π. Στέφανος Στεφόπουλος
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Εφέτος (2003) με τη Χάρη του Θεού θα αξιωθούμε να εορτάσουμε τριπλή εορτή μέσα σε δύο ημέρες! Συγκεκριμένα, στις 24 Μαρτίου (Κυριακή) εορτάζουμε τον θρίαμβο της Ορθοδοξίας με την αναστήλωση των ιερών Εικόνων και την επόμενη, 25 Μαρτίου, την εθνική εορτή της Επαναστάσεως του 1821 μαζί με τη θρησκευτική εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Δυστυχώς, τα Μ.Μ.Ε. δεν ασχολούνται σχεδόν ποτέ με τη θρησκευτική εορτή η οποία είναι η κύρια εορτή της ημέρας αφού αυτή προϋπάρχει της εθνικής από πολλούς αιώνες. Η κήρυξη της επαναστάσεως επελέγη να γίνει από τους πρωτεργάτες της την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου για να ευλογήσει η Παναγία μας τα όπλα του απελευθερωτικού αγώνα! Και ποια καταλληλότερη ημέρα από αυτήν του χαρμόσυνου μηνύματος του Ευαγγελισμού. Την ίδια ημέρα με τις ευλογίες της Εκκλησίας ακούστηκε στα πέρατα της οικουμένης το χαρμόσυνο εκείνο μήνυμα της επαναστάσεως για την “ανάσταση” της πατρίδας και της Ορθοδοξίας! Για το λόγο αυτό, χωρίς καμιά διάθεση υποτιμήσεως της εθνικής εορτής, θα αναφερθούμε στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.
Στο κείμενο δίπλα διακρίνετε τη γνωστή μας εικόνα του Ευαγγελισμού της Αχρίδας. Ο άγγελος που εικονίζεται είναι ο Αρχάγγελος Γαβριήλ ο οποίος μεταφέρει στην Παναγία μας το χαρμόσυνο άγγελμα. Όλα τα γεγονότα της θείας ενανθρωπήσεως συνδέονται με τον ίδιο άγγελο. Παρατηρούμε στην εικόνα του Ευαγγελισμού της Αχρίδας από Το ναό της Παναγίας της Περιβλέπτου, την ορμητική κίνηση του αγγέλου σε αντίθεση με την ηρεμία της Παναγίας. Την αίσθηση αυτή επιτείνουν το απλωμένο δεξί χέρι του αρχάγγελου Γαβριήλ, το σηκωμένο φτερό και η άκρη του ιματίου, που σχηματίζει μια διαγώνιο παράλληλη με αυτή του δεξιού ποδιού. Παρ’ όλο που ο Αρχάγγελος βρίσκεται στο έδαφος φαίνεται αυτή η ορμή και από το άνοιγμα των ποδιών του, έχει κανείς την αίσθηση ότι ο Γαβριήλ αιωρείται μεταξύ ουρανού και γης. Κρατάει σκήπτρο, δηλώνοντας έτσι τη βασιλική προσταγή και όχι κρίνο, όπως μας έχει συνηθίσει η δυτική ζωγραφική! “Χαίρε Κεχαριτωμένη”, χαιρετά ο άγγελος την Παναγία. Την αποκαλεί Κεχαριτωμένη γιατί ήταν πλήρης (γεμάτη) από τη θεία Χάρη.
Την Παναγία στις διάφορες εικόνες την συναντούμε άλλοτε καθισμένη, υπογραμμίζοντας την υπεροχή της απέναντι στον αρχάγγελο, ως τιμιωτέρα των Χερουβείμ και ενδοξοτέρα ασυγκρίτως των Σεραφείμ, και άλλοτε όρθια μοιάζοντας έτσι να ακούει κατά κάποιον τρόπο καλύτερα το θείο μήνυμα. Η εμφάνιση του αρχαγγέλου και το μήνυμα τάραξαν την Θεοτόκο που, κατά το πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου, το αδράχτι με το νήμα που κρατούσε στο χέρι της, έπεσε, και αυτό δεν ερμηνεύεται ως δειλία ή φόβος της Παναγίας, αλλά από την άποψη ότι, αν και θαυματουργικές συλλήψεις είχαν γίνει πολλές στην Παλαιά Διαθήκη, καμία δεν είχε γίνει ασπόρως! Στη συγκεκριμένη εικόνα η Παναγία παρουσιάζεται καθιστή, αποφεύγοντας να κοιτάξει τον ουράνιο επισκέπτη της, με το κεφάλι ελαφρά σκυμμένο και το χέρι μπροστά στο στήθος, δηλώνει την υπακοή της, το φυσικό της θέλημα. Μοιάζει να λεει: “Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου.” Ατενίζοντας στην εικόνα αυτή την ωραιότητα της Θεοτόκου μπορούμε να κράζουμε νοερά μαζί με τον Άγιο Ανδρέα Κρήτης, που γράφει: “Χαίρε βασιλίς των βασιλίδων, η βασιλέα γεννήσασα, των βασιλευόντων…βασιλείς ην σέβονται, χαίρε Μαριάμ Παντοβασίλισσα”. (περιοδ.”Εκκλησιαστική Παρέμβαση” Μάρτιος 2000)
Για να μην αφήσουμε όμως παραπονεμένη την εθνική μας εορτή, ας πούμε λίγα για την ιστορία. Διαβάζουμε σε δεκαπενθήμερο έντυπο (“Ο Σωτήρ”) σχετικά: “Για το τι σήμαινε για τη διατήρηση της εθνικής συνειδήσεως των υποδούλων Ελλήνων η Ορθοδοξία είναι πολύ εντυπωσιακή η μαρτυρία ενός ξένου, του Γάλλου Βυζαντινολόγου Καρόλου Ντηλ:”Επί δέκα αιώνες, γράφει, κατά τους οποίους διήρκεσε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η Εκκλησία υπήρξε η μεγάλη προστάτιδα του Ελληνισμού. Όταν το Βυζάντιο έπεσε, η Εκκλησία παρέσχε στον Ελληνισμό ακόμη εξοχωτέρα υπηρεσία. Μαζί με την Ορθοδοξία διαφύλαξε και την ελληνική εθνότητα και την ελληνική παιδεία“.
Απόδειξη τούτου αποτελεί και το γεγονός ότι το 1454 ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γεννάδιος ίδρυσε τη Μεγάλη του Γένους Σχολή που γαλουχούσε τα σκλαβωμένα ελληνόπουλα με τα νάματα της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Δεν βοήθησαν όμως όλοι στον Αγώνα. Όπως γράφουν οι σύγχρονοι της Επαναστάσεως ιστορικοί Σπυρίδων Τρικούπης και Ιωάννης Φιλήμων, αρκετοί Έλληνες παπικοί που κατοικούσαν σε νησιά των Κυκλάδων έδειξαν τότε ανάρμοστη εθνική συμπεριφορά, ενώ μερικοί είχαν και μυστικές σχέσεις με τον εχθρό”!!! Σήμερα μερικοί άλλοι συνέλληνες προσπαθούν να κάνουν κάτι παρόμοιο-ενίοτε- με την φιλοτουρκική τους πολιτική. Ας προσέξουν όλοι αυτοί γιατί μια μέρα θα λογοδοτήσουν σε ανθρώπους όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης που έλεγε: “Παιδιά μου! Πρέπει να φυλάξετε την πίστη σας και να τη στερεώσετε γιατί πιάσαμε τα άρματα, είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και έπειτα υπέρ πατρίδος”!!!
* Κείμενο δημοσιευμένο στην εφημερίδα των Βορείων Προαστίων «Αμαρυσία»