Μητροπολίτου Σισανίου και Σιατίστης Παύλου (+)
ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΝΕΟΦΑΝΕΙΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ
ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
ΟΡΙΣΜΟΣ
Καταστροφικές λατρείες χαρακτηρίζονται σε διεθνή κλίμακα ομάδες, οργανώσεις που ενεργούν και σκοπεύουν να στρατολογήσουν μέλη και να τα εκμεταλλευτούν οικονομικά, ψυχολογικά, να τα μεταβάλλουν σε σκλάβους, που έχουν αποβάλλει εντελώς την ελεύθερη λειτουργία της προσωπικής κρίσης και σκέψης.
ΣΚΟΠΟΣ
Σκοπός των καταστροφικών λατρειών είναι μια παγκόσμια κυριαρχία και εξουσία. Οι αρχηγοί τους είναι επιδέξιοι εξουσιαστές του κόσμου. Παράλληλα έχουν θρησκευτικό σκοπό δηλαδή στοχεύουν στη μεταφυσική. Πολλοί από τους ηγέτες εμφανίζονται ως «Μεσσίες» ή «Προφήτες» και κηρύσσουν μια θρησκεία για όλους, ένα θρησκευτικό συγκρητισμό, όπου όλα θα άναμειχθούν και θα χαθούν.
Η λατρεία του αρχηγού, η διάδοση των δοξασιών της οργάνωσης, η στρατολόγηση των μελών και η αύξηση δύναμης ή περιουσίας γίνεται κύριος στόχος των προσηλυτών.
Τέλος, στοχεύουν στον απόλυτο έλεγχο πάνω στα ανθρώπινα όντα, στην πλύση εγκεφάλου, σκοτώνουν την ελεύθερη βούληση, έτσι τα θύματα πιστεύουν ότι πασχίζουν για την αυτοβελτίωση και σωτηρία τους, καθώς και για τη βελτίωση και σωτηρία του κόσμου. Τα θύματά τους γίνονται «ικανά για όλα», με την πεποίθηση πως υπηρετούν «ανώτερο σκοπό». Εκείνο όμως που στην πραγματικότητα επιζητούν είναι η μερική ή ολοσχερής καταστροφή της προσωπικότητάς τους, της ηθικής συνείδησης, της σωματικής και ψυχικής υγείας, καθώς και της περιουσίας τους.
ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΩΝ ΛΑΤΡΕΙΩΝ
Οι λατρείες κατά κανόνα, αποκρύπτουν τους αληθινούς στόχους τους. Μιλάνε με ανακρίβεια και παραπλανητικά για τον εαυτό τους. Αποκρύπτουν το αληθινό τους κέντρο, που μπορεί να είναι γκουρουϊστικό ή κάποιο κέντρο ενός αυτοαποκαλούμενου «μεσσία» ή «αβατάρ». Παρουσιάζονται με προσωπείο χριστιανικό, φιλοσοφικό, ψυχολογικό ή μέσω φεστιβάλ αθλητισμού, χορού, μουσικής, πολεμικών τεχνών, ειρηνιστικών κινημάτων, υγιεινιστών, μονάδων εναλλακτικής ιατρικής, θεραπευτικών κοινοτήτων αποτοξίνωσης από τα ναρκωτικά κ.ο.κ. Συχνά χρησιμοποιούν ορολογία χριστιανική ή κοσμική με αντεστραμμένο νόημα.
Το πλησίασμα των νέων θυμάτων μπορεί να γίνει με μια πρόσκληση για δωρεάν τεστ προσωπικότητας, για ένα χορτοφαγικό γεύμα, με ένα κύκλο διαλέξεων σε θέματα γενικού ενδιαφέροντος, με σεμινάρια αυτογνωσίας ή ελέγχου του νου (mind control) κ.ο.κ. Μερικές ομάδες χρησιμοποιούν το λεγόμενο «βομβαρδισμό αγάπης» μέχρι να οδηγηθεί κανείς σε ψυχολογική εξάρτηση. Η μέθοδος αυτή είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη στις περιπτώσεις που κάποιος βρίσκεται μπροστά στην ανάγκη να πάρει αποφάσεις και να κάνει ουσιαστικές αλλαγές στη ζωή του. Τότε μπορεί να νιώσει πως η συναισθηματική προσχώρηση σε μια τέτοια ομάδα θα μπορούσε να τον βοηθήσει. Το «δέσιμο» που δημιουργείται τότε, είναι δύσκολο να σπάσει.
