ΧΡΙΣΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ
ΘΕΟΛΟΓΟΥ-ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ
ΣΩΚΙΝΙΑΝΟΙ:
ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕ ΤΗΝ AΠOΚAΛΥΨH
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ
Ας εκθέσουμε πρώτα τις αρχές των Σωκινιανών για την καταγωγή των θρησκευτικών και ηθικών ιδεών. Ο άνθρωπος, λένε, φθάνει στη γνώση του καλού και του κακού με τα δικά του φώτα. Αλλ’ η ιδέα του Θεού, η γνώση των υπερφυσικών πραγμάτων του ανακοινώνεται έξωθεν, δια της διδασκαλίας. Επομένως το μόνο πλεονέκτημα που προσφέρει στον άνθρωπο η εικόνα του Θεού είναι ότι του εξασφαλίζει την κυριαρχία πάνω στα ζώα. Αλλ’ αν έχουν έτσι τα πράγματα, πώς μπορούμε να οικειούμεθα τον θείο λόγο όταν ο Θεός μας αποκαλύπτεται άμεσα ή έμμεσα;
Πώς οι ουράνιες διδασκαλίες μπορούν μα διεισδύσουν στα βάθη της ψυχής μας αν τα υπερφυσικά πράγματα δεν έχουν με εμάς παρά εξωτερικές σχέσεις; Αυτή και μόνη η παρατήρηση δίνει ανάγλυφη την τάση τους και μαζί μ’ αυτήν το λανθασμένο του όλου συστήματος των Σωκινιανών;
Η ηθική ιδέα πρώτη πηγή πνευματικής ζωής, βαθειά ριζωμένη στον άνθρωπο. Η θρησκευτική ιδέα εισαγόμενη έξωθεν, χωρίς να καταλαμβάνει παρά μια θέση δευτερεύουσα στη διάνοια. Να τι εντυπωσιάζει ευθύς εξ’ αρχής το βλέμμα του παρατηρητή. Έτσι ενώ ο Λούθηρος απέδιδε στην ηθικότητα μια αξία καθαρά κοσμική, οι σωκινιανοί την θέτουν σε πρώτο πλάνο. Η ιδιαίτερη δύναμη που ωθούσε τις δύο επικοινωνίες, αποδεικνύεται στην ακόλουθη αντίθεση.
Το θείο φώς, κατά τους προτεστάντες εισδύει, φωτίζει τον άνθρωπο ανεξάρτητα από κάθε εξωτερική συνθήκη. Κατά τους σωκινιανούς, αντίθετα, δεν τον αγγίζει παρά έξωθεν. Βλέπουμε καλά εξ’ άλλου, ότι και οι δυο μερίδες βρίσκονται σε πλάνη.
Στην πραγματικότητα, το σπέρμα των θρησκευτικών και ηθικών αληθειών, η λογική, η Διάνοια είναι συμφυείς στον άνθρωπο. Αλλ’ αυτή δεν αναπτύσσεται ούτε γονιμοποιείται παρά υπό την επίδραση ενός εξωτερικού όντος που ταυτόχρονα είναι και πνευματικό.
Αλλ’ αν οι σωκινιανοί τοποθετούν την μοναδική πηγή των θρησκευτικών ιδεών μέσα στην Αποκάλυψη, αν αρνούνται στον άνθρωπο την ικανότητα για αντίληψη των υπερφυσικών πραγμάτων, αν του αφαιρούν την ικανότητα να σχολιάζει, ερμηνεύει και συζητεί τον λόγο του Θεού, αποδίδουν χωρίς αμφιβολία μια τυφλή υπακοή στις διδασκαλίες του.
Και όχι μόνον αυτό. Παντού στα συγγράμματά τους, το γνωρίζουμε, δια κηρύττουν την αυθεντία της Γραφής. Αλλά ανικανοποίητοι που την ποδοπατούν στην πράξη, λένε καθαρά ότι οφείλουμε να απορρίψουμε ό,τι αυτή περιέχει που είναι αντίθετο στη λογική, δηλαδή κατ’ επέκταση στην ατομική άποψη.
Εντεύθεν και ο ερμηνευτικός τους. κανών για την ερμηνεία της Γραφής ότι δηλαδή πρέπει να πάρουμε μεταφορικά, αλληγορικά όσα χωρία όταν κυριολεκτούν δεν συμφωνούν με τα φώτα της επιστημονικής γνώσεως. Επίσης βρίσκουμε σ’ αυτούς τα πρώτα ίχνη αυτού του συστήματος συμβιβασμού, αυτής της χαριτωμένης ανοχής μέσα στην ερμηνεία της Αγίας Γραφής, αυτής της ασεβούς ερμηνευτικής που έχει υποσκάψει μέσα στα σπλάγχνα της μακαρίας Μεταρρυθμίσεως, το ένα μετά το άλλο τα δόγματα του χριστιανισμού.
Και γιατί άλλωστε θα θέλατε να είναι πιο αυστηροί και ακριβείς; Γιατί, αφού κατ’ αυτούς ο Χριστός δεν ήταν παρά ένας σκέτος άνθρωπος, αφού μπορούσε να πλανηθεί ο ίδιος, συμβιβάζεται άνετα με τις πλάνες των αδύναμων θνητών.
Οι σωκινιανοί δεν διατήρησαν ούτε την ιδέα της θεοπνευστίας σε όλη της τη δύναμη. Αντίθετα, συμφωνούν ότι στη Γραφή μπορεί να γλιστρήσουν ανακρίβειες σε πράγματα μικράς σημασίας. Τα Ιερά Βιβλία, συνεχίζουν, συντάχθηκαν από ανθρώπους ακέραιους, ενάρετους και σοφούς.
Και ιδού ο μόνος τίτλος που τα συνιστά στον δικό μας σεβασμό. Ότι, τέλος οι σωκινιανοί απορρίπτουν την αυθεντία της Εκκλησίας αυτό είναι εύκολο να το καταλάβουμε.
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον www.egolpion.com