Η ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 1940 – 1944

 Παράκληση και ικεσία.

   Στο Αγιώνυμο Όρος συνεχείς ήταν οι Παρακλήσεις και οι Προσευχές, μαζί με την εθνική δράση, για την ευόδωση τού Αγώνος τού Έθνους. Πολύτιμη και χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία τού Προηγουμένου της Ιεράς Μονής Διονυσίου Αρχιμανδρίτου Γαβριήλ¹:

“ Ήσαν αι αλησμόνητοι εκείναι ημέραι τού 1940, οπόταν, με τας πρώτας ειδήσεις περί επιθέσεως των Ιταλών εις την Ήπειρον, κατείχεν όλους μια αόριστος αδημονία δια το εγγύς και απώτερον μέλλον και εγένετο εις τού καθενός τον νούν η αναμέτρησις των εκατέρωθεν δυνατοτήτων, με συ­μπεράσματα δυσκόλως κρυπτόμενα εις τού ψυχολόγου το ερευνητικόν όμμα, παρ’ όλας τας εν τω φανερώ ενθουσιώδεις εκδηλώσεις.

Την επομένην κατά την τέλεσιν μεγάλης παρακλήσεως “επί καταδρομή Εθνών” ο Καθηγούμενός μας ωμίλησεν έπ’ Εκκλησίαις, τονίσας το άδικον της ξενικής επιθέσεως, το κρίσιμον τού Έθνους μας, αλλά και το ακμαίον φρόνημα το χαρακτηρίζον την φυλήν μας εις τοιαύτας περιπτώσεις, συστήσας ελπίδα εις τον Πανάγαθον Θεόν, τον προστάτην των άδικουμένων και την “Υπέρμαχον Στρατηγόν”, της οποίας την αγίαν μνήμην εβεβήλωσαν εν Τήνω οι επιδρομείς. Και, όταν προς το τέλος μας εβεβαίωσεν ότι ο Άγιος Δημήτριος θα φανή αντάξιος των ενδόξων πατέρων και προγόνων του, όλων οι οφθαλμοί υγράνθησαν και δάκρυα εκυλίοντο εις τας ρυτιδωμένας παρειάς των πατέρων τού Κοινοβίου μας. Η παράκλησις εψάλλετο καθ’ εσπέραν και εις τας ευχάς πάντες γονυκλινείς επεκαλούντο την βοήθειαν επί τον γενναίον Χριστοφόρον στρατόν μας κατά των βαρβάρων επιδρομέων, εξαιρετικώς δε ο 80ούτης Γέρων Νήφων είχε πάθει πραγματικήν αλλοίωσιν κατά τας ημέρας εκείνας. Αφοσιωθείς εξ ολοκλήρου εις προσευχήν υπέρ τού Εθνικού αγώνος, εζήτησεν από τον Τυπικάρην το Μέγα Ευχολόγιον και ανεγίγνωσκε και κατά μόνας τας επί τούτω παρακλήσεις. Προς το εσπέρας δε τον έβλεπον οι αδελφοί βαδίζοντα προς τον “Σταυρόν”, θέσιν περίοπτον, εν τη οδώ προς Άγιον Παύλον, και ενόμιζον ότι υπάγει εκεί, ίνα ακούη καλλίτερον τους εκ βομβαρδισμών της Θεσσαλονίκης και άλλων πόλεων κρότους.

Προς το τέλος Νοεμβρίου μίαν ολόφωτον, αλλά ψυχράν εσπέραν, ο Ηγούμενος θέλων να ιδή τι κάμνει μεταβαίνων συχνά εις τον “Σταυρόν”, τον ευρήκε προσβλέποντα προς δυσμάς και σταυροκοπούμενον, εις ερώτησίν του δε τι κάνει και διατί ανάποδα προσεύχεται, ο σεβάσμιος Γέρων τού λέγει: “Δεν βλέπεις εκεί; Και τού έδειχνε προς το μέρος της Θεσσαλονίκης. Δεν βλέπεις τον Άγιον Δημήτριον με τη σημαία μας τη γα­λανόλευκη;” “Όχι ευλογημένε, είναι τα χιόνια τού Ολύμπου και το γαλάζιο τού ουρανού και σου φαίνεται έτσι”. “Ευλόγησον Γέροντα, αλλά εγώ βλέπω ημέρες τώρα τον Άγιον Δημήτριον να στέκη εκεί επάνω στα σύννεφα σαν φύλακας της πόλης του, αλλά τώρα να, ιδές και συ, τραβά προς τα επάνω κατά την Βέροιαν και την Φλώρινα”. “Και που την ξέρεις εσύ την γεωγραφία της Βέροιας και της Φλώρινας;”

