Πρωτ. Βασιλείου Ἀ. Γεωργόπουλου
Ἀναπλ. Καθηγητοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ.
Tό Κίνημα Ἀποκατάστασης ἤ Μαθητές
τοῦ Χριστοῦ. Ἕνα προτεσταντικό ὑποσύνολο
Ὁ τεχνικός ὅρος Κίνημα Ἀποκατάστασης (Restoration movement) δηλώνει ἐλάσσονες ἀμερικανικές προτεσταντικές κινήσεις πού ἐμφανίστηκαν ἀρχές τοῦ 19ου αἰ. στίς Η.Π.Α καί εἶχαν ὡς βασικά γνωρίσματα: α) τήν ἐναντίωση στό αὐστηρό δογματικό πλαίσιο καί τούς κανονισμούς πολλῶν ὑφιστάμενων προτεσταντικῶν κλάδων (Μεθοδιστῶν, Βαπτιστῶν, Λουθηρανῶν, Μεταρρυθμισμένων, Πρεσβυτεριανῶν) καί β) σύμφωνα πάντα μέ τό ὅραμά τους, τήν «ἀποκατάσταση» τῆς πίστης, τῆς λατρείας καί τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως περιγράφεται στήν Καινή Διαθήκη. Πρόκειται γιά ἕνα προτεσταντικό ὑποσύνολο, μέ ἱστορική πορεία δύο αἰώνων, παρά τίς ἐπιμέρους διαφοροποιήσεις του. Ἀρχικά εἶχε τήν ὀνομασία Stone-Campbell Movement.
Μεταξύ ἐκείνων πού ἤθελαν νά ἐπιστρέψουν στήν ἁπλότητα τῶν βιβλικῶν χρόνων ἦταν τρεῖς πρώην πρεσβυτεριανοί, πού ἀναδείχθηκαν οἱ ἀρχικοί ἡγέτες καί ὀργανωτές τοῦ Κινήματος: ὁ Barton Stone (1772-1884), ὁ Thomas Campbell (1763-1854) καί ὁ γιός του Alexander Campbell (1788-1866). Ἄν καί ἀρχικά οἱ Campbell ἵδρυσαν μιά ἀνεξάρτητη σύναξη, πού ἑνώθηκε μέ τήν Ἕνωση Βαπτιστῶν στήν Πενσυλβάνια συμφωνώντας σέ ἀρκετά σημεῖα μαζί τους, στή συνέχεια ἀπέρριψαν ἀκόμη καί τίς χαλαρές ἐκκλησιαστικές ἑνώσεις τῶν Βαπτιστῶν, καί ἀποχώρησαν ἀπ’ αὐτούς τό 1830. Τά παραρτήματα τοῦ Κινήματος τῆς Ἀποκατάστασης συνενώθηκαν σέ μιά χαλαρή ἕνωση τό 1832, χωρίς νά ἀποκτήσουν ἐπίσημη ἕδρα. Τά στελέχη καί οἱ ὀπαδοί τοῦ Κινήματος ἦταν ἀφοσιωμένα στόν εὐαγγελισμό καί στήν προώθηση τοῦ Χριστιανισμοῦ στίς Η.Π.Α καί ἤλπιζαν νά ἑνοποιήσουν τά διαφορετικά δόγματα πού ἀποτελοῦσαν τόν κόσμο τῶν Προτεσταντῶν.Τό ὅραμά τους διατυπώθηκε στή διακήρυξη τοῦ 1820 πού συνέταξε ὁ Th. Campbell. Γιά τόν σκοπό αὐτό, ἐπέλεξαν νά χρησιμοποιήσουν ὡς προσδιοριστική ὀνομασία, μόνο τίς «Χριστιανοί» καί «Μαθητές τοῦ Χριστοῦ».
Στό πλαίσιο αὐτό γιά τήν ἐπιστροφή στίς πρακτικές τῶν βιβλικῶν χρόνων, ὅπως φυσικά τίς ἀντιλαμβάνονταν, ἀπορρίπτουν τόν νηπιοβαπτισμό, βαπτίζονται μόνο μέ βύθιση, δέχονται τή θεία Εὐχαριστία ὡς ἁπλό σύμβολο καί ὡς Δεῖπνο μνήμης, καί συμπεριλάμβανουν τήν τέλεση τοῦ Δείπνου τοῦ Κυρίου ὡς μέρος τῆς κυριακάτικης λατρείας τους. Ἀρνήθηκαν, ὡς περιττά, κάθε σύμβολο Πίστεως ἤ ὁμολογιακά κείμενα τῆς Μεταρρύθμισης. 41
Δέν ἀποκόπτουν κανένα ἀπό μέλος τους, ἀσχέτως δογματικῆς ἀπόκλισης, ἀλλά σέ περίπτωση σκανδάλων ὑποδεικνύουν τήν οἰκειοθελῆ ἀποχώρηση τῶν ὑπαιτίων ἀπό τίς κοινότητές τους.