Χαρακτηριστικά των αρχηγών: Στην πλειοψηφία τους οι λάτρεις έχουν έναν ισχυρού χαρακτήρος αρχηγό. Η Margaret Singer τον περιγράφει ως χαρισματικό, αδίστακτο και χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς.
Συχνά πρόκειται για πρόσωπα με μεγάλη δύναμη πειθούς, γοητεία και κατέχονται από το πάθος της απόλυτης εξουσίας πάνω στους άλλους. Απαιτούν άμεσα ή έμμεσα απόλυτη υποταγή και έχουν αναγάγει σε ύψιστη τέχνη την αύξηση του δικού τους εγώ εις βάρος των άλλων.
Ανάλογα με τον αριθμό και την κοινωνική θέση των οπαδών είναι η δύναμή τους και οι οικονομικοί πόροι.
Χαρακτηριστικά των ομάδων – οργανώσεων (προσωπείο καταστροφικών λατρειών)
Η ομάδα προσφέρει τις απαραίτητες μαρτυρίες για την υπεροχή του δασκάλου ή ακόμη τη θεϊκότητά του. Οι ομάδες αυτές παρουσιάζονται με προσωπεία θρησκευτικά, φιλοσοφικά, ψυχοθεραπευτικά. Ίδιες ομάδες σε διάφορες χώρες παρουσιάζονται με διαφορετικό όνομα και πρόσωπο. Η αποτελεσματικότητα του προσωπείου είναι μεγάλη αφού ξεγελιούνται εκτός από άπλους ανθρώπους και μορφωμένοι.
Οι ομάδες αυτές αποκρύπτουν τους αληθινούς στόχους τους, μιλάνε με ανακρίβεια και παραπλανητικά για τον εαυτό τους. Είναι όργανα εξαναγκασμού και κοινωνικής πίεσης. Χρησιμοποιούν το λεγόμενο «βομβαρδισμό αγάπης», πλύση εγκεφάλου, έλεγχο πληροφόρησης θυμάτων. Κανείς δεν σκλαβώνεται με τη θέλησή του, γι’ αυτό είναι απαραίτητο το προσωπείο της ομάδας. Φιλανθρωπικό ή θρησκευτικό σωματείο, σχολή ψυχοθεραπείας, φιλοσοφικό ή ψυχολογικό εργαστήριο, κέντρο προγραμματισμού και βελτίωση προσωπικότητας., ορειβατικός όμιλος, ραδιοσταθμός, ουφολογικό σωματείο, σχολή γιόγκα, μασάζ, μέθοδος βελτίωσης της μνήμης, ομάδες συμπαράστασης και υποστήριξης ατόμων με πένθος, καρκίνο, έϊτζ, τοξικομανείς.
Τεχνικές ελέγχου της προσωπικότητας (σκέψη, νου, θέληση) και πλύσεως εγκεφάλου
Αρκεί ο συνδυασμός μερικών από τις παρακάτω τεχνικές για να λειτουργήσει ο έλεγχος της προσωπικότητας του ατόμου.
- Ο βομβαρδισμός αγάπης μειώνει τις αμφιβολίες του προσηλύτου και ενδυναμώνει την ανάγκη του να παραδοθεί σ’ αυτήν. Χρησιμοποιούνται κολακείες, αγγίγματα, παιδιάστικα παιχνίδια που δημιουργούν την ψευδαίσθηση του φιλικού και οικείου περιβάλλοντος.
- Απομόνωση, αποχωρισμός, διακοπή των σχέσεων με την οικογένεια, τους φίλους, το περιβάλλον του (δεν του επιτρέπουν να διαβάζει εφημερίδες). Έτσι το θύμα γίνεται εύκολο όργανο στα χέρια των αρχηγών της λατρείας.
- Καταστροφή της λειτουργίας της σκέψης. Η ψαλμωδία, η νηστεία, η αυτοσυγκέντρωση, επαναλαμβανόμενες επί μακρόν, παρασύρουν το θύμα σε μια κατάσταση υποβολής και αδράνειας.
