Οάνα Ιφτίμε – Αλέξανδρος Ιφτίμε
ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΓΑΝΙΣΜΟΣ
Απόσπασμα από το εξαιρετικό βιβλίο: «ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ, Επιστήμη; Πίστη; Ιατρική; Μαγεία;»
Η θεμελιώδης ομοιοπαθητική πίστη σε μία αρχή η οποία εμψυχώνει το σώμα -αρχή επί της οποίας μπορεί κάποιος να παρέμβη με διάφορα «θεραπευτικά» μέσα- είναι ειδωλολατρεία, είτε χρησιμοποιεί τον όρο «ζωτική δύναμη» η άλλες έννοιες, όπως «πράνα» (prana από τον Ινδουισμό) ή «chi» (επίσης γνωστό ως «qi» από την Κινεζική θρησκεία), τις οποίες μερικοί σημερινοί ομοιοπαθητικοί εμφανώς ενσωματώνουν στον όρο του Hahnemann «ζωτική δύναμη».
Μερικοί υποστηρίζουν ότι ο όρος «ζωτική δύναμη» δεν είναι αναγκαίως παγανιστικός, δεδομένου ότι έχει χρησιμοποιηθή σε ορισμένα έργα των Πατέρων της Εκκλησίας. Αυτό το «επιχείρημα» δεν είναι (τίποτε άλλο) παρά ένα φθηνό τέχνασμα, τόσο φθηνό, που κάνει κάποιον να διερωτάται πως αυτό υποστηρίζεται από μερικούς. Είναι αλήθεια ότι ένας όρος, καθ’ εαυτόν, είναι δυνατόν να μην είναι παγανιστικός. Η λέξη «θεός», π. χ., δεν είναι χριστιανική ή παγανιστική καθ’ εαυτή· ανάλογα με την πίστη κάποιου, άλλοτε εννοείται ο Ένας Αληθινός Θεός και άλλοτε κάποιο είδωλο που λατρεύεται από παγανιστές. Ακόμη και το Όνομα «Αγία Τριάς» είναι δυνατόν να προφέρεται και να κατανοείται είτε με το ορθόδοξο νόημά της είτε υπό αιρετική προοπτική. Με άλλες λέξεις, το πρόβλημα δεν τίθεται στη χρήση ορισμένων όρων, αλλά στο νόημά τους, το οποίο πολύ ταιριαστά μπορεί να είναι παγανιστικό, όπως στην περίπτωση του όρου «ζωτική αρχή» με το ομοιοπαθητικό της νόημα1.
Μερικοί συγγραφείς ισχυρίζονται ότι ο Hahnemann κατά την ανάπτυξη της ομοιοπαθητικής εμπνεύσθηκε από την αλχημεία, η οποία βρίσκεται μεταξύ της (ψευδό) επιστήμης και του παγανισμού. Οι αλχημιστές υποστήριζαν ότι η αλχημική ουσία, που την ονόμαζαν φιλοσοφική λίθο, ήταν ένα ελιξίριο της ζωής (φάρμακον αθανασίας), ένα Arcanum (μία κρυφή θεραπευτική ουσία), το οποίο παρασκεύαζαν εκθλίβοντας την πεμπτουσία διαφόρων υλικών και το οποίο μπορούσε (όπως τα ομοιοπαθητικά φάρμακα μπορούν!) να θεραπεύση, αλλά και να προκαλέση αρρώστια. Το Arcanum θα έπρεπε να έχη φύση παρόμοια με την ανθρώπινη (τον «χαρακτήρα» των ομοιοπαθητικών φαρμάκων)2. Επίσης, στα σχόλια που αναφέρονται στη Χρυσή Πραγματεία (Tractatus Aureus) του ημιθρυλικού πατέρα της αλχημείας, Ερμή του Τρισμέγιστου, κάποιος μπορεί να βρη την (ομοιοπαθητική) ιδέα της διαλύσεως και πνευματοποιήσεως της ύλης, μία διεργασία η οποία οδηγεί στην ανάπτυξη της εσωτερικής της δυνάμεως: «Για τη Ζωή, η οποία ενοικεί στα Μέταλλα, αυτή κείται σαν να ήταν κοιμισμένη, ούτε μπορεί να ασκήση την Δύναμή της, ή να δείξη τον εαυτό της, εκτός εάν τα (υλικά) Σώματα πρώτον Διαλυθούν, Εξυψωθούν και μετατραπούν σε Πνεύμα (γιατί το Πνεύμα μόνο Ζωοποιεί·) (…) … Και όσο περισσότερο και συχνότερα διαλύεται το ιατρικό φάρμακο, τόσο περισσότερο και περισσότερο αυξάνει την Ποιότητα και τη Δύναμή του (…)»3. Συμπωματικώς ή μη, κατά την παρασκευή των ομοιοπαθητικών φαρμάκων χρησιμοποιούνται μέθοδοι οι οποίες αποσκοπούν στην «πνευματικοποίηση» της ύλης και στην απελευθέρωση των δυνάμεων που ενοικούν σε αυτή· έτσι, αποκτάται ένας μεγάλος αριθμός προϊόντων, τα οποία φέρουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα (ιδιότητες) του Arcanum (μιας κρυφής θεραπευτικής ουσίας).