Και ο αγαθός Γέρων καταληφθείς από οίστρον πατριωτικόν, εμνήσθη ημερών αρχαίων, πως παιδάκι έφυγεν από το Φουρνά των ηρωικών Αγράφων, πως πήγε στο Μοριά, και μετά την προσάρτησι της Θεσσαλίας κληρωτός στο Ευζωνικό πολέμησε και πληγώθηκε στην “Κούτρα” κατά το ατυχές συνοριακόν επεισόδιον τού 1886, και πως καλόγηρος πλέον στα 1906 έφυγε και πήγε στο Μοναστήρι της Σμήνιτσας στη Βέροια και υπηρέτησε τον Μακεδονικό αγώνα, πως χάριν αυτού γύρισε όλα τα μέρη μέχρι Καστοριά και Φλώρι­να, και πως πιάστηκε στο “Κανλή-Κουλέ” της Θεσσαλονίκης, και τώρα… έβγαλεν ένα βαθύ στεναγμόν, να κινδυνεύη η πατρίδα, και εγώ… Αχ, να ήμουν νεώτερος, αλλά…. η Παναγιά μας, ο Άγιος Δημήτριος, ας βάλουν το χέρι τους, και εσταυροκοπείτο. Μετά 2-3 ημέρας εμάθομεν ότι κατελήφθη η Κορυτσά από τον ηρωικόν στρατόν μας, προς το εσπέρας ακριβώς της ημέρας καθ’ ην ο ευλαβέστατος Γέρων έβλεπε τον Άγιον Δημήτριον “να τραβά επάνω προς την Βέροια και Φλώρινα” και απ’ εκείνης της ημέρας, εξοικονομήσας και εκ τού υστερήματος του τα χρήματα, παρήγγειλε το λάβαρον, όπερ και απέστειλεν εις τον Διοικητήν τού Μετώπου…

Εις κάθε περίπτωσιν πατριωτικήν συλλογής εράνων κ.λπ., το ενδιαφέρον του ήτο αμετάπτωτον και κατά την επιστράτευσιν με δάκρυα προέπεμπε κάθε εργάτην της Μονής ή δόκιμον στρατολογούμενον, οπόταν δε εγίνοντο αι επιτάξεις των ζώων μας δια το Μέτωπον επί ώρας εθώπευε αυτά και τα συνώδευε μέχρι το “Προσκυνητάρι” ευχόμενος “καλήν νίκην” εις αυτά…”².

   Η προσπάθεια διεθνοποιήσεως τού Άγιου Όρους από τους Βουλγάρους. 

Με την κατάρρευση τού Μετώπου και την είσοδο των Γερμανών στην Θεσσαλονίκη αρχίζουν αμέσως οι εθνικιστικές εξάρσεις και διαθέσεις των Βουλγάρων και των Ρώσσων Μοναχών τού Αγίου Όρους. Το όλο κλίμα διευκολύνεται και από την αναχώρηση του Πολιτικού Διοικητού τού Αγίου Όρους Φωκά. Το σχέδιο των Βουλγάρων, που περιελάμβανε τον εκβουλγαρισμό της Ελληνικής Εκκλησίας και την υπαγωγή της στην Βουλγαρική Εξαρχία, είχε ακόμη ένα στόχο: την αλλαγή τού υφισταμένου διοικητικού καθεστώτος τού Αγίου Όρους και την διεθνοποίησή του. Αμέσως καταγ­γέλλεται ο κίνδυνος αφ’ ενός μεν της λεηλασίας και αφ’ ετέρου της καταλήψεως του Αγίου Όρους υπό των Βουλγάρων με την συνδρομή των Βουλγάρων και Ρώσσων Μοναχών³.