- Φόβος και ενοχές. Οι υπεύθυνοι των «λατρειών» παρασύρουν τα θύματά τους να εξομολογηθούν φόβους, μυστικά ή και αδικήματα που τέλεσαν στο παρελθόν, τα οποία χρησιμοποιούν για να δημιουργήσουν συναισθηματική εξάρτηση. Όταν μάλιστα βλέπουν, ότι τα θύματά τους θέλουν να αποχωρήσουν από τη «λατρεία», τα απειλούν με αποκάλυψη των προσωπικών τους στοιχείων.
- Σεξ ή τη λεγόμενη «διάχυση».
- Απόλυτο έλεγχο της πληροφόρησης με σκοπό να περιορισθούν οι εναλλακτικές λύσεις από τις οποίες τα θύματα θα μπορούσαν να κάνουν ελεύθερη επιλογή.
- Παραπλάνηση, με το να αποκρύπτουν τους αληθινούς στόχους, την αληθινή ταυτότητα, τις πραγματικές διασυνδέσεις σε παγκόσμια κλίμακα.
- Είδος πλύσης εγκεφάλου, για την απόλυτη αποδοχή δογματικού συστήματος, που διαβολοποιεί την ελεύθερη και ανεξάρτητη σκέψη και θεωρεί σατανικό ολόκληρο τον κόσμο έξω από την οργάνωση.
- Με ανεπαρκή δίαιτα και κόπωση, το άτομο οδηγείται σε ψυχολογική κατάπτωση και ψυχική αποσύνθεση. Έτσι η προσοχή μειώνεται και η ανεξάρτητη κριτική σκέψη εξασθενίζει.
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Με τη δέσμευση σε μια τέτοια ομάδα, ο τρόπος σκέψης και ο τρόπος ζωής της οργάνωσης γίνεται δεύτερη φύση· σκέψεις και θέσεις που είχε κανείς στο παρελθόν εξαφανίζονται.
Στερεότυπες απαντήσεις, περιορισμένη χρήση της γλώσσας, παράξενη συμπεριφορά, εξασθένιση της προσωπικής σκέψης και κρίσης, αδυναμία διατήρησης των προηγουμένων αναμνήσεων.
Πολλά πρώην θύματα χρειάζονται ένα έως δύο χρόνια για επανένταξη στην κανονική ζωή, αλλά μπορεί να έχουν ψυχικές διαταραχές και να παραμείνουν σε κατάσταση ψυχολογικής φοβίας για πολλά χρόνια, ενώ άλλα δεν αντέχουν την κατάσταση στην οποία φθάνουν και θέτουν τέρμα στη ζωή τους.
ΟΙ ΝΕΟΙ
Οι νέοι είναι η μεγάλη αγορά από την οποία όλοι οι έμποροι προσπαθούν να ψωνίσουν. Οι έμποροι των ναρκωτικών, οι έμποροι των ψευτοϊδανικών, οι έμποροι της λευκής σαρκός, οι έμποροι του αποκρυφισμού, οι έμποροι των νεοφανών αιρέσεων και τόσοι άλλοι. Όλοι αυτοί στρέφονται στη μεγάλη αγορά της νεολαίας.
Εκμεταλλεύονται την ανωριμότητα της ηλικίας, τα προβλήματα και τις δυσκολίες της εφηβείας, την ουσιαστική εγκατάλειψή τους. Προσπαθούν να εκμεταλλευθούν τους πειρασμούς της νεανικής ζωής σε συνδυασμό με την τάση του νέου ανθρώπου για ανεξαρτησία και αυτονομία από κάθε αυθεντία, τον μεγάλο πειρασμό της εύκολης ζωής και των δυνατών εμπειριών.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση νομίζω πρέπει να κάνουμε μια μικρή, αλλά βασική πιστεύω διάκριση μεταξύ των εφήβων και των νέων μεγαλύτερης ηλικίας. Οι έφηβοι πιστεύω ότι κινδυνεύουν περισσότερο από τις αποκρυφιστικές ομάδες ενώ οι νέοι μεγαλύτερης ηλικίας από τον τύπο των καταστροφικών λατρειών που περιγράψαμε στην αρχή. Οι έφηβοι έλκονται από το μυστήριο, από το απόκρυφο.
Εφηβεία και αποκρυφισμός
Για να κατανοήσουμε τις προϋποθέσεις εξ αιτίας των οποίων πολλοί έφηβοι εμπλέκονται στα δίχτυα του αποκρυφισμού, θα πρέπει κατ’ αρχήν να επισημάνουμε τα γνωρίσματα και τις ευαισθησίες της νεανικής ηλικίας και τις ψυχολογικές προϋποθέσεις που καθιστούν αυτή την πρόσβαση εύκολη.
