη Εκκλησία: «όταν λέμε ορθοδοξία εννοούμε την ορθή πίστη, εννοούμε την αλήθεια της χριστιανικής θρησκείας» (ΝΠ 61/80,330). «Ορθόδοξοι» κατά την αντίληψη της ομάδας αυτής μπορεί να ονομάζονται και Ρωμαιοκαθολικοί και Διαμαρτυρόμενοι και ο καθένας «που κατέχει την ορθοδοξία της Αγίας Γραφής» (ΝΠ 61/80, 330-331), ακόμα και αν δεν δέχεται τις επτά Οικουμενικές Συνόδους (ΝΠ 59/80,266).
Μόνη πηγή πίστης είναι η Γραφή «αυτή είναι η μόνη ζυγαριά που έχουμε για το ζύγισμα των θρησκευτικών πραγμάτων». Είναι «το σωσίβιο της αλήθειας που φωτίζει, σώζει και ελευθερώνει» (Α. Δαμασκηνίδη, Η αλήθεια, Πρόλογος). Από την Ιερά Παράδοση γίνεται δεκτή «μόνο η αποστολική» (ΝΠ 61/80,330).
Αναφορικά με τη σωτηρία, η κίνηση διδάσκει την άποψη των λεγομένων υπερδογματικών: «Να πιστέψεις στο Χριστό και να τον δεχτείς σαν Σωτήρα… Πάρε σοβαρή στάση και κάνε την παρακάτω προσευχή… Κύριε Θεέ μου, παραδέχομαι ότι είμαι αμαρτωλός… Μετανοώ… Δέχομαι αυτή τη στιγμή τον Ιησού σαν Σωτήρα μου… Πιστεύω ότι με σώζεις… Σ’ ευχαριστώ» (Για μία ανώτερη ζωή, φέιγ βολάν).
Το βάπτισμα σε νερό δεν σώζει είναι ομολογία πίστης, που κάνει ο βαπτιζόμενος και συμβολίζει «τον θάνατο… τού παλαιού άνθρωπου διά της καταδύσεως του εις το νερό και την αναγέννηση του εις νέα ζωή» (ΝΠ 53/80, 114. Βλ. και 17/77,122). Επομένως η «αναγέννηση», δηλαδή η σωτηρία προηγείται του βαπτίσματος (Ο αληθινός Ορθόδοξος Χριστιανός 22).
Η άποψη αυτή οδηγεί την κίνηση να αρνηθεί τον νηπιοβαπτισμό (ΝΠ 38/79, 18-19). Όλα τα άλλα επιχειρήματα κατά τού νηπιοβαπτισμού έχουν επομένως δευτερεύουσα σημασία (ΝΠ 17/77,121. 60/80,295. Βλ. και: Ο αληθινός χριστιανός 19-22). Σε άλλο σημείο χαρακτηρίζει το νηπιοβαπτισμό σαν «πράξη αφιερώσεως των νηπίων εκ μέρους των γονέων» (ΝΠ 130/87,8).
Η ομάδα αυτή δεν διασαφηνίζει τι σημαίνει γι’ αυτήν θεία ευχαριστία ούτε κάνει λόγο για άλλα μυστήρια. Ταυτόχρονα επαινεί την κίνηση «αναμορφώσεως» της Ορθόδοξης Εκκλησίας από μέρους τού Σ. Χαραλαμπάκη (ΝΠ 17/77, 114), ο οποίος αρνείται όλα τα μυστήρια της εκκλησίας. Η ΠΑΧΑ αρνείται το επισκοπικό αξίωμα σαν ιδιαίτερο βαθμό ιεροσύνης (ΝΠ 74/82,9). Δεν κάνει διάκριση δηλαδή μεταξύ πρεσβυτέρου και επισκόπου. Αλλού αναφέρει: «Άλλο παπάδες, δεσποτάδες, εκκλησιαστικό κατεστημένο και άλλο Θεός – Πατέρας, Χριστός, Σωτήρας, Ευαγγέλιο – μήνυμα φάρμακο» (Βοήθεια, ακούει κανείς; – φυλλάδιο).
Η ειδική εξομολόγηση απορρίπτεται (Δαμασκηνίδη, Η αλήθεια 86). Η νηστεία πρέπει να ρυθμίζεται από τον καθένα, «να μην επιβάλλεται απ’ έξω..» (ΝΠ 52/80,71) και να είναι πλήρης αποχή από όλα τα φαγητά και όχι από ορισμένα (ΝΠ 40/79,85). Η αρετή αυτή δεν γίνεται δεκτή για λόγους θρησκευτικούς, σαν άρνηση δηλαδή τού δικού μας θελήματος και στο ζήτημα τού φαγητού, αλλά «σαν αποτοξινωτική δίαιτα» (ΝΠ 40/79,86).
Η ομάδα εκφράζεται περιφρονητικά για τον αγιασμό των υδάτων (ΝΠ 39/79,46), για τα μνημόσυνα (ΝΠ 55/ 80,167), την τιμή των αγίων λειψάνων (ΝΠ 50/80,5), για την τιμή της Παρθένου Μαρίας, όπως καθορίζεται από τις ιερές ακολουθίες της Εκκλησίας (ΝΠ 52/80,83).
