ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΟΘΕΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ
ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
Αφού δε εμβήκε στο τέταρτο ήδη έτος, πίπτει σε βαρειά νόσο των σπλάγχνων, η οποία έπειτα από λίγο τον έβγαλε από τη ζωή. Αλλ’ εκείνος, υπερνικώντας και την αρρώστεια ακόμη, λόγω της προς τον Θεό αφοσιώσεως και της λαμπράς στοργής προς το ποίμνιο (διότι το αγαπούσε αξίως και ανταγαπιώταν από εκείνο θαυμαστώς, όπως άλλωστε το είπα ήδη) δεν έπαυσε να εκτελή κατά την συνήθειά του τα θεία και υψηλά καθήκοντά του, διδάσκοντας, ιερουργώντας στις ιερές τελετές των θείων μυστηρίων, μετέχοντας στις λιτανείες και τις πανηγύρεις, καταρτίζοντας με όλα τα μέσα και καθαγιάζοντας τον λαό του.
Αλλ’ επειδή έπρεπε κι εκείνος ως άνθρωπος να νικηθή κάποτε από τη φύσι, για να μη νομισθή ότι ήταν κάποια θεία φύσις αποκρινομένη την ανθρώπινη, νικάται επί τέλους κάποτε από την νόσο. Ενώ δε ήταν πλέον κλινήρης και απέβλεπε στην έξοδο, χρησιμοποιεί πάλι την θαυμαστή γλώσσα για τα τελευταία, φιλοσοφεί θαυμαστώς προς τους παρευρισκομένους περί πειρασμών και καρτερίας, αποδεικνύοντας το από αυτούς κέρδος με αναγκαίες αποδείξεις από τις θείες Γραφές και τους λογισμούς πολυτρόπως. Προσθέτει τους λόγους περί ζωής και θανάτου και ψυχής, κι έτσι στο τέλος προλέγει την εκδημία, μυηθείς από τα άνω και μυήσας τους γύρω του, ώστε και την ίδια την ημέρα να προαναγγείλη στους φίλους από πολλές ημέρες προηγουμένως. Προανήγγειλε δηλαδή ότι η ημέρα της Κοιμήσεως θα είναι αμέσως μετά την θεία τελετή του Χρυσοστόμου, ο οποίος βέβαια ως ομότροπο και προσφιλή προσκαλούσε τον μεγάλο για σύνοικο. Έτσι πραγματικά εδήλωνε ο θείος χρησμός κατά τον ύπνο που ανέφερα προηγουμένως.
Εκείτονταν λοιπόν ο αρχιερεύς του Θεού τώρα στην κλίνη πνέοντας τα τελευταία, βαδίζοντας βιαστικά προς τον ουρανό και τα επουράνια, ενώ δεν εμελετούσε και δεν εστοχαζόταν τίποτε άλλο απολύτως εκτός από το δρόμο που οδηγεί προς τα εκεί. Αλλά και με την γλώσσα το ίδιο εψιθύριζε συνεχώς, δεικνύοντας και με αυτό στους παρευρισκομένους, που πορεύεται την τελευταία αυτή πορεία. Πραγματικά, όπως επρόσεξαν οι παρόντες την καλή γλώσσα να ψιθυρίζη τα τελευταία καθώς είπα, τίποτε άλλο δεν μπορούσαν ν’ ακούσουν να βγαίνη από εκεί συχνά, παρά το θαυμαστό και θείο εκείνο που ήταν συντεθειμένο με αυτές τις λέξεις, «Τα επουράνια στα επουράνια», και τούτο συχνά και πολλές φορές, σαν σε περιοδική περιστροφή κύκλου, έως ότου η θεία και υπερουράνιος χάρις που ενοικούσε στην ουρανία ψυχή την διέλυσε από τον νουν που είχε απομείνει και από την συμφυή συζυγία από τα οποία κατά διάθεσι και πράξι από παλαιό είχε αποσπασθή θαυμασίως. και δια των ουρανίων αγγέλων την μετέστησε αξίως στον ουρανό και τα επουράνια.
Έζησε σαρκικώς έως εξήντα τρία έτη συνολικώς από τα οποία εποίμανε θαυμασίως την Εκκλησία επί δώδεκα έτη και μισό. Η παντουργός αυτή χάρις του Πνεύματος επισημαίνει εξαισίως και δια των εξωτερικών σημείων εκείνα.
Περιέλαμψε με φως παράδοξο το δωμάτιο που είχε τον νεκρόν εκείνου, ευθύς κατά την έξοδο της ψυχής, κατέλαμψε δε και το πρόσωπο εκείνου το οποίο αλλοίωσε λαμπρώς με την περίσσεια της αίγλης, αν και ήταν ήδη κατάξηρο και απονεκρωμένο και πριν από την νέκρωσι ακόμη κατά το πλείστο, ώστε και αυτά να μη απέχουν καθόλου από την λαμπρά και θεοειδή θέα εκείνη, όταν, δημηγορώντας περί Θεού στο μέσο τού συνεδρίου των Ιουδαίων, λέγει, «ατενίζοντας είδαν το πρόσωπό του σαν πρόσωπο αγγέλου» διότι του ίδιου Πνεύματος και της ιδίας ενεργείας είναι και αυτά και εκείνα, έστω και αν οι σκοτεινοί ως προς το φως και απαίδευτοι ως προς την σοφία, ταράσσονται και με αυτά και μ’ εκείνα και αντιλέγουν πάλι, φανταζόμενοι ότι τα μεν πρώτα δεν είναι καθόλου του Πνεύματος, τα δε δεύτερα είναι κακώς και αναξίως του Πνεύματος, και αναιρώντας το ένα με το άλλο.
Αλλά η μεν λαμπρότης εκείνη της ψυχής καθώς αποχωρούσε του σώματος κι’ εφάνηκε στον οίκο, είχε δύο λογάδες της Εκκλησίας θεατάς, κοσμημένους με αξίωμα ιερωσύνης και παντοειδή αρετή, των οποίων ο ένας ανήκε και στην τάξι των μοναχών αυτοί διηγήθηκαν ύστερα και στους άλλους το υπερφυές θέαμα. Της δε υπερφυούς αίγλης στο πρόσωπο μάρτυρες έγιναν άνθρωποι κάθε σχεδόν γένους και ηλικίας και γενικώς όσοι έλαβαν τότε μέρος στην εκφορά και κατάθεσι του ιερού εκείνου νεκρού, έλαβε δε μέρος ολόκληρη η πόλις, ώστε ολόκληρος ο ιερός οίκος, μέσα και έξω, να ασφυκτιά από τα πλήθη. Η αίγλη αυτή έμεινε διαπαντός αχώριστη από εκείνον, αφού η χάρις του Πνεύματος, η σύνοικος τόσο της ψυχής όσο και των οστών και της σκόνης έμεινε διαπαντός αναπόσπαστη και ανέδειξε τον ιερό του τάφο οίκο θείου φωτός και πηγή θαυμάτων, βρύσι ιερών χαρισμάτων και κοινωφελές και αδάπανο ιατρείο.
ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΟΘΕΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ – ΒΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΚΕΙΜΕΝΟ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ – ΣΧΟΛΙΑ από τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ, Καθηγητού Πανεπιστημίου
ΕΠΕ – ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ» – ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1984
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