Ο Ηγούμενος της Μονής Αγίου Παύλου Αρχιμανδρίτης Σεραφείμ και ο Αντιπρόσωπος της Μονής Γρηγορίου Βαρλαάμ ενημερώνουν για τα γενόμενα την Κατοχική Κυβέρνηση, δια τού Γενικού Διοικητού Μακεδονίας Αντιστράτηγου Ραγκαβή:

“Οι υποφαινόμενοι λαμβάνομεν την τιμήν, όπως φέρωμεν εις γνώσιν της Σεβαστής ημών Κυβερνήσεως, δι’ Υμών, τα κάτωθι:

Από της επομένης της καταλήψεως της Θεσσαλονίκης υπό των Γερμα­νικών Στρατευμάτων, οι εν Αγίω Όρει, Ρώσσοι και Βούλγαροι μοναχοί, αποθρασυνθέντες, ως εκ της αδικαιολογήτου εγκαταλείψεως τού Αγίου Όρους υπό του Πολιτικού Διοικητού αυτού κ. Φωκά και της Χωροφυλακής, αναχωρησάντων νύκτωρ, ανύψωσαν βουλγαρικάς σημαίας και διέδιδον ότι αναμένουν βουλγαρικόν στρατόν και βουλγαρικήν αστυνομίαν.

Η Ιερά Κοινότης Αγίου Όρους διώρισε πολιτοφυλακήν, αλλ’ ο φόβος της λεηλασίας τού Αγίου Όρους εκράτει άπαντας τους Έλληνας μοναχούς εν απελπισία, ότε μετά δεκαήμερον περίπου αφίκετο εις Άγιον Όρος Γερμανός Ταγματάρχης Διοικητής Νέας Μαδύτου και Αγίου Όρους, ως επληροφόρησε την Ιεράν Κοινότητα, όστις και εζήτησε πληροφορίας περί τού Διοικητικού Συστήμα­τος τού Αγίου Όρους.

Μετά τας παρασχεθείσας  πληροφορίας υπό της Ιεράς Κοινότητος και τη παρακλήσει, όπως μη επιτραπή εις Άγιον Όρος η είσοδος ατάκτων στοιχείων, συνέστησεν ο προρρηθείς Ταγματάρχης, κατ’ επανάληψιν την ταχύτατην αποστολήν, υπό της Ιεράς Κοινότητας, επιστολής προς τον Αρχικαγκελάριον κ. Χίτλερ, δι ης να ζητήται η διατήρησις τού υφι­σταμένου καθεστώτος τού Αγίου Όρους και η προσωπική προστασία τού κ. Χίτλερ, να εκτίθεται δε η Ιστορία και το Διοικητικόν Σύστημα τού Αγίου Όρους και να αποσταλώσι συνάμα και δύο αντίτυπα τού εν ισχύι Καταστα­τικού Χάρτου τού Αγίου Όρους.

Κατόπιν τούτων η Ιερά Κοινότης συγκαλέσασα διπλήν έκτακτον σύναξιν των αντιπροσώπων των Ιερών Μονών, συνέταξε την ζητηθείσα επιστολήν προς τον Αρχικαγκελάριον κ. Χίτλερ, δι’ ης εκθέτει το διοικητικόν σύστημα τού Αγίου Όρους και ζητεί την προστασίαν του προς διατήρησιν τού υφι­σταμένου καθεστώτος και απέστειλε και δύο αντίτυπα τού ισχύοντος καταστα­τικού χάρτου Αγίου Όρους. 

Οι Ρώσσοι και οι Βούλγαροι αρνηθέντες κατ’ αρχάς να υπογράψωσι ταύτην υπέγραψαν ύστερον, αλλά ταυτοχρόνως υπέβαλον έτερον υπόμνημα, μονομερώς υπό τούτων συνταχθέν, δι’ ου ζητούσι την απόσπασιν του Αγίου Όρους από της Ελλάδος και την διεθνοποίησιν τούτου, συνάμα δε ανεχώρησαν δια Βουλγαρίαν αντιπρόσωποι της Βουλγαρικής Μονής, ίνα υπό το αυτό πνεύμα ενεργήσωσι παρά τη Βουλγαρική Κυβερνήσει και όπως ζητήσωσι την τού Αγίου Όρους κατάληψιν υπό των Βουλγάρων. 

Ταύτα καθηκόντως γνωρίζοντες, δι’ Υμών, τη Σεβαστή ημών Κυβερ­νήσει, παρακαλούμεν, ίνα ληφθώσι συντόμως τα απαιτούμενα μέτρα, προς πρόληψιν των τεκταινομένων.

