Τη 19η του αυτού μηνός, μνήμη του οσίου και θεοφόρου πατρός ημών
ΜΑΚΑΡΙΟΥ του Μεγάλου, του καλουμένου Αιγυπτίου.
ΑΓΙΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ο ΑΙΓΥΠΤΙΟΣ
Ο όσιος Μακάριος ο Μέγας γεννήθηκε το 300 στο Τζίζμπερ, χωριό στο δέλτα του Νείλου, και αρχικά άσκησε το επάγγελμα του καμηλιέρη. Υπακούοντας σε θεία κλήση, αποσύρθηκε μόνος σ’ ένα κελλί κοντά στο χωριό του για να ενδιατρίψει στην ασκητική ζωή και την προσευχή. Καθώς οι συγχωριανοί του ήθελαν να τον κάνουν κληρικό, έφυγε σ’ ένα άλλο χωριό. Μια κοπέλα που βρέθηκε έγκυος, για να δικαιολογηθεί κατήγγειλε τον αναχωρητή ότι την βίασε. Ρίχθηκαν τότε πάνω του και τον διαπόμπευσαν κρεμώντας του μαγειρικά σκεύη στον λαιμό, χτυπώντας και βρίζοντάς τον. Ο άγιος δεν είπε λέξη για να απολογηθεί και μάλιστα δέχθηκε να εργάζεται επιπλέον για να ανταπεξέλθει στις ανάγκες της γυναίκας και του παιδιού που είχε στείλει η θεία Πρόνοια. Όταν τέλος αναγνωρίσθηκε η αθωότητά του, όλο το χωριό, έμπλεο θαυμασμού, πήγε για να ζητήσει συγχώρεση. Εκείνος όμως ετράπη σε φυγή για να αποφύγει την κενοδοξία, και μετέβη στην έρημο της Σκήτης (σημ. Ουάδι-Νάτρουν), μια άγονη και αφιλόξενη περιοχή που την γνώριζε γιατί κάποτε είχε εμπορευθεί εκεί νίτρο. Ήταν τότε τριάντα ετών και επιδόθηκε με ακατάβλητο ζήλο στον ασκητικό αγώνα.
Έτρωγε μια φορά την εβδομάδα λίγο ψωμί με νερό, κοιμόταν καθιστός ακουμπώντας στον τοίχο του κελλιού του κατά διαστήματα και επέμενε αδιάκοπα στην σιωπή, στην φυλακή του νου από κάθε αλλότριο λογισμό και στην νοερά προσευχή. Είτε έτρωγε είτε νήστευε, το σώμα του διατηρούνταν άσαρκο σαν να ξέφευγε από τους νόμους της ύλης, κατά το ρηθέν: «το σώμα εκείνου που αδιάκοπα καθαίρει την ψυχή του, κατατρώγεται από φόβο Θεού καθώς ο δαυλός υπό του πυρός».
Η αποταγή του από τα αγαθά του κόσμου ήταν τόσο μεγάλη ώστε, όταν μια ημέρα έπιασε έναν ληστή να του κλέβει τα λιγοστά εφόδια που είχε στο κελλί του, ο όσιος τον βοήθησε να τα φορτώσει στην καμήλα του. Νυχθημερόν καθισμένος στο κελλί έπλεκε με τα χέρια του φοινικόφυλλα, έχοντας την ψυχή συντετριμμένη από την μνήμη των αμαρτημάτων του και τον νου διαρκώς υψωμένο στον ουρανό. Δεν διαχεόταν σε μακρές προσευχές, αλλά τείνοντας τα χέρια στον ουρανό έλεγε: «Κύριε, όπως θέλεις Εσύ και όπως γνωρίζεις Εσύ, ελέησον!».
Τον ρώτησε κάποιος μια ημέρα με ποιο τρόπο μπορεί να προοδεύσει στην οδό της σωτηρίας. Ο άγιος τον έστειλε στο κοιμητήριο να καθυβρίσει τους νεκρούς και κατόπιν να τους επαινέσει, και όταν επέστρεψε του είπε: «Είδες ότι οι νεκροί δεν σου αποκρίθηκαν τίποτε. Το ίδιο και εσύ, αν επιθυμείς να σωθείς, γίνου ωσάν νεκρός, αψηφώντας ολότελα και την αδικία των ανθρώπων και την δόξα».