Η εφηβεία είναι μια ηλικία ανάμεσα σε δύο άλλες. Είναι η γέφυρα που συνδέει την παιδική με τη νεανική ηλικία. Είναι ένας ευδιάκριτος κρίκος στην πορεία του ανθρώπου για τη συγκρότηση της ανθρώπινης προσωπικότητος. Είναι μια φάση της ζωής με ιδιαίτερα βιολογικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Είναι περίοδος που το μικρό παιδί αρχίζει να αναπτύσσεται σωματικά, διανοητικά, συναισθηματικά, κοινωνικά και ηθικά.
Κατά την περίοδο της εφηβείας αρχίζει να οργανώνεται η προσωπικότητα του ανθρώπου και να αναπτύσσονται οι ψυχικές του λειτουργίες που τον βοηθούν να ανακαλύψει το «εγώ» του και να γνωρίσει και τον κόσμο που τον περιβάλλει. Είναι η ηλικία που τίθενται τα μεγάλα ερωτήματα για τις αξίες της ζωής, τα προβλήματα του κόσμου, για τον θάνατο, για το νόημα της ύπαρξης.
Στην εφηβική ηλικία είναι χαρακτηριστική η ανάπτυξη, αλλά και η εναλλαγή των συναισθημάτων, τα οποία μπορεί να κυμαίνονται από την εύκολη ερεθιστικότητα, μέχρι την αστάθεια και την έλλειψη ψυχικής διάθεσης. Η εναλλαγή των συναισθημάτων χαρά-λύπη, αγάπη-μίσος, αισιοδοξία-απαισιοδοξία, είναι κάτι το σύνηθες.
Στην εφηβική ηλικία επίσης παρατηρείται η αφύπνιση της σεξουαλικότητας, αλλά και η ανακάλυψη της ετερότητας των φύλλων, γεγονότα των οποίων η ορθή αντιμετώπιση παίζει καθοριστικότατο ρόλο στη μετέπειτα πορεία του ανθρώπου, αλλά και αποτελεί μία από τις βασικές θύρες για τη διείσδυση του αποκρυφισμού στο χώρο της εφηβείας.
Να μην παραλείψουμε να τονίσουμε, ότι ένα ακόμη βασικό γνώρισμα της συναισθηματικής ζωής των εφήβων, είναι και οι συγκρούσεις. Στην προσπάθειά του να κατοχυρώσει το εγώ του, την ελευθερία του, δεν διστάζει να συγκρουσθεί με όλους και να τους αμφισβητήσει όλους. Αυτή η αμφισβήτηση της αυθεντίας των μεγάλων σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό είναι επίσης ένα βασικό γνώρισμα της εφηβείας.
Ο έφηβος επίσης προβληματίζεται έντονα σχετικά με τον προορισμό, το νόημα της ζωής και το ρόλο, τον οποίο θα παίξει στον κόσμο.
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι η αντίφαση ανάμεσα στην αυτονόμηση από κάθε αυθεντία και στην αναζήτηση ένταξης σε οργανωμένες ομάδες όπου αναζητεί την αναγνώριση της δικής του προσωπικότητας και ταυτότητας. Ο έφηβος στην προσπάθειά του να αρέσει στην ομάδα, επιδιώκει με διάφορους τρόπους να εντυπωσιάσει τα μέλη της, γίνεται ευπειθής και δέχεται ακόμη και πράγματα τα οποία δεν εγκρίνει. Παράλληλα του δίνεται η ευκαιρία για δράση, μάθηση και συμπλήρωση των προσωπικών του ελλείψεων.
Η θρησκευτικότητα επίσης του εφήβου παρουσιάζει πολλές διακυμάνσεις και αναζητήσεις. Τα ποικίλα πνευματικά και υπαρξιακά ερωτήματα, καθώς και η εσωτερική του ανασφάλεια τον οδηγούν στην αναζήτηση του Θεού. Τον απασχολεί το βαθύτερο νόημα του κόσμου και της ζωής. Παρά τη θρυλούμενη αμφισβήτηση των νέων, πολλές φορές επισκεπτόμενος τα σχολεία, ακούω πολλά παιδιά να με ερωτούν: «γιατί η Εκκλησία ευρίσκεται μακριά μας;».