Η εσχατολογία της κίνησης ταυτίζεται με τις απόψεις των πεντηκοστιανών η κίνηση έχει σιωνιστικές τάσεις. Μετά την ανάσταση των δικαίων και την «αρπαγή» της «εκκλησίας των αναγεννημένων», για τους «γάμους τού Αρνιού», ακολουθεί η μεγάλη θλίψη 3 1/2 ετών. Κατόπιν θα έλθει ο Κύριος με την εκκλησία, θα ιδρυθεί η παγκόσμια κυβέρνηση του στην Ιερουσαλήμ, με επιτελείο την «εκκλησία των αναγεννημένων». Ο Ισραήλ θα έχει επιστρέψει και όλες οι επαγγελίες θα εκπληρωθούν στη γη.
Δεν θα υπάρχουν άγρια θηρία, τα όπλα θα έχουν μεταβληθεί σε εργαλεία και οι άνθρωποι θα γίνονται 100 ετών και θα είναι ακόμα παιδιά. Στο τέλος της χιλιετούς βασιλείας στη γη ο Σατανάς θα λυθεί, θα συγκεντρώσει στρατό και θα επιτεθεί εναντίον της αγίας πόλης, όμως θα πέσει φωτιά και θα τους καταφάγει. Θα ακολουθήσει η γενική ανάσταση και η γενική κρίση.
Η κρίση των εθνών θα γίνει με βάση την συμπεριφορά τους απέναντι στους «αδελφούς τού Χριστού» (Ματθ. κε’ 40), δηλαδή στο Ισραήλ, κατά τη διάρκεια της θλίψης. Τα έθνη που έδειξαν κακή συμπεριφορά, είναι τα «ερίφια» και θα καταδικαστούν. Μόνο τα έθνη που έδειξαν καλή συμπεριφορά στο Ισραήλ θα μπουν στη βασιλεία, που θα ακολουθήσει- θα αποτελέσουν τα έθνη των σωζόμενων της «νέας γης». Η κρίση για τον καθένα άνθρωπο ατομικά θα γίνει ανάλογα με τα έργα και την στάση του απέναντι στο έργο τού Χριστού (Δαμασκηνίδη, Η αλήθεια 101-102).
3. Κριτική της κίνησης
Η ομάδα αυτή παρουσιάζεται σαν «ορθόδοξη» και μάλιστα έθεσε σαν στόχο την «αναμόρφωση» της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Όμως αποδεικνύεται πώς οι άνθρωποι της αγνοούν εντελώς την ορθόδοξη διδαχή.
Έτσι λόγου χάρη για το νηπιοβαπτισμό υπογραμμίζουν:
«Ο νηπιοβαπτισμός λοιπόν πρέπει να αποδοθεί μάλλον εις την οκνηρία και την απεμπόληση των καθηκόντων των ποιμένων της Εκκλησίας, οι οποίοι άπαξ και βαπτίσουν τα μωρά και τα βγάλουν χριστιανούς, απεκδύονται της κάθε ευθύνης ευαγγελισμού και κατηχήσεως» (ΝΠ 17/77, 122) «Διότι γλυτώνουν τον κόπο να διδάξουν, να κατηχήσουν και να κάνουν να πιστέψει, τον κατηχούμενο. Βουτούν απλώς το νήπιο στην κολυμβήθρα και το βγάζουν τέλειο χριστιανό…» (ΝΠ 53/80,114).
Η κίνηση ισχυρίζεται πώς είναι «αδογμάτιστη». Όμως διαπιστώσαμε πώς κηρύττει τα δόγματα των πεντηκοστιανών και των νεοπροτεσταντών αναφορικά με τα ιερά μυστήρια, την τιμή της Θεοτόκου (αν και όχι εμφανώς), περί βαπτίσματος, περί εκκλησίας, περί εσχατολογίας κ. ο. κ.
Η μόνη διαφορά βρίσκεται στο ότι οι οπαδοί της ΠΑΧΑ «παρακινούνται» να πηγαίνουν στις εκκλησίες που ανήκουν και οι ορθόδοξοι να «σταυροκοπιούνται». Όμως αυτά αναφέρονται μάλλον στη μέθοδο εργασίας και δεν έχουν ουσιαστική σημασία, γιατί η συμμετοχή στις συνάξεις της κίνησης αποκτά πρωτεύουσα σημασία, αφού αυτές είναι οι συναθροίσεις της «εκκλησίας των αναγεννημένων», οι όποιοι μπορούν και να μην ανήκουν «σε καμία εκκλησία»!