Εξοργίστηκαν οι δαίμονες βλέποντάς τον να τους επιτίθεται κατά μέτωπον και τον πολιόρκησαν με όλες τους τις δυνάμεις, αλλά ο άγιος τους απώθησε με καταφρόνηση. Ένα από τα ακάθαρτα πνεύματα του ομολόγησε: «Όλα όσα κάνεις, τα κάνω κι εγώ. Εσύ νηστεύεις, εγώ δεν τρώω καθόλου. Εσύ αγρυπνάς, εγώ δεν κοιμάμαι καθόλου. Σ’ ένα μόνο με ξεπερνάς: στην ταπεινοφροσύνη. Εξαιτίας της δεν έχω ισχύ επάνω σου».
Με τους αγώνες του απέκτησε μεγάλη πείρα για τα διάφορα είδη δαιμόνων. Έλεγε ότι οι δαίμονες ανήκουν σε δύο κύριες κατηγορίες: εκείνους που μας εξάπτουν τα πάθη, όπως ο θυμός η η επιθυμία, και εκείνους, τους φοβερότερους, που απατούν τους ανθρώπους με πνευματικές πλάνες, βλασφημίες και αιρέσεις.
Η φήμη των αρετών του οσίου Μακαρίου απλώθηκε γρήγορα σε ολόκληρη την Αίγυπτο και πλήθος επισκεπτών άρχισε να συρρέει στην έρημο της Σκήτης. Ο όσιος υποδεχόταν με χαρά και απλότητα όλους όσοι προσέτρεχαν σ’ αυτόν, χωρίς να κρίνει κανένα, επιδαψιλεύοντας ό,τι ταίριαζε στον καθένα: λόγο εποικοδομητικό ή προσευχή. Για να τιμήσει τους επισκέπτες του τους πρόσφερε λίγο κρασί και έπινε μαζί τους. Μόλις όμως έμενε μόνος, δεν έπινε νερό επί τόσες ημέρες όσα ήταν τα ποτήρια του κρασιού που είχε πιει. Έλεγαν για τον αββά ότι ήταν ωσάν «επίγειος θεός», επειδή, όπως ο Θεός σκέπει τον κόσμο με την Πρόνοιά Του, έτσι και ο όσιος Μακάριος έκρυβε τα αμαρτήματα που έβλεπε σαν να μην τα έβλεπε και όλους τους έσκεπε με την αγάπη του.
Η άπειρη ευσπλαχνία του τον ωθούσε να προσεύχεται ακόμα και για τους κολασμένους. Μια ημέρα, ενώ περπατούσε στην έρημο, βρήκε το κρανίο ενός ιερέα των ειδώλων και το άκουσε να του λέει: «Κάθε φορά που σπλαγχνίζεσαι όσους τιμωρούνται, εμείς που είμεθα βουτηγμένοι στο πυρ, με τα νώτα του ενός κολλημένα στα νώτα του άλλου, νιώθουμε μια παρηγοριά, καθώς μπορούμε να δούμε για λίγο το πρόσωπο των συντρόφων μας».
Ο άγιος Μακάριος επισκέφθηκε τον άγιο Αντώνιο τον Μέγα, που εκτίμησε πολύ τις αρετές του και τον έκανε έναν από τους μαθητές και πνευματικούς του κληρονόμους. Επιστρέφοντας στην Σκήτη, άρχισε να δέχεται όλο και περισσότερους μαθητές, γι’ αυτό θεωρείται ως ο ιδρυτής αυτού του φημισμένου ορθόδοξου μοναστικού κέντρου. Ανάμεσα στους πρώτους μαθητές του συγκαταλέγονται λαμπροί αστέρες του πνευματικοί στερεώματος όπως οι όσιοι αββάδες Μωυσής (28 Αυγ.), Σισώης (6 Ιουλ.), Ησαΐας (3 Ιουλ.), Άγιος Ζαχαρίας (24 Μαρτ.) και άλλοι μεγάλοι αγωνιστές. Καθένας ζούσε σε χωριστό κελλί, ασχολούμενος όλη την εβδομάδα μ’ ένα εργόχειρο που του αρκούσε για να εξασφαλίσει τα προς το ζην κα ενδεχομένως να δώσει ελεημοσύνη. Προπαντός όμως το εργόχειρο ήτα χρήσιμο στην καταπολέμηση της ακηδίας και στην διαφύλαξη του πνεύματός τους σε εγρήγορση.