Τα ενδιαφέροντα των εφήβων επηρεάζονται από το κοινωνικό και πολιτιστικό τους περιβάλλον, το οποίον άλλοτε επιδρά θετικά και άλλοτε αρνητικά στην εξέλιξή τους. Όταν οι έφηβοι βρεθούν σε κατάσταση ψυχικής διαταραχής και επειδή η περιέργεια εύκολα σαγηνεύει την εφηβική ψυχή, καταφεύγουν σε παραθρησκευτικές ομάδες. Το φαινόμενο αυτό στις ημέρες μας τείνει να λάβει σοβαρές διαστάσεις, περισσότερο ίσως στο εξωτερικό, αλλά και σε αρκετά ανησυχητικό σημείο και στην Ελλάδα. Η κινητοποίηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και πολλών Κυβερνήσεων των Ευρωπαϊκών Κρατών επιβεβαιώνουν του λόγου το ασφαλές.
Τα ευαίσθητα λοιπόν σημεία, τις αναπτυξιακές μεταβολές και την ιδιόμορφη ψυχολογική κατάσταση των εφήβων λαμβάνουν υπ’ όψιν τους τα ποικίλα παραθρησκευτικά κινήματα και οι παραθρησκευτικές ομάδες, όταν απευθύνονται προς αυτούς. Εξετάζουν όλους τους παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν και σηματοδοτούν τη ζωή τους, ώστε να έχουν ασφαλή την πρόσβαση και βέβαια τα αποτελέσματα, όταν επιχειρούν τη προσέγγισή τους. Ανάμεσα στους παράγοντες συγκαταλέγονται η θρησκεία, η παράδοση, η οικογενειακή κατάσταση, το περιβάλλον και η ψυχολογία των συγκεκριμένων ατόμων.
Απώτερος στόχος των ομάδων του αποκρυφισμού είναι να μεθοδεύσουν την είσοδο και την ένταξη των εφήβων σε οργανωμένες ομάδες και να τους μυήσουν ύστερα στην απόκρυφη «γνώση και το μυστήριο». Όλες οι κινήσεις των ομάδων του αποκρυφισμού γίνονται μετά από συστηματική μελέτη. Πολλές από αυτές κατευθύνονται από επίσημα κέντρα και από άριστα εκπαιδευμένα στελέχη.
Μέσα από αυτές τις οργανωμένες ομάδες ο αποκρυφισμός υπόσχεται φανταστικές εμπειρίες, ικανοποίηση των αισθήσεων, της μάθησης και διεύρυνση της νοημοσύνης. Επαγγέλλεται ψυχική ευφορία, πλούτο συναισθημάτων και απαλλαγή από δυσάρεστες οικογενειακές και προσωπικές καταστάσεις. Δεν έρχεται στην αρχή σε αντίθεση με καμία συγκεκριμένη παραδοσιακή ταυτότητα. Μετά από πολύχρονη πλύση εγκεφάλου τοποθετεί τους ανθρώπους κάτω από τον ίδιο πολιτιστικό μανδύα. Έτσι οδηγεί τον έφηβο στον πλήρη θρησκευτικό και εθνικό αποχρωματισμό.
Στα ενδιαφέροντα των εφήβων για κοινωνική ένταξη, δράση και κοινωνικοποίηση ο αποκρυφισμός απαντά με την ένταξή τους σε οργανωμένες ομάδες. Οι ομάδες αυτές συχνά χρησιμοποιούν κορίτσια και γυναίκες με σκοπό να αποπλανήσουν και να παρασύρουν στην ανηθικότητα εφήβους και έτσι να τους εξαρτήσουν και δι’ αυτής της οδού. Ο αποκρυφισμός εκμεταλλεύεται τη δύναμη του γενετησίου ενστίκτου και τη σεξουαλική αφύπνιση του έφηβου.
Η προσέγγιση των εφήβων άλλοτε επιτυγχάνεται με τη διοργάνωση φιλικών συναντήσεων σε σπίτια γνωστά η ερημικές τοποθεσίες και άλλοτε με ρέιβ πάρτυς συζητήσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, ορειβασίες, εκδρομές κλπ.
Άλλοτε η προσέγγιση των εφήβων γίνεται μέσω μικρών ομάδων, οι οποίες αποστέλλονται έξω από σχολεία, γήπεδα και γενικότερα χώρους συγκέντρωσης νεολαίας. Ακόμη με πρόσκληση σε σπίτια, όπου έχει ετοιμασθεί μία επίδειξη με την παρουσία πνευμάτων ή μια μαγική τελετή.