Εν Θεσσαλονίκη τη 25-5-1941

Μεθ’ υπολήψεως

Ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου Αρχιμανδρίτης Σεραφείμ

Ο Αντιπρόσωπος της Ιεράς Μονής Γρηγορίου

Βαρλαάμ Γρηγοριάτης”⁴

    Άμεση ήταν και η αντίδραση τού Αρχιεπισκόπου Χρύσανθου προς τον οποίο εκοινοποιήθησαν οι δύο Εκθέσεις των Μονών Αγίου Παύλου και Γρη­γορίου τού Αγιωνύμου Όρους. Για τον λόγο αυτό απαίτησε από τον Πρόε­δρο της Εθνικής Κυβερνήσεως Γεώργιο Τσολάκογλου “…ίνα… το μεν διατάξη την άμεσον αναχώρησιν τού Διοικητού τού Αγίου Όρους κ. Φωκά μετά αναλόγου δυνάμεως χωροφυλάκων δια την  θέσιν του, ή τούτου όντως αδυνάτου ετέρου καταλλήλου προς τούτο προσώπου, το δε προβή εις τας προσηκούσας συντόνους ενεργείας προς αποσόβησιν των τεκταινομένων, εκ της πραγματώσεως τυχόν των οποίων, πρόδηλον τυγχάνει πόσον ανυπολόγιστος έσται η Εθνική και Εκκλησιαστική ζημία”⁵.

   Τόπος περιθάλψεως και φυγαδεύσεως.

Το Άγιον Όρος προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στο χειμαζόμενο και δο­κιμαζόμενο Έθνος κατά την περίοδο της Κατοχής⁶. Εκεί κατέφευγαν πολλοί Έλληνες και Άγγλοι Αξιωματικοί που διώκονταν ή ήθελαν να περάσουν στην Μέση Ανατολή και δεν ήσαν λίγοι αυτοί από τους Μοναχούς που εκινδύνευσαν στην προσπάθειά τους να κρύψουν και να φυγαδεύσουν Έλληνες και Άγγλους. Η Μονή Μεγίστης Λαύρας πρωτοστατούσε σε συνδέσεις και αποστολές στρατιωτών και Αξιωματικών προς την Μέση Ανατολή από τον Αρσανά και την σκάλα της Μορφωνούς με καΐκια και με ψαρόβαρκες ακόμη. Ο κίνδυνος, για να αντιληφθούν οι Γερμανοί τι συνέβαινε, ήταν συνεχής, αφού είχαν στήσει παρατηρητήριο στην ακρολοφιά της Βίγλας. Συνελήφθη, μαζί με άλλους Μοναχούς, ο Αδελφός της Μονής τότε Πρωτεπίτροπος και μετέπειτα Επίσκοπος Ροδοστόλου Χρυσόστομος⁷.

Προς περίθαλψη και φυγάδευση Άγγλων η Μονή Ιβήρων είχε καταρ­τίσει ολόκληρη υπηρεσία από Μοναχούς. Για τον λόγο αυτό, στις 6 Ιανουαρίου 1942, συνελήφθησαν και ωδηγήθηκαν στις φυλακές Θεσσαλονίκης οι Μοναχοί Νεκτάριος Κατσάρος, Θεοφύλακτος Νανόπουλος, Παντελεήμων Νανόπουλος και Σεραφείμ Τσιούνης, που ανήκαν στο Εξάρτημα της Μονής “Άγιος Νικόλαος”, και καταδικάσθηκαν, ως περιθάλποντες Άγγλους, ο μεν πρώτος σε 2 χρόνια φυλάκιση, ο δεύτερος σε 6 χρόνια, ο τρίτος σε 3 χρόνια και ο τέταρτος σε ενάμισυ χρόνο. Και οι μεν δύο, που είχαν καταδικασθή σε φυλάκιση 2 ετών και κάτω, έλαβαν αμνηστία για τα γενέθλια τού Χίτλερ, οι άλλοι όμως δύο παρέμειναν στην φυλακή και την 1^η Απριλίου 1944 με­ταφέρθηκαν ως όμηροι στην Γερμανία. Μετά το τέλος τού πολέμου επέστρεψε μόνο ο Παντελεήμων Νανόπουλος.

Τον Ιούλιο τού 1942, συνελήφθη από τους Γερμανούς και άλλος Μο­ναχός, ο Μελέτιος Συκιώτης, ο οποίος, κατά την μεταφορά του στην Θεσσα­λονίκη, κατώρθωσε να δραπετεύση.