Οι μοναχοί της Σκήτης ζούσαν με μεγάλη εγκράτεια, έχοντας μοναδικό σκοπό να φυλάξουν τον νου τους σταθερά προσηλωμένο στον Θεό με την καθαρά προσευχή, τρέφοντας την θεωρία τους με την αποστήθιση ψαλμών και αποσπασμάτων από την Αγία Γραφή. Όταν απέκτησαν ναό, συνάζονταν όλοι το εσπέρας του Σαββάτου για να τελέσουν την αγρυπνία και να κοινωνήσουν των αχράντων Μυστηρίων. Το πρωί μετά την θεία Λειτουργία συμμετείχαν σε κοινή τράπεζα, που για πολλούς αποτελούσε το μοναδικό τους γεύμα όλη την εβδομάδα, και συζητούσαν ελεύθερα ρωτώντας τους πιο έμπειρους για την οικοδομή της ψυχής τους. Ύστερα ο καθένας κατευθυνόταν στο κελλί του, παίρνοντας μαζί του τα φοινικόφυλλα για το εργόχειρο της εβδομάδας.
Καθώς ο αριθμός των μαθητών και των επισκεπτών ολοένα αυξανόταν, ο άγιος Μακάριος άλλαζε επανειλημμένα κατάλυμα. Εγκαταβίωνε μακριά από τα άλλα κελλιά, γειτνιάζοντας με δύο μόνον αδελφούς, και είχε ανοίξει ένα υπόγειο πέρασμα που οδηγούσε από το κελλί του σε απομακρυσμένο σπήλαιο, ώστε να μπορεί να απομονώνεται εν αγνοία όλων, για να φυλάξει τον νου του απερίσπαστο, όταν οι επισκέψεις γίνονταν πολύ συχνές.
Στην αρχή, κάθε φορά που επιθυμούσε να συμμετάσχει στην θεία Λειτουργία, ο αββάς έπρεπε να μεταβεί με τα πόδια στην Νιτρία, πάνω από σαράντα μίλια δρόμο, μέσα στην καυτή έρημο. Ο κόπος ήταν πολύ μεγάλος για τους μαθητές, γι’ αυτό, με την προτροπή του αγίου Αντωνίου, ο Μακάριος δέχθηκε να χειροτονηθεί πρεσβύτερος· ήταν τότε σαράντα ετών. Αξιώθηκε τότε να λάβει αφθόνως από το Άγιο Πνεύμα τα χαρίσματα της ιάσεως, της προφητείας και της διακρίσεως των λογισμών. Δύο φορές ανέστησε νεκρούς: την πρώτη για να διαλάμψει η αθωότητα ενός ανθρώπου που κατηγορήθηκε αδίκως για δολοφονία, και την δεύτερη για να αποδείξει σ’ έναν αιρετικό την αλήθεια της πίστης περί αναστάσεως των σωμάτων. Η φήμη του αγίου Μακαρίου και των μαθητών του και το ενθουσιαστικό κήρυγμα του αγίου Αθανασίου για τον μοναχισμό παρακινούσαν τους ανθρώπους να έρχονται στην Σκήτη από όλα τα μέρη της Αιγύπτου αλλά και από μακρινές περιοχές της αυτοκρατορίας, για να αφοσιωθούν στον ισάγγελο βίο. Η έρημος μεταμορφώθηκε σε αληθινή πόλη, τόσο που στο τέλος του αιώνα υπήρχαν στην Σκήτη τέσσερεις ναοί όπου οι ασκητές συνάζονταν κατά εκατοντάδες κάθε Κυριακή.
Το 374, ο αρειανός Λούκιος κατέλαβε την επισκοπική έδρα της Αλεξάνδρειας και αναζωπυρώθηκε ο διωγμός κατά των ορθοδόξων. Πρώτος του στόχος ήταν οι μοναχοί που ασκούσαν την μεγαλύτερη επιρροή. Εξόρισε σ’ ένα νησί στο Δέλτα του Νείλου τους δύο Μακάριους και άλλους άγιους μοναχούς. Ωστόσο η εξορία απέβη εις όφελος της Εκκλησίας, καθώς οι ομολογητές προσηλύτισαν τους ειδωλολάτρες ντόπιους, και όταν μετά από λίγο ανακλήθηκαν από την εξορία εξαιτίας των διαμαρτυριών του αγανακτισμένου λαού, επέστρεψαν στην έρημό τους με περίσσια δόξα.
Νιώθοντας το τέλος του να πλησιάζει, ο άγιος Μακάριος πήγε να επισκεφθεί για τελευταία φορά τους μαθητές του στην Νιτρία. Εν είδει πνευματικής διαθήκης τους έλεγε με δάκρυα στα μάτια: «Ας κλάψουμε, αδελφοί, ας κλαίνε τα μάτια μας αδιάκοπα, προτού μεταβούμε εκεί όπου τα δάκρυά μας θα κάψουν το σώμα μας». Λίγο καιρό αργότερα, ο «πνευματικός πατέρας της ερήμου» παρέδωσε εν ειρήνη την ψυχή του στον Κύριο σε ηλικία ενενήντα ετών. Αφού υπέστησαν διάφορες μετακόμισες κατά την κατάχτηση της Αίγυπτου, τα τίμια λείψανά του επέστρεψαν (784) στην κοπτική μονή που φέρει το όνομά του, στους τόπους που αγιάσθηκαν με την παρουσία του.
Αποδίδεται στον άγιο Μακάριο τον Μέγα μια σειρά από θαυμαστές Πνευματικές ομιλίες, όπου ο άγιος αναφέρεται, με την βοήθεια ωραιότατων εικόνων που δανείζεται από την φύση, στις ποικίλες ενέργειες της θείας χάριτος μέσα μας. Αφού προσκολληθούμε στον Κύριο με την πίστη και αφιερωθούμε σ’ Αυτόν με την αποταγή μας από τον κόσμο, οφείλουμε, μας λέει, «να καλλιεργούμε την γη της καρδίας μας», δηλαδή να εξαναγκάσουμε την ανυπάκοη φύση μας να εφαρμόσει στην πράξη όλες τις ευαγγελικές αρετές και προπαντός την προσευχή. Βλέποντας τότε την καλή μας θέληση, ο Χριστός θα μας δώσει την δύναμη να εκπληρώσουμε όλες του τις εντολές ή μάλλον Εκείνος θα τις εκπληρώσει μέσα μας με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Προοδεύοντας έτσι από αρετή σε αρετή κι από δόξα σε δόξα προς το πλήρωμα, το πνεύμα μας θα αναμειχθεί μυστικά με το πυρ του Αγίου Πνεύματος, θα γίνει «όλο οφθαλμός, όλο φως» και θα αποκτήσει τις ιδιότητες του Θεού. Κατά την τελική ανάσταση, το πυρ του Αγίου Πνεύματος, που κρύβεται στην καρδιά των αγίων, θα ξεχυθεί πάνω στα σώματά τους και θα τα κάνει να λάμπουν στην αιωνιότητα από το φως του Θεού. Κατά τον άγιο Μακάριο, η χριστιανική ζωή δεν έχει άλλο σκοπό παρά την απόκτηση ήδη από την ζωή αυτή της εμπειρίας του Άγιου Πνεύματος, της καλής αλλοίωσης, που θα μας δώσει μα «πνευματική αίσθηση», διαμέσου της οποίας θα μπορούμε να γευθούμε την παρουσία του Θεού σε κάθε στιγμή της ζωής μας.
ΝΕΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ – ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΝΔΙΚΤΟΣ
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
ΑΠΑΙΤΕΙ ΑΠΟ ΕΣΕΝΑ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΝΑ ΠΟΛΕΜΗΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΚΑΚΟΥΣ ΛΟΓΙΣΜΟΥΣ