Ο αποκρυφισμός λοιπόν απευθύνεται στους έφηβους, διότι βασίζεται στα αδύνατα και ευαίσθητα σημεία της ηλικίας αυτής. Οι έφηβοι από την πλευρά τους είναι ευάλωτοι, διότι δεν διαθέτουν μεγάλη πείρα, δεν έχουν την ικανότητα να διακρίνουν τι κρύβεται πίσω από το ενδιαφέρον που δείχνουν προς αυτόν μερικές τέτοιες ομάδες. Αυτό μαζί με τη γενικότερη τάση αμφισβήτησης την οποία καλλιεργούν εντονότερα οι ομάδες αυτές, μαζί με την περιέργεια για κάθε τι το καινούριο, μαζί με την αίσθηση της υπεροχής, γιατί θα κάνει κάτι που δεν το κάνουν ή δεν το ξέρουν οι άλλοι, μαζί με τη γοητεία που ασκεί κάθε τι απαγορευμένο και με τον νεανικό εγωϊσμό που τον συμβουλεύει, ότι δεν χρειάζεται να ρωτήσει κανέναν, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εύκολη αιχμαλωσία του έφηβου.
Νέοι και καταστροφικές λατρείες
Εκείνο που οδηγεί τους μεγαλύτερους σε ηλικία νέους από τους οποίους λείπει η πνευματική υποδομή στο χώρο των καταστροφικών λατρειών είναι κυρίως οι νεανικοί προβληματισμοί, οι οποίοι σχετίζονται με τα υπαρξιακά ερωτήματα:
Υπάρχει Θεός;
Τι είναι ο θάνατος;
Γιατί υπάρχει το κακό;
Τι είναι η ψυχή;
η εσωτερική ζωή;
Υπάρχει αιώνια ζωή;
Μια δεύτερη αιτία είναι η κακή σχέση που μπορεί να έχουν οι νέοι άνθρωποι με την Εκκλησία εξ αιτίας
της οικογενειακής αγωγής
της προκατάληψης
της τάσης για αμφισβήτηση
της κακής παρουσίας ποιμένων της Εκκλησίας
της περιρρέουσας ατμόσφαιρας
της εικόνας που παρουσιάζουν για την Εκκλησία τα ΜΜΕ.
Είναι σημαντικό το ότι οι νέοι αυτής της ηλικίας ελκύονται από τις αφίσες, που αναφέρονται σε ομιλίες με τα ανωτέρω ερωτήματα και σπεύδουν να τις παρακολουθήσουν γιατί αισθάνονται, ότι ανταποκρίνονται σε καίρια προσωπικά τους ερωτήματα.
Είναι όμως τραγικό, ότι υπάρχουν πολλά νέα παιδιά, που πέρασαν από την Εκκλησία αλλά ποτέ δεν άκουσαν θεολογικό λόγο πέρα μόνον ηθικιστικούς αφορισμούς, οι οποίοι τους απομάκρυναν από την Εκκλησία.
Η ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Το πρώτο που θα πρέπει να θυμόμαστε όσον άφορά στην ποιμαντική γενικώτερα, είναι ο πατερικός λόγος περί αυτής: «έργον έστί το πράγμα, ουκ άνεσις φροντίς, ου τρυφή· λειτουργία υπεύθυνος, ουκ αραχή ανεξέταστος· πατρική κηδεμονία, ου τυραννική».
Αυτός ο λόγος αποκτά ιδιαίτερη σημασία όταν πρόκειται για την ποιμαντική των νέων ανθρώπων όσον αφορά τόσο στον τομέα της πρόληψης, όσο και της θεραπείας από την εξάρτηση με τις καταστροφικές λατρείες. Η νεότης είναι όντως χαλεπόν και η ευθύνη μεγίστη.
Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΠΟΙΜΕΝΩΝ
Αναφερθήκαμε προηγουμένως στις προϋποθέσεις, οι οποίες συντελούν στη συνάντηση των εφήβων και τα ολέθρια αποτελέσματα αυτής της συνάντησης.