Μετά τόν ἐμφύλιο πόλεμο στίς Η.Π.Α οἱ κοινότητες στόν Βορρᾶ καί στόν Νότο ἄρχισαν σταδιακά νά διαχωρίζονται, ἐνῶ ἡ πρώτη διάσπαση ἐπισημοποιήθηκε τό 1906. Ἀφορμή ἦταν ἡ χρήση ἐνόργανης μουσικῆς, τήν ὁποία οἱ νότιες κοινότητες (γνωστές ὡς «Ἐκκλησίες τοῦ Χριστοῦ») ἀπαγόρευαν, ἐνῶ οἱ βόρειες κοινότητες (γνωστές ὡς «Ἐκκλησίες Μαθητές τοῦ Χριστοῦ») ὄχι. Κύριο ἐπιχείρημα τῶν κοινοτήτων τοῦ Νότου ἦταν ὅτι ἡ χρήση τῆς μουσικῆς στή λατρεία εἶναι πρακτική ἄγνωστη στήν Καινή Διαθήκη καί στήν ἀρχέγονη χριστιανική λατρεία. Κατά τόν 20ό αἰ., οἱ κοινότητες τοῦ Βορρᾶ καί τοῦ Καναδᾶ, ἔκαναν ἕνα ἄνοιγμα καί ἐντάχθηκαν σέ ὑπερδογματικές Προτεσταντικές ἑνώσεις καί ὀργανισμούς. Ὡστόσο, πολλά μέλη ἀντιτάχθηκαν στίς νέες ἐπιλογές τῆς «Ἐκκλησίας Μαθητές τοῦ Χριστοῦ». Αὐτό ὁδήγησε σέ μιά δεύτερη ἐπίσημη διάσπαση τό 1968. Ἔτσι, τό Κίνημα ἀποτελεῖται ἀπό τρεῖς ξεχωριστούς κλάδους, εὐρέως γνωστούς ὡς «Ἀνεξάρτητες Χριστιανικές Ἐκκλησίες», «Μαθητές τοῦ Χριστοῦ» καί « Ἐκκλησίες τοῦ Χριστοῦ». Μετά τόν Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο μεγάλος ἀριθμός σχολείων, κολλεγίων καί περιοδικῶν σχετίζονται μέ τήν ὑποστήριξη, ἐνίσχυση καί τήν ἐκπροσώπηση τοῦ Κινήματος καί τῶν τριῶν κλάδων.
Οἱ χαλαρά ὀργανωμένες «Ἐκκλησίες τοῦ Χριστοῦ», ἔχουν δημιουργήσει ἀρκετές ὑποομάδες, πού πρόσθεσαν ἐπιπλέον στοιχεῖα στόν θεολογικό προσανατολισμό τους. Ὑπάρχουν κοινότητες πού δέχθηκαν Πεντηκοστιανικές ἐπιδράσεις, ὅπως τό λεγόμενο «Βάπτισμα μέ Ἅγιο Πνεῦμα» καί τή γλωσσολαλία, ἐνῶ ἄλλες υἱοθέτησαν φονταμενταλιστικές θέσεις.
Παρά τή διαχρονική ἀντιπάθειά τους πρός κάθε μορφή συγκεντρωτικῆς δομῆς, οἱ κοινότητες τοῦ Κινήματος τῆς Ἀποκατάστασης δημιούργησαν τή δεκαετία τοῦ 1930 τόν διεθνῆ ὀργανισμό World Convention of Churches of Christ (Disciples) καί διατήρησαν ἰσχυρά διεθνῆ προγράμματα ἱεραποστολικοῦ ἀκτιβισμοῦ, συχνά λειτουργώντας μέσῳ αὐτόνομων ἱεραποστολικῶν ὑπηρεσιῶν, πού χρηματοδοτοῦνταν ἀπό ὅποιες κοινότητες ἤ ἄτομα πού εἶχαν ἐπιλέξει νά τίς ὑποστηρίξουν. Νεότερες συλλογικές ἑνώσεις τοῦ χώρου ἀποτελοῦν οἱ: Νοrth American Christian Convention, Νational Missionary Convention καί Εastern Christian Convention. Ἕνεκα τοῦ ἱεραποστολικοῦ ἀκτιβισμοῦ, κυρίως οἱ δύο κλάδοι, οἱ «Μαθητές τοῦ Χριστοῦ» καί οἱ «Ἐκκλησίες τοῦ Χριστοῦ», σύντομα δημιούργησαν κοινότητες σέ πολλά εὐρωπαϊκά κράτη, καθώς καί στήν Ἀσία (Ἰνδία, Ταϊλάνδη, Λάος, Μιανμάρ), ἐπικουρούμενες ἀπό διάφορες θυγατρικές ὀργανώσεις μέ μία ποικιλία ὀνομάτων. Στήν Ἑλλάδα ἐμφανίστηκαν τή δεκαετία τοῦ 1960.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. Κ.Ηutten, Seher-Grübler-Enthusiasten. Sekten und religiöse Sondergemeischaften der Gegenwart, Stuttgart 101966, σ. 472-477. H.D. Reimer – O. Eggenberger, Neben den Kirchen. Gemeinschaften, die ihren Glauben auf besondere Weise leben wollen, Konstanz 31983, σ. 60-62. Ε.W. Lindner (ed.), Yearbook of American & Canadian Churches 2008, Nashville 2008.
ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ Μάρτιος – Ἀπρίλιος 2022