Μπορεί εύκολα να παρατηρήση κάποιος ότι οι ομοιοπαθητικοί εμπλέκονται με την ειδωλολατρεία και με άλλους τρόπους, οι οποίοι ευρίσκονται σε άμεση σχέση με την πρακτική της ομοιοπαθητικής. Τα αποτελέσματα των πειραματικών δοκιμών της ομοιοπαθητικής (provings) μερικές φορές συσχετίζουν τα συμπτώματα, τα οποία προκαλούν τα ομοιοπαθητικά φάρμακα στους λαμβάνοντες αυτά (χάριν δοκιμής), με χαρακτηριστικά ειδωλολατρικών θεών/θεοτήτων4.
Πολύ περισσότερα θα λεχθούν σ’ αυτή τη συνέχεια περί της ομοιοπαθητικής ως εσφαλμένης διδασκαλίας για τη ζωή, το θάνατο και τις δοκιμασίες. Δεν υπάρχει «ουδέτερη» φιλοσοφία ή θρησκεία. Η ομοιοπαθητική, καθώς και οι παγανιστικές και αιρετικές δοξασίες δεν είναι με κανένα τρόπο συμβατές με την Ορθόδοξη πίστη και σωτηρία.
Τα θεραπευτικά σκευάσματα και οι επιδράσεις των πνευμάτων
Ένα από τα καλώς γνωστά αποτελέσματα ορισμένων ουσιών είναι η ευαισθητοποίηση του νου προς τον κόσμο των πνευμάτων, η οποία οφείλεται στην ικανότητά τους να προκαλούν στο σώμα μεταβολές, οι οποίες αντανακλούν στην ψυχή, δεδομένης της ψυχοσωματικής ενότητος8. Είναι, οπωσδήποτε, προφανές ότι στην περίπτωση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων αποκλείεται ένα τοξικό αποτέλεσμα, δεδομένου ότι δεν περιέχουν οποιαδήποτε άλλα μόρια, εκτός από νερό/ αλκοόλη/λακτόζη9.
Ακόμη, μπορεί να παρατηρηθή από τη μελέτη των διαφόρων ομοιοπαθητικών φαρμάκων της Materia medica10 (ιατρικής ύλης) ότι τα πλείστα ομοιοπαθητικά φάρμακα εκλύουν (παράγουν) συμπτώματα τα οποία είναι τυπικά της επιδράσεως πονηρών (δαιμονικών) πνευμάτων. Η δυναμοποιημένη ύλη διεγείρει τα πάθη και καθιστά το πρόσωπο ευπρόσβλητο σε άμεσες δαιμονικές προσβολές, εις τρόπον ώστε όλες οι πνευματικές νόσοι, οι οποίες είναι γνωστές στην Εκκλησία11, να συνδέωνται με τα ομοιοπαθητική φάρμακα. Στη συνέχεια, θα δοθούν μόνον λίγα παραδείγματα (πολλές ομοιοπαθητικές πρώτες ύλες είναι διαθέσιμες για περαιτέρω μελέτη είτε στο διαδίκτυο είτε σε βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία). Έτσι:
Ένα σύγγραμμα κλασικής Ιατρικής Ύλης (Materia medica) περιγράφει τα ψυχικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου ο οποίος λαμβάνει για πειραματικούς λόγους το Natrium muriaticum (ένα σκεύασμα που παρασκευάζεται με τη δυναμοποίηση και διάλυση του κοινού χλωριούχου νατρίου, του μαγειρικού αλατιού) ως ακολούθως: Καταθλιμμένος, ιδιαίτερα σε χρόνιες νόσους, υπερήφανος (επιδεινώνεται στην προσπάθεια να τον παρηγορήση κάποιος), ευερέθιστος (λόγω υπερηφάνειας και θυμού), εμπαθής για ασήμαντα πράγματα, στενόχωρος, αμήχανος, βιαστικός. Επιθυμεί να είναι μόνος, για να κλάψη (Λόγω καταθλίψεως και υπερηφάνειας). Δακρύζει, ενώ γελά12.