Τον Σεπτέμβριο τού 1942, οι Γερμανοί συνέλαβαν, επίσης, τον Προηγούμε­νο Μισαήλ, τον Ιεροδιάκονο Δανιήλ και τον Μοναχό Δομέτιο, τους οποίους ωδήγησαν στην Καβάλα και από εκεί στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά στην Θεσ­σαλονίκη. Για την απαλλαγή τους η Μονή εδαπάνησε σεβαστό χρηματικό ποσόν.

Αρκετοί Μοναχοί της Μονής Παντοκράτορος συνελήφθησαν και ωδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Ωρισμένοι δε ωδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα και σώθηκαν ως εκ θαύματος.

Πολλές υπηρεσίες για την περίθαλψη και φυγάδευση Ελλήνων και Άγγλων παρέσχε και η Μονή Καρακάλου. 

Μετά την κατάρρευση τού Μετώπου, τον Απρίλιο τού 1941, επέρασαν από την Μονή Αγίου Παύλου πάνω από 1000 στρατιώτες, Έλληνες, Άγγλοι και Σέρβοι, μεταξύ δε αυτών αρκετοί τραυματίες, τους οποίους οι Μοναχοί εφρόντιζαν και εφυγάδευαν. Όμως η δραστηριότητα αυτή περιήλθε σε γνώση των Γερμανικών Αρχών. Έτσι, στις 29 Ιανουαρίου 1942, έφθασαν στην Μονή οι Γερμανοί με σκοπό να την πυρπολήσουν, άλλους από τους Πατέρες να εκτελέσουν και άλλους να συλλάβουν. Την περίοδο εκείνη ευρίσκονταν στην Μονή αρκετοί Αξιωματικοί και στρατιώτες Άγγλοι και Κύπριοι. Όμως ο Έλληνας διερμηνεύς εγνώρισε έγκαιρα στους Προϊσταμένους της Μονής τα σχέδια των Κατακτητών. Ο Γερμανός Αξιωματικός απήγγειλε το κατηγορητήριο κατά των Μοναχών. Ο Ηγούμενος όχι μόνο αρνήθηκε κάθε ενοχή αλλά εξέφρασε και παράπονα, ότι ενώ κατά τον προηγούμενο Πόλεμο η Μονή πιέσθηκε από τους Γάλλους και αρκετοί Μοναχοί εξωρίσθηκαν στην Μυ­τιλήνη, διότι περιέθαλψαν πολλούς Γερμανούς, τώρα κινδυνεύουν από τους αυτούς τους ίδιους. Η ετοιμότητα του Ηγουμένου έσωσε την Μονή.

Όμως η εθνική δράση της Μονής απεκαλύφθη. Τέσσερεις Γερμανοί, που γνώριζαν την αγγλική, προσποιήθηκαν ότι είναι Άγγλοι και παρουσιάσθηκαν στον Μοναχό Γεώργιο που ανέλαβε να τους φυγαδεύση. Τον συνέλαβαν και τον κατεδίκασαν σε 13 ετών φυλάκιση, επειδή αρνήθηκε να προδώση. Κατά τον εγκλεισμό του στις φυλακές Επταπυργίου αρρώστησε. Με την ευκαιρία της αναρρωτικής άδειας, που τού έδωσαν, κατάφερε να δραπετεύση. Το Στρατοδικείο τον κατεδίκασε ερήμην σε θάνατο.

Από τους Γερμανούς συνελήφθη, λόγω της εθνικής του δράσεως, φυλακίσθηκε στις φυλακές Επταπυργίου και εργάσθηκε σε καταναγκαστικά έργα στον Δομοκό, ο Ιεροδιάκονος Προκόπιος, τού Κελλίου της Αγίας Άννης της Μονής Βατοπεδίου.

Σημαντική ήταν και η δράση της Μονής Ξενοφώντος, η οποία εφιλοξένησε και εφυγάδευσε περί τους 200 Άγγλους Αξιωματικούς και στρατιώτες.

 ΣΥΛΛΗΦΘΕΝΤΕΣ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΗΣΑΝΤΕΣ

ΜΟΝΑΧΟΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

Μοναχός Χρυσόστομος Αναγνωστόπουλος. Αδελφός της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας, Πρωτεπίτροπος, και μετέπειτα Επίσκοπος Ροδοστόλου⁴⁸⁸ .

Μοναχός Γαβριήλ Διονυσιάτης, (κατά κόσμον Αντώνιος Χαραλάμπους Γεωργιλάκης), + Δεκέμβριος 1941.

Καταγόταν από το χωριό Μπόμπια Ηρακλείου Κρήτης. Ήταν Μοναχός του Διονυσιακού Κελλίου του Ευαγγελισμού, στις Καρυές Αγίου Όρους, και κατά τα μέσα τού 1941 βρισκόταν στις φυλακές Επταπυργίου Θεσσαλονί­κης. Εκτελέσθηκε από τους Γερμανούς με άλλους συγκρατούμενούς του, για αντίποινα τον Δεκέμβριο 1941⁴⁸⁹.

Μοναχός Γεώργιος, Αδελφός Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου. Τον συνέλα­βαν, για αντιστασιακή δράση, και τον κατεδίκασαν σε 13 ετών φυλάκιση, επειδή αρνήθηκε να προδώση. Εδραπεύτευσε και καταδικάσθηκε ερήμην σε θά­νατο.

Ιεροδιάκονος Δανιήλ, Αδελφός Ιεράς Μονής Ιβήρων. Τον Σεπτέμβριο τού 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς και ωδηγήθηκε στο Στρατόπεδο Παύ­λου Μελά Θεσσαλονίκης.

Μοναχός Δομέτιος, Αδελφός Ιεράς Μονής Ιβήρων. Τον Σεπτέμβριο του 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς και ωδηγήθηκε στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης.

Μοναχός Νεκτάριος Κατοάρος, Αδελφός Ιεράς Μονής Ιβήρων. Συνελή­φθη στις 6 Ιανουαρίου 1942 και καταδικάσθηκε, για αντιστασιακή δράση, σε 2 ετών φυλάκιση.

Προηγούμενος Μονής Ιβήρων Μισαήλ. Τον Σεπτέμβριο τού 1942 συνε­λήφθη από τους Γερμανούς και ωδηγήθηκε στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης.

Μοναχός Θεοφύλακτος Νανόπουλος, Αδελφός Ιεράς Μονής Ιβήρων. Συνελήφθη, στις 6 Ιανουαρίου 1942, και καταδικάσθηκε, για αντιστασιακή δράση, σε 6 ετών φυλάκιση. Την 1η Απριλίου 1944 μετεφέρθη ως όμηρος στην Γερμανία.

Μοναχός Παντελεήμων Νανόπουλος, Αδελφός Ιεράς Μονής Ιβήρων. Συνελήφθη, στις 6 Ιανουαρίου 1942, και καταδικάσθηκε, για αντιστασιακή δράση, σε 3 χρόνια φυλάκιση. Την 1^η Απριλίου 1944 μετεφέρθη ως όμηρος στην Γερμανία.

Ιεροδιάκονος Προκόπιος, Αδελφός Κελλίου Αγίας Άννης της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου. Συνελήφθη από τους Γερμανούς και ωδηγήθηκε στις φυ­λακές Επταπυργίου, στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά και σε καταναγκαστικά έργα στον Δομοκό.

Μοναχός Μελέτιος Συκιώτης, Αδελφός Κελλίου Γενεθλίου τού Προδρό­μου, της Ιεράς Μονής Ιβήρων. Συνελήφθη, τον Ιούλιο τού 1942, και ωδη­γήθηκε στις φυλακές Επταπυργίου.

Μοναχός Σεραφείμ Τσιούνης, Αδελφός Ιεράς Μονής Ιβήρων. Συνελή­φθη, στις 6 Ιανουαρίου 1942, και καταδικάσθηκε, για αντιστασιακή δράση, σε ενάμισυ χρόνο φυλάκιση.

ΜΝΗΜΕΣ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ’40 ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟ 1940-1944-Β’ ΕΚΔΟΣΗ-ΚΛΑΔΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΑΘΗΝΑ 2001-ISBN 960-85663-7-1 © Έκδοση Κλάδου Εκδόσεων Επικοινωνιακής και Μορφωτικής Υπηρεσίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Ιωάννου Γενναδίου 14, 115 21 Αθήνα, τηλ.: 7218308.-Α’ Έκδοση – Νοέμβριος 2000.- Β’ Έκδοση – Ιούλιος 2001.-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΣ: Αρχιμανδρίτης Αγαθάγγελος Χαραμαντίδης. ΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΣΙΑ – ΕΚΤΥΠΩΣΗ – ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Φιλόστρατος Παναγόπουλος.