Όλα όσα είπαμε όμως θεμελιώνουν την δική μας προσωπική ευθύνη στην οποία πρέπει να έχουμε το θάρρος να χρεώσουμε ένα μεγάλο μέρος από τις επιτυχίες των ομάδων αυτών. Εκείνοι ως υιοί του αιώνος τούτου αποδεικνύονται δυστυχώς φρονιμότεροι από τους υιούς της Βασιλείας. Μερικές φορές κάθε επιτυχία δική τους ξεκινάει από μια δική μας παράλειψη και αβελτηρία. Εκμεταλλεύονται αυτά με τα οποία εμείς αρνηθήκαμε να ασχοληθούμε. Όσο επιτυγχάνουν και παγιδεύουν νέους εκμεταλλευόμενοι την ψυχολογία τους, τα προβλήματά τους, την ανάγκη τους για συντροφικότητα και αποδοχή, τόσο θα αναδεικνύεται η δική μας ευθύνη για την αδιαφορία μας απέναντι στα ίδια προβλήματα, για το ότι δεν μας ενδιαφέρει η ψυχολογία τους, για το ότι καταστήσαμε πολλές ενορίες αφιλόξενο χώρο για τους εφήβους και τους νέους, για την έλλειψη κατανόησης στις πολλαπλές τους δυσκολίες. Ενώ δε κηρύττουμε ότι ο Θεός έκλινε τους ουρανούς και κατέβηκε στη γη, εμείς αρνούμεθα να σκύψουμε επάνω στη ψυχή των παιδιών μας και να προσλάβουμε την αγωνία τους. Θα τολμούσα να πω μια φράση εν γνώσει μου ότι έχει το στοιχείο της υπερβολής. Πίσω από κάθε επιτυχία των ομάδων αυτών ευρίσκεται μια δική μας αποτυχία. Οι ποικίλοι Γκουρού καλλιεργούν τα χωράφια που αφήσαμε ακαλλιέργητα εμείς. Εν τέλει, εκείνοι κάνουν τη δουλειά τους, εμείς την κάνουμε;
ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ
Πολλοί νέοι εγκατέλειψαν την Εκκλησία και εντάχθηκαν σε διάφορες αποκρυφιστικές ομάδες εξ αιτίας των κενών που υπήρχαν στο δικό μας ποιμαντικό έργο, παρατηρεί ο μακαριστός πρωτοπρ. π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος.
Ανάγκη λοιπόν μεγάλη είναι να επισημάνουμε τα ποιμαντικά κενά και να τα αντιμετωπίσουμε. Την ποιμαντική μέριμνα για τους εφήβους θα πρέπει να την διακρίνουμε στην προληπτική και την θεραπευτική.
ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ
α. Ορθή Κατήχησις
Είναι θλιβερό ότι την θρησκευτικότητα των εφήβων, με όλες τις διακυμάνσεις και τις εναλλαγές, προσφέρονται να την ικανοποιήσουν οι Γκουρού των καταστροφικών λατρειών και όχι οι ποιμένες. Είναι ανάγκη να προσφέρουμε από την παιδική ακόμη ηλικία μια ορθή και συστηματική κατήχηση που να απαντά σε όλα τα ερωτήματα του παιδιού και να καλλιεργήσουμε στον έφηβο που αναπτύσσεται το θάρρος για να θέτει τα ερωτήματα που τον απασχολούν και να μην αντιμετωπίζουμε την αμφισβήτησή του με πνεύμα αποδοκιμασίας.
Είναι ανάγκη το μικρό παιδί να το μυήσουμε στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, να το βοηθήσουμε να νοιώσει μέσα στον λειτουργικό χρόνο τα γεγονότα της ζωής του Χριστού σαν γεγονότα της προσωπικής του ζωής, να καταλάβει στη ζωή των Αγίων τις δικές του δυνατότητες.
Καθώς στην εφηβεία οι κριτικές του ικανότητες αναπτύσσονται, να τον βοηθήσουμε να καταλάβει και να γνωρίσει το πρόσωπο του Χριστού ως τη μοναδική απάντηση στη δική του θρησκευτική ανα- ζήτηση. Είναι σημαντικό να δώσουμε τη σωστή απάντηση στο ερώτημα για την ύπαρξη του Θεού, για τη σχέση ανάμεσα στις θρησκείες και στην Εκκλησία, να σταθούμε θετικά στην πανανθρώπινη και διαχρονική θρησκευτική αναζήτηση μέσω του πλήθους των θρησκειών και στην πλήρωση αυτής της αναζήτησης στην Εκκλησία δια του Ιησού Χριστού. Είναι σημαντικό να καταλάβει το