Το θεραπευτικό σκεύασμα Acidum nitricum συσχετίζεται με φόβο ασθενείας και θανάτου, εγωισμό, υπόνοιες, δυσφορία, κατάθλιψη, λύπη και ευερεθιστότητα. Ο τύπος του Acidum nitricum είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος είναι ισχυρογνώμων, μισητός, μνησίκακος και αμετακίνητος σε απολογίες άλλων· τρομάζει εύκολα, ακόμη και αφού αποκοιμηθεί. Όλα αυτά είναι εμφανή σημεία φόβου και υπερηφάνειας, επίσης άμεσο έργο διαβολικών πνευμάτων. Θα πρέπει να υπομνησθή ότι ο ξαφνικός φόβος στον ύπνο συγκαταλέγεται μεταξύ των συμπτωμάτων τα οποία εκλύονται υπό μερικών άλλων ομοιοπαθητικών σκευασμάτων (Arsenicum album, Belladona, Borax, China officinallis, Chincona).
Η Alumina μπορεί να προκαλέση (σε κάποιον) την παρόρμηση να πληγώση ή να φονεύση, καθώς και την παρόρμηση για αυτοκτονία. Παρορμήσεις για εγκλήματα ή αυτοκτονία φαίνεται να συσχετίζωνται και με άλλα ομοιοπαθητική φάρμακα (Arsenicum album, Arsenicum iodatum, Aurum metallicum, Capsicum annum, Hepar sulphur, κ. Α. ).
Η Sepia συσχετίζεται με βαθιά λύπη, κλάματα, αδιαφορία για τα αγαπημένα πρόσωπα, φόβο για πραγματικά ή φανταστικά κακά το βράδυ, φόβο της μοναξιάς, φόβο των φαντασμάτων (σημεία χρόνιου φόβου και άμεσων δαιμονικών επιδράσεων), έλλειψη της χαράς της ζωής, αδυναμία ή ελαττωμένη ικανότητα συναισθηματικής εκφράσεως (σημεία ακηδίας, η οποία είναι πολύ γνωστή στη μελέτη της πνευματικής παθολογίας), ευερεθιστότητα, ευθιξία (σημεία υπερηφάνειας). Μεταξύ των άλλων ενδείξεων, η Sepia ενδείκνυται για την θεραπεία της ζηλοτυπίας -ένα ακόμη σύμπτωμα πνευματικού προβλήματος13.
Το Anacardium orientale συνδέεται με την ακατανίκητη επιθυμία της κατάρας και της βλασφημίας, με ψευδαισθήσεις και ακοή φωνών.
Το Lycopodium συνδέεται με φόβο απομόνωσης και μοναξιάς στο σπίτι, μαζί με ένα παράδοξο φόβο για τους ανθρώπους και κάθε είδους επικοινωνία, φόβο των φαντασμάτων, δειλία, ευθυνοφοβία, σεξουαλική ανικανότητα, αλλά και τάση για ολονύκτιες σεξουαλικές δραστηριότητες, μη συνοδευόμενες από συναισθηματικές δεσμεύσεις -«one night stands»). Υπάρχουν, επίσης, και άλλα ομοιοπαθητικά σκευάσματα, τα οποία συνδέονται με ισχυρή σεξουαλική επιθυμία (εκτός από άλλα πνευματικά προβλήματα): Ambra grísea (νυμφομανία), Apis mellifica (σεξουαλική μανία, όπως επίσης θυμός, εκνευρισμός και τα αντίθετά τους, δηλαδή άπάθεια, φόβοι στον ύπνο).
Το Bromium και άλλα ομοιοπαθητικά φάρμακα συνδέονται με ψευδαισθήσεις ότι κάποιος ευρίσκεται πίσω από τον άνθρωπο, τον οποίον μπορεί να ιδεί, εάν γυρίση.
Ένα άλλο παράξενο σύμπτωμα, το οποίο μπορούν να προκαλέσουν -αλλά και να θεραπεύσουν- τα ομοιοπαθητική φάρμακα είναι η αϋπνία σε καθορισμένο χρόνο (το γεγονός ότι άνθρωποι μπορούν να ενοχληθούν υπό δαιμόνων, οι οποίοι σταθερώς επιστρέφουν την ίδια ώρα, αποτελεί κοινή γνώση για την Εκκλησία). Παραδείγματος χάριν, ο ασθενής ο οποίος δεν μπορεί να κοιμηθή μετά τις 3 π.μ. μπορεί να θεραπευθή με Nux vomica, καθώς και με Kali carbonicum (συμφώνως προς άλλες θεωρίες). Η συνάθροιση παράξενων συμπτωμάτων, τα οποία συνδέονται με ομοιοπαθητική φάρμακα, κορυφώνεται με εκδηλώσεις θυμού που συνοδεύεται με κλαυθμό, γαυγίσματα και κραυγές (το σκεύασμα Cantharis vesicatoria επίσης συνδέεται με βίαιη σεξουαλική επιθυμία, αϋπνία και βλασφημία), εκδηλώσεις οι οποίες υπενθυμίζουν, εντόνως τους κατειλημμένους υπό πονηρών πνευμάτων.
Ένα άλλο παράξενο γεγονός, το οποίο συνοδεύει την ομοιοπαθητική θεραπεία είναι η διαταραχή της εγρηγόρσεως. «Οι ασθενείς εκδηλώνουν (…) διαταραχή της χρονικής εγρηγόρσεως, (παροδική) έλλειψη γλωσσικής εκφράσεως, επιλεκτική αμνησία, έλλειψη αυτο-εγρηγόρσεως, τον ολιστικό χαρακτήρα της βελτιώσεως14 και την ανάπτυξη οξειών νόσων- όλα τα ανωτέρω συμπτώματα είναι δυνατόν να εμφανισθούν ως αποτέλεσμα της επιτυχούς ομοιοπαθητικής θεραπείας»15. Οι ασθενείς αυτοί δεν μπορούν να θυμηθούν πότε ακριβώς σταματούν τα συμπτώματα τους, έχουν μεγάλη δυσκολία στην περιγραφή των μεταβολών που συνέβησαν στο σώμα τους κατά τη διάρκεια της θεραπείας, δεν μπορούν να θυμηθούν μερικά από τα συμπτώματα και ακόμη διαμαρτύρονται, όταν διαβάζουν τις ιατρικές σημειώσεις που έχουν κρατήσει οι ιατροί με όλα τα προηγούμενα συμπτώματά τους. Εκλαμβάνουν την διακοπή των συμπτωμάτων τους ως φυσικό επακόλουθο μερικών «μεταβολών» οι οποίες είχαν λάβει χώρα στη ζωή τους. Γενικά, αυτοί δρουν ως εάν ουδέποτε είχαν υπάρξει ασθενείς και έτσι δεν έχουν λόγο να ευχαριστήσουν τον ιατρό για την καλή του φροντίδα γι’ αυτούς. Η μεταβολή της εγρηγόρσεως του ασθενούς και η ικανότητά του να διατηρή επαφή με την άμεση πραγματικότητα αποδίδεται στην «ταχεία, ευγενική και σταθερή αποκατάσταση της υγείας», η οποία επιτεύχθηκε με το ομοιοπαθητικό φάρμακο (ένα από τα ιδεώδη του Hahnemann)16.
Συμπέρασμα
Όπως μπορεί κάποιος να συμπεράνη από τα ανωτέρω, η ομοιοπαθητική -μία από τις εναλλακτικές/συμπληρωματικές θεραπευτικές μεθόδους, η οποία είναι ελκυστική σε όλο και περισσότερους ανθρώπους σήμερα- δεν είναι επιστήμη, αλλά ένα ειδωλολατρικό σύστημα πεποιθήσεων συνοδευόμενο από μαγικές πρακτικές (δηλαδή, συμπαθητική μαγεία). Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, ουδείς Ορθόδοξος Χριστιανός πρέπει να ασκή ομοιοπαθητική ή να δέχεται ομοιοπαθητικές θεραπείες.
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθή εδώ ότι, ακόμη και εάν η ομοιοπαθητική δρούσε όχι μόνο μαγικά, αλλά επίσης βασιζόμενη σε στοιχεία που ανήκουν στον υλικό κόσμο (υπόθεση η οποία δεν ισχύει, όπως αποδείχθηκε στη ενότητα II. Ομοιοπαθητική και Επιστήμη), οι μαγικές απόψεις θα ήταν αρκετές για να απορριφθή απολύτως η ομοιοπαθητική υπό των Ορθοδόξων.
1 Γιά περισσότερα επί τού θέματος αύτού, βλέπε τήν επόμενη ενότητα, νόσος στήν ομοιοπαθητική έναντι τής Ορθόδοξης χριστιανικής προοπτικής.
2 βλ. Whitmont Ε. (1996) Alchemy, homeopathy and the treatment of borderline cases, J Anal Psychol, 41,369-386, όπου η ομοιοπαθητική περιγράφεται ώς μία μοντέρνα, κλινικώς αποτελεσματική τροποποίηση τής άλχημιστικής μεθόδου.
3 Hermetis Trismegisti Tractatus Aureus, The Golden Work of Hermes Trismegistus, W. Salmon, Harris and Hawkings, transl., 1692, Chapter VII, The Operations of Nature in the Aqua Philosophica as in a Seed, p. 51, διαθέσιμη στη διεύθυνση http: / /www.scribd.com/doc/38143187/ Hermes-Alchemi.
4 «Το φυτό Aquilegia vulgaris (Γερμανικά: Akelei, Σουηδικά: Akileija) έχαιρε μεγάλης εκτιμήσεως υπό των πληθυσμών τής Βορείου Ευρώπης και ήταν αφιερωμένο στην αρχαία Σκανδιναυική θεότητα τής αγάπης και τής γονιμότητας, Freya. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ή Freya ζούσε σέ ένα ωραίο παλάτι όπου παίζονταν συνεχώς ερωτικά άσματα. … Όνειρα όσων συμμετείχαν σέ πειραματικές δοκιμές ομοιοπαθητικών φαρμάκων αντανακλούν μερικές μυθολογικές όψεις τής θεάς Freya: όνειρα παροχής βοήθειας και σωτηρίας παιδιών και νηπίων, σεξουαλικά όνειρα, όνειρα σχετικά με φυτά, κήπους και μυστικών τοπίων»; Seideneck Β (2005) The Proving of Aquilegia vulgaris, the Common Columbine, The American Homeopath, 11, 69-76.
5 «Ο Hahnemann ήταν τυπικά Λουθηρανός και δεϊστής από προσωπική επιλογή. Ο δεϊσμός διακηρύσσει την ύπαρξη μιάς απρόσωπης θεότητας, η οποία δρα ως ή πρωτογενής αιτία όλων όσων υπάρχουν. Έχει τη φιλοδοξία (ο δεϊσμός) να υπερβή όλες τίς θρησκείες μέσω τής λογικής, απορρίπτοντας εν παραλλήλω την αποκάλυψη και οποιαδήποτε αυθεντία ως πηγή θρησκευτικής γνώσεως. Αναφορικά πρός τη θρησκεία, ο Hahnemann, ο οποίος ανήκε στη Λουθηρανή ομολογία, έμεινε μακρυά από όλα τα δόγματα. Ήταν ένας καθαρός δεϊστής, αλλά με πλήρη πεποίθηση». (Bradford Th. L, The Life and Letters of Dr. Samuel Hahnemann, Chapter XXIV, p. 112, Boericke & Tafel, Philadelphia, 1895).
6 Σέ μερικές περιπτώσεις ο ρόλος της ασθενείας είναι να βοηθήση τον άνθρωπο να παραμείνη στην ταπείνωση και να αύξηση την αρετή· αυτές, όμως, είναι οι εξαιρέσεις, όπως είναι οι Άγιοι μεταξύ των ανθρώπων. Η Γραφή αναφέρει και άλλη ειδική περίπτωση, εκείνη τού ασθενούς άνθρωπον, ο οποίος έχει επιλεγή ως ζώσα μαρτυρία τού Θεού (Ίω. 9,1-7).
7 Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, Κατά Ιουδαίων, ΡG 48, 854
8 Κατά τη διάρκεια των παγανιστικών τελετών χρησιμοποιούνται σκοπίμως ψυχοτρόπες ουσίες, οι οποίες προκαλούν μεταβολές στη συνείδηση.
9 Η ποσότητα είναι εξαιρετικά μικρή, ώστε νά προκαλέση τοξικά αποτελέσματα.
10 Βιβλία, τα οποία παρουσιάζουν τίς ιδιότητες καί τίς χρήσεις τών ομοιοπαθητικών φαρμάκων.
11 Γιά μία ταξινόμηση των παθών, τίς αίτιες τους και τα κατάλληλα πνευματικά μέσα γιά την καταπολέμησή τους, βλ. π.χ. το βιβλίο τού Jean-Claude Larchet, Η θεραπευτική των πνευματικών νοσημάτων, Αποστολική Διακονία τής Ελλάδος, Μετάφραση Χρ. Κούλας, Αθήνα, 2008. Ο Larchet αναφέρει τη φιλαυτία, τη γαστριμαργία, τη λαγνεία, τη φιλαργυρία, τη λύπη, την ακηδία (ένα σύνθετο πάθος πού περιλαμβάνει διάφορα χαρακτηριστικά, όπως την αόριστη δυσφορία, πνευματική νωθρότητα κ.ο.κ.) την οργή, το φόβο, την κενοδοξία και την υπερηφάνεια.
12 Homeopathic Materia Medica υπό τού W. Boericke, Natrium muriaticum, διαθέσιμο στη διεύθυνση http: www.homeoint.org/books/boericmm/ n/nat–m.htm. Τα εντός παρενθέσεων σχόλια ανήκουν σ’ εμάς. Γιά πλήρη περιγραφή των ομοιοπαθητικών φαρμάκων, τα οποια αναφέρονται εδώ, βλ. π.χ. Boericke W., Homeopathic Materia medica, διαθέσιμο στη διεύθυνση http:homeoint.org/books/boericmm/index.htm. Επίσης, Materia Medica υπό τού Η. C. Allen, διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.vithoulkas.com/en/books- study / online-materia-medica / 2364.html καί Mat er ία Medica υπό τού Kent, διαθέσιμη στη διεύθυνση: http:www.vithoulkas.com/en/books-study/online-materia-medica2363.html.
13 βλ. το κεφάλαιο από το βιβλίο τού Γ. Βυθούλκα, Classical Homeopathy for anxiety and Jealousy, διαθέσιμο on line στη διεύθυνση: http:www.vithoulkas.com/enZbooks–study/2056-classical–homeopathy–for–anxiety–and–iealousy.html.
14 Η ολιστική μέθοδος επιμένει γενικά σέ συστήματα θεωρούμενα ως ένα ενιαίο όλο και όχι σέ συστήματα με βάση τα διακριτά, ιδιαίτερα συστατικά τους. Ή ολιστική προοπτική τής υγείας θεωρεί, επιπροσθέτως προς τη βιολογική ανθρώπινη ύπαρξη, τα ψυχολογικά, πνευματικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά και τίς ανάγκες της.
15 Oberbaum Μ. et al. (2005) The colour of the homeopathic improvement: The multidimensional nature of the response to homeopathic therapy, Homeopathy, 94,196-199.
16 Oberbaum et al., 2005.
Συγγραφείς:
Οάνα Ιφτίμε,Βιολόγος, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου του Βουκουρεστίου.
Αλέξαντρος Ιφτίμε,Βιολόγος, Ερευνητής στο Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας «Grigore Antipa» του Βουκουρεστίου.
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