Έτσι η κίνηση χρησιμοποιεί δικά της «υμνολόγια» και στις συναθροίσεις της καλλιεργεί το συναίσθημα και το υποκειμενικό στοιχείο, όπως φαίνεται σε σχετική περιγραφή: «Έκανε μια προσευχή με κλειστά τα μάτια: μια γυναίκα πέταξε μαξιλάρια κάτω από το βήμα και γονάτισαν εκεί 5-6 άτομα. Ο Δ… έλεγε: Ελάτε, θα μιλήσει σε κάποιον από μας το Πνεύμα του Θεού. Κάποιος θα νοιώσει το χέρι τού Κυρίου απόψε εδώ… Τέλειωσαν όλα αυτά με το Εις το Όνομα Κυρίου Ευλογημένον’. Και εδώ ο κόσμος σταυροκοπιόταν, όπως έκανε και ο ίδιος. «Μετά κατέβηκε από το βήμα και άρχισαν πάλι να τραγουδάνε και χτυπούσαν και παλαμάκια. Μετά πιάστηκαν χέρι χέρι σε κύκλο… Τότε η διπλανή μου με φίλησε. Μετά τους ζήτησε να πουν ένα τραγούδι που μιλάει για τις ημέρες, Κυριακή, Δευτέρα… και κάθε φορά που αναφερόταν μία ημέρα, σήκωναν τα χέρια τους όσοι είχαν σωθεί εκείνη την ημέρα… Κοιτούσαν όλοι να δουν, θα σηκώσει κανένας καινούργιος το χέρι του; Και τότε ο Δ. έλεγε: ‘Να, έγινε αυτό που σας είπα. Απόψε ο Κύριος άγγιξε κάποιον κάποιος απόψε σήκωσε το χέρι του για πρώτη φορά!’…» (από συνάθροιση, αρχές Φεβρουαρίου 1979).
Οι υποκειμενικές καταστάσεις ενισχύονται με τις «ομολογίες» ατόμων που «σώθηκαν» σε μια συγκεκριμένη στιγμή και άλλαξαν ζωή κι αυτό έγινε στην αίθουσα της ΠΑΧΑ και όχι στην εκκλησία! (ΝΠ 41/79,106). Έτσι ο καθένας, χωρίς να αποτρέπεται να πάει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, καλείται να μεταβεί στην αίθουσα για ανώτερη «πνευματική ζωή», στην οποία περιλαμβάνεται και η κοινή προσευχή.
Η ομάδα αυτή υπογραμμίζει πώς είναι ορθόδοξη και παρακινεί τον καθένα να ανακοινώσει το πρόβλημά του στο τηλέφωνο, να επικοινωνήσει με την ομάδα σε άλλο νούμερο και να παρακολουθήσει τις συναθροίσεις. «Όσοι πονούμε την πατρίδα μας και την ορθοδοξία, ελάτε για να υψώσουμε τη σημαία της ανανεώσεως για τη σωτηρία του λαού μας» (Για μια πραγματική Χριστιανική αναμόρφωση, φέϊγ βολάν).
«Αν έχεις οποιοδήποτε πρόβλημα, με την υγεία σου, την δουλειά σου, το σπίτι σου, το σχολείο σου η ακόμα κάτι εντελώς προσωπικό, μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί μας και να προσευχηθούμε και να σε βοηθήσουμε… Ο Κύριος μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματά σου. Γράψε μας στην διεύθυνση…» (Για μια ανώτερη ζωή!, φέϊγ βολάν).
Η κίνηση απορρίπτει τυπικά τον προσηλυτισμό σαν «μετακίνηση» από την μια εκκλησία στην άλλη και προτρέπει σε διπλή ιδιότητα: ο καθένας μπορεί να γίνει μέλος της ομάδας και ταυτόχρονα να είναι και μέλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Όμως με την έμφαση που δίνεται στη συμμετοχή στις εκδηλώσεις της ομάδας και την αρνητική στάση έναντι της ορθόδοξης λατρείας («τυπικισμός»), της ορθόδοξης πίστης («δογματισμός», «σαράκι του Διαβόλου») και της ορθόδοξης πνευματικής ζωής (όχι «αναγέννηση», αλλά «νηπιοβαπτισμός»), βαθμιαία ατονεί και τελικά αλλοιώνεται στη συνείδηση του πιστού το ορθόδοξο φρόνημα και αντικαθίσταται από το φρόνημα ενός πεντηκοστιανού ή ενός «υπερδογματικού» προτεστάντη που εξακολουθεί ίσως να πηγαίνει στην εκκλησία και να «σταυροκοπιέται».
Έτσι ενώ η κίνηση εμφανίζεται εξωτερικά σαν ανεκτική και κατηγορεί την Εκκλησία για «δογματικισμό», στην πράξη παρουσιάζεται απόλυτα δογματική και υποστηρίζει πώς μόνο αν η Εκκλησία εγκολπωθεί τις δοξασίες της θα «αναγεννηθεί». Γι’ αυτό και στόχος της είναι η «Χριστιανική Αναμόρφωση», δηλαδή η αλλοίωση του φρονήματος της Εκκλησίας, όχι μόνο των επί μέρους πιστών.
Ο ισχυρισμός του ποιμένα πώς παίρνει μηνύματα από το Άγιο Πνεύμα οδηγεί ασυναίσθητα τους πιστούς σε απόλυτη εξάρτηση.
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΙΡΕΣΕΩΝ & ΠΑΡΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον www.egolpion.com