Αντώνιος Αττάλα
ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΑΘΩ
Παπα- Ισαάκ ο Αθωνίτης
Ο πατέρας Ισαάκ γεννήθηκε από τη Μάρθα και τον Nemer Atalah στις 12 Απριλίου 1937 σε ένα χωριό του Λιβάνου Nabay στην περιοχή του νομού Maten, 15 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Βηρυτού, που ανήκει στη Μητρόπολη του Όρους Λιβάνου. Του δόθηκε το όνομα Fares (Φίλιππος). Μεγάλωσε σε μία ευσεβή ορθόδοξη οικογένεια και έμαθε από τον πατέρα του, ο οποίος ήταν ψάλτης από 12 ετών στο χωριό του, στην εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (Ταξιάρχης), την αγάπη για τον Χριστό και την πίστη στην παράδοση της Εκκλησίας.
Από τα νεανικά του χρόνια είχε κλίση στη μόνωση και την προσευχή. Συχνά συνέβαινε οι γονείς του να τον χάνουν και τελικά να τον βρίσκουν να προσεύχεται στα μέρη γύρω από το σπίτι που γεννήθηκε. Ήταν διαπίστωση πια ότι ήδη είχε βρει την εγγύτητα προς τον Θεό και την Εκκλησία Του.
Μία μέρα, όταν ήταν ακόμα αρκετά νέος 14 χρόνων έφυγε από το σπίτι της οικογένειας του για να πάει στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στο Shwa, κοντινό μοναστήρι που απέχει από το χωριό 5 χιλιόμετρα, αλλά ο πατέρας του έστειλε να πάνε να τον βρουν και να τον φέρουν πίσω… Εκείνη την εποχή έλεγαν, ότι δεν ήταν παράδοση των μοναστηριών να δεχθούν τον μεγαλύτερο γιό της οικογένειας ως μοναχό, δεδεμένου ότι αναλάμβανε την υποστήριξη της οικογένειας…
Ο Fares συμφώνησε και επέστρεψε στο σπίτι του. Έκανε τις αρχικές του σπουδές στο σχολείο του χωριού του, Nabay, στη συνέχεια εγκατέλειψε το σχολείο για να εργαστεί ως μαθητευόμενος ξυλουργός… Στο τέλος της μαθητείας του, πήγε για την πρακτική του στη Βηρυτό. Εκεί κάθε βράδυ, στο τέλος της εργασίας του, έπαιρνε μαθήματα στη βυζαντινή ψαλμωδία στη Βηρυτό, στο σχολείο του Mitri-Al Murr, Πρωτοψάλτη της Εκκλησίας της Αντιόχειας.
Το καλοκαίρι του 1962, σε ηλικία είκοσι πέντε, πήρε την απόφαση της ζωής του. Σε μία μικρή τσάντα του, ταχτοποίησε προσεκτικά τα ρούχα του και άφησε τη δουλειά του στο Grand Phonecia ξενοδοχείο, το οποίο ήταν το πρότυπο για την πολυτέλεια στη Βηρυτό την εποχή εκείνη, και επέστρεψε στο σπίτι του αφού ζήτησε την παραίτησή του. Όταν έφτασε στο σπίτι του παρέδωσε στον πατέρα του, για τον οποίο είχε τεράστιο σεβασμό και υπακοή αστείρευτη, τις οικονομίες του σ’ ένα βιβλιάριο, με 3000 λίρες, ποσόν σεβαστό για την εποχή εκείνη λέγοντας «Αυτός ο λογαριασμός ταμιευτηρίου έχει ανοιχθεί στο όνομά σας. Θα ήθελα, να τα διανείμεις εξίσου μεταξύ όλων των μελών της οικογενείας. Όσο για μένα, εγώ δεν χρειάζομαι τίποτα γιατί πρόκειται να πάω στο μοναστήρι».
Με θλίψη ο πατέρας του τον ρώτησε, «Τι μπορώ καλύτερο να σού προσφέρουμε σε αυτόν τον κόσμο, έτσι ώστε να μην γίνεις μοναχός;» Ο Fares του απάντησε, «Ακόμα και αν μπορείτε να μου δώσετε όλον αυτόν τον κόσμο ως αντίτιμο, στα μάτια μου δεν έχει καμία αξία! Η ζωή μου δεν είναι εδώ, αλλά στο μοναστήρι». Ο πατέρας του, προσπάθησε σκληρά να τον αποτρέψει από το να ακολουθήσει τον δρόμο του μοναχισμού, τοποθετώντας ως πίεση τη φροντίδα για τα άλλα μέλη της οικογένειας, αλλά ήταν μάταιο.
Την ίδια ημέρα, ο Fares πήρε την τσάντα του και κατευθύνθηκε με τον αδερφό του Αντώνη προς την κατεύθυνση της μονής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Bkeftin, στην περιοχή της Κούρας, μία θέση που δεν είχε επισκεφτεί ποτέ. Είχε μόνο διεύθυνση και το όνομα του ηγούμενου της, Αρχιμανδρίτης Yuhanna (Mansour), τον νυν Μητροπολίτη Λαοδικείας στη Συρία.
Ο Fares φτάνοντας στο μοναστήρι βγήκε από το ταξί και έπεσε στα γόνατά του, αντικρίζοντας το μοναστήρι και, σηκώνοντας τα χέρια του, απήγγειλε μία προσευχή δική του… «Ευχαριστώ τον Κύριο για το ότι μου έκανε πραγματικότητα την επιθυμία μου».
Ο Αρχιμανδρίτης Yuhanna τους πήρε στο αρχονταρίκι του μοναστηριού για να τους υποδεχθεί. Το μοναστήρι ήταν σε μεγάλο βαθμό ερημωμένο, τα περισσότερα από τα δωμάτιά του ήταν σε άθλια κατάσταση και σχεδόν ακατοίκητα. Ένας μοναχός ζούσε εκεί εκτός από τον Ηγούμενο.
Ο ήλιος έδυε, όταν ο αδελφός του Γέροντα Ισαάκ, Αντώνιος, επέστρεψε, αφήνοντας τον μεγαλύτερο αδελφό του στο μοναστήρι.
Στο σπίτι η οικογένεια, με αγωνία έμαθε τα νέα για τον Fares. Ο πατέρας του μίλησε πρώτος, λέγοντας «Λοιπόν, που ακριβώς πήγε;» «Για το μοναστήρι της Bkeftin στη Κούρα,» αποκρίθηκε, «αλλά σας διαβεβαιώνω αμέσως ότι, δεδομένης της κατάστασης στη μονή, και δεδομένου ότι ο Fares εργάστηκε τα τελευταία χρόνια στο υπερπολυτελές Phonecia Hotel στη Βηρυτό, δεν θα μπορέσει να μείνει εκεί πάνω από δύο η τρεις ημέρες προτού να τον δείτε να επιστρέφει στο σπίτι». Ο πατέρας του κοίταξε τον αδελφό του Fares, Αντώνιο στα μάτια και είπε: «Δεν έχει σημασία τις δυσκολίες που θα συναντήσει, αλλά να ξέρετε ότι ο αδελφός σας δεν θα επιστρέψει ξανά πίσω.» Η ζωντάνια του πνεύματος του και ο ζήλος που έδειξε ο Fares στις σπουδές του σίγουρα ενθάρρυναν τον Ηγούμενο Yuhanna να του επιτρέψει να επεκτείνει τις σπουδές του, το οποίο και έγινε με την έγγραφή του στο σχολείο που ανήκει στην Πατριαρχική Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Μπαλαμάντ στην περιφέρεια της Κούρας, στον Βόρειο Λίβανο. Έτσι ο Fares βρέθηκε, υπό την αιγίδα του Ιγνατίου (Hazin, τον σημερινό Πατριάρχη της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αντιόχειας), που ήταν εκείνη τη στιγμή επίσκοπος της Λαοδικείας στη Συρία και έμεινε στο μοναστήρι του Μπαλαμάντ.
Χειροτονήθηκε διάκονος με το όνομα Φίλιππος στο μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Ιάκωβο τον Πέρση στο Dedde της Κούρας το 1963, δια της τοποθέτησης των χεριών του Ήλία (Koyrban), Μητροπολίτη της Επισκοπής της Τρίπολης και του Μητροπολίτης της Κούρας, υπό τους οποίους ήταν το μοναστήρι του Bkeftin στην οποία είχε υποταχθεί. Ήταν αξιοσημείωτη καθ’ όλη την περίοδο της εκεί παραμονής του η προσήλωσή του στην προσευχή, την άσκηση και στο ότι έκανε με ειρήνη και με πολύ ζήλο ότι του είχε ανατεθεί να κάνει, και για την υπακοή του στους προϊσταμένους του.
Η Θεία Πρόνοια, ως συνήθως, χρησιμοποιώντας τις τοπικές συνθήκες τον ανάγκασε να φύγει από το σχολείο του Balamand για την Πάτμο στη Ελλάδα το 1968, όπου έλαβε το δίπλωμα του Λυκείου.
Ο Γέροντας τότε εξεδήλωσε την επιθυμία του να εμβαθύνει τις γνώσεις του στη Θεολογία με το να γίνει φοιτητής στη Σχολή Θεολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, όπου απεφοίτησε με άριστα και όπου υπηρέτησε ως διάκονος στον καθεδρικό ναό του Αγίου Δημητρίου, πολιούχου της πόλης.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτός ήταν γνωστός για την πολύ όμορφη φωνή, η οποία προσέλκυε πολλούς από τους πιστούς να ακούσουν την ψαλτική της αντιοχειανής παράδοσης και να απολαύσουν την Θεία Λειτουργία στα αραβικά και στα ελληνικά.
Αλλά το πιο σημαντικό γεγονός για τον ίδιο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν ότι ήρθε σε ουσιαστική επαφή με το Άγιον Όρος, καθώς και με τη μοναστική ζωή που καλλιεργήθηκε στο Περιβόλι της Παναγίας. Εκεί συγκεκριμένα γνώρισε Αυτόν που θα γινόταν ό πνευματικός πατέρας του, τον Γέροντα Παΐσιο (+12 Ιουλίου του 1994).
Με την επιστροφή του στο Λίβανο, χειροτονήθηκε ιερέας στο Πατριαρχικό Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Μπαλαμάντ δια της επιθέσεως των χειρών του μακαριστού πατριάρχου Ηλία IV (Μουαουάντ), με το όνομα Φίλιππος. Στη συνέχεια έζησε στην περίοδο από το 1973 έως το 1975 στο μικρό μοναστήρι αφιερωμένο στη μνήμη του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, μετόχι της Ιεράς Μονής της Θεοτόκου στο Χαματουράς, στην περιοχή της Zgharta στο Βόρειο Λίβανο, ένα Μετόχι της Ιεράς Αρχιεπισκοπής της Τρίπολης και της Κουράς.
Ο πατέρας Φίλιππος πήρε την τοποθέτηση του στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου με πολύ ενθουσιασμό. Έβαλε τον εαυτό του να εργαστεί αμέσως στην αποκατάσταση της εκκλησίας του μοναστηριού και των κελλιών των μοναχών που περιέβαλλαν τη μονή. Επίσης νοιαζόταν για την παραμελημένη περιοχή του μοναστηριού, με την εν νέου φύτευση ελαιόδεντρων και αμπελιών. Η προσωπικότητα του πατέρα Φίλιππου και το έργο που έκανε άρχισαν να αποδίδουν καρπούς και το μοναστήρι λίγο λίγο έγινε γνωστό, μέρος της πνευματικής ανανέωσης που προσέλκυσε όλο και περισσότερες ψυχές στον Κύριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πατέρας Φίλιππος υπηρέτησε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο εν λόγω μοναστήρι και την ενορία αφιερωμένη στον Αρχάγγελο Μιχαήλ στο χωριό κοντά στο Ras Kifa.
Όμως, κάτω από την πίεση του πολέμου στον Λίβανο, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το μοναστήρι του, που βρίσκεται όπως απαιτεί η παράδοση σε μία βουνοκορφή, η οποία είχε γίνει μία στον πόλεμο πολύτιμη στρατιωτική θέση, και να αναζητήσει καταφύγιο ακόμη μία φορά στη Θεσσαλονίκη, αφού είχε λάβει τον βαθμό του Αρχιμανδρίτη το 1976. Άσκησε την ιεροσύνη του στην ίδια την πόλη, στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας και είχε αναλάβει την ευθύνη των φοιτητών θεολογίας που είχαν μεταφερθεί από την Πατριαρχική Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου Μπαλαμπάντ που έκλεισε λόγω πολέμου στη Θεολογική Σχολή της Θεσσαλονίκης με την αμέριστη βοήθεια για τη μεταφορά τους, από τον μητροπολίτη Παντελεήμονα Ροδόπουλο, καθηγητή στην εν λόγω θεολογική σχολή.
Το 1978, έλαβε την άδεια από τον Σεβασμιώτατο George (Χόντρ) του Όρους του Λιβάνου, μετά τον οποίο εξακολουθούσε να εξαρτάται, να ενταχθεί στη μοναστική κοινότητα του Αγίου Όρους.
Κινήθηκε προς τη Μονή Σταυρονικήτα και έλαβε το όνομα του Αγίου Ισαάκ του Σύρου, που τον ευλαβούνταν πολύ. Τώρα πια μπορούσε ως εκ τούτου να παρακολουθεί στενότερα τις διδασκαλίες του πνευματικού του πατέρα, του Γέροντα Παϊσίου, που ζούσε τότε σε ερημητήριο αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό και που δεν απέχει πολύ από το μοναστήρι του Σταυρονικήτα.
Λέγεται ότι ένας αξιοσέβαστος μοναχός του Αγίου Όρους είπε προς αυτόν, «Έχετε έρθει εδώ από μια χώρα που έχει τόσους πολλούς Αγίους όπως τον ενάρετο Άγιο Ισαάκ τον Σύρο, προκειμένου να μάθετε τη μοναστική ζωή;».
Ο πατήρ Ισαάκ απάντησε, «Ναι, η εμπειρία των Αγίων Πατέρων μας έχει διαφυλαχτεί εδώ σε μεγάλο βαθμό στο Άγιον Όρος και έχω έρθει για να ενισχυθώ σε αυτόν τον Άγιο τόπο».
Ένα χρόνο μετά την άφιξή του στο μοναστήρι του Σταυρονικήτα, αναχώρησε στο νέο καταφύγιό του, το ασκητήριο της Αναστάσεως του Κυρίου, που ο ίδιος ανακαίνισε στην περιοχή της Καψάλας, που δεν απέχει πολύ από τις Καρυές, την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους. Έζησε εκεί μόνος για τέσσερα χρόνια, μια ζωή πολύ σκληρής άσκησης και έντονου πνευματικού αγώνα. Ήρθε αντιμέτωπος με πολλούς πειρασμούς και δοκιμασίες που προσπάθησαν να τον κάνουν να αφήσει την ασκητική μόνωση του, ώσπου μια μέρα, όταν, συγκλονισμένος από τις σκέψεις του, την κούραση του και τις δυσκολίες του, ανακάλυψε ένα μικρό τάφο, ενώ περπατούσε σε κάποιο σημείο του κελλιού του. Στάθηκε μπροστά του και προσευχήθηκε θερμά, αφήνοντας τον εαυτό του στους κόλπους της μνήμης του θανάτου. Στη συνέχεια, είπε με μια αποφασιστική φωνή, «Εδώ μπροστά να πεθάνω».
Από εκείνη τη στιγμή, οι σκέψεις που τον βασάνιζαν εντελώς εξαφανίστηκαν. Αυτή η μνήμη του θανάτου δεν τον άφησε ποτέ, και σύμφωνα με τη μοναστική παράδοση, έσκαψε έναν τάφο του δικού του μεγέθους, με τα χέρια του, μέσα στον κήπο στο ασκητήριό του. Η μνήμη αυτή η τόσο καθοριστική δεν τον άφηνε κάθε μέρα μέχρι που το σώμα του αναπαύτηκε εκεί την Πέμπτη 16 Ιουλίου 1998.
Παρέμεινε στο Άγιον Όρος, από το 1978 μέχρι το 1998, το έτος ανάπαυσής του, και ήταν γνωστός για τον ασκητισμό του και την πνευματική αγωνιστικότητά του. Έγινε, με τη χάρη του Θεού, ένας διάσημος πνευματικός πατέρας στο Άγιον Όρος και στην Ελλάδα, και ένθερμος υποστηρικτής της επιμελούς πρακτικής του μυστηρίου της Εξομολογήσεως. Ήταν γνωστό ότι είχε αποκτήσει τη φήμη του άριστου, εμπείρου και θεόπνευστου Πνευματικού, κάτι που λίγοι έχουν στο Άγιον Όρος.
Στη διάρκεια της ζωής του, έγινε επίσης μια ζωντανή γέφυρα μεταξύ της Εκκλησίας της Αντιόχειας και του Αγίου Όρους. Συχνά είπε, «εκπροσωπώ την Αντιόχεια στο Άγιον Όρος», και ήταν περήφανος για αυτό. Πολλοί χριστιανοί του Λιβάνου, αλλά και αραβόφωνοι χριστιανοί των Πατριαρχείων Αντιόχειας, Ιεροσολύμων και Αλεξάνδρειας, καθώς και άλλοι που ήρθαν από το Νέο Κόσμο ερχόντουσαν να λάβουν την ευλογία του και να ζητήσουν τη συμβουλή του. Έκανε επίσης μια σειρά από σύντομα ταξίδια στη χώρα καταγωγής του, τον Λίβανο, καθώς και τη Συρία, την Ιορδανία και την Αίγυπτο. Χάρη δε σε εκείνον έχουν δημιουργηθεί στον Λίβανο τέσσερα μοναστήρια, τρία ανδρικά και ένα γυναικείο, πολύ πνευματικά και αποτελούν πια φάρους για την πνευματική αναγέννηση του Λιβάνου. Επίσης είναι γνωστή η βοήθεια που πρόσφερε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας όπως στη Λέσβο όπου εξομολογούσε επί δεκαετία περί που συμβάλλοντας καθοριστικά στην αναβίωση της αυθεντικής πνευματικότητας της Λέσβου… θα επανέλθουμε εν καιρώ στην ευλογία αυτή.
Ας μας ακολουθούν οι προσευχές του στην δύσκολη εποχή αυτή που ζούμε…
Αμήν… γένοιτο…!
Π Ρ Ω Τ Α Τ Ο Ν
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
Ιερά Καλύβη Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου Ιεράς Σκήτης Κουτλουμουσίου Αγίου Όρους
Έκδοτης – Αρχισυντάκτης: Μοναχός Μωυσής, Καρυές Αγίου Όρους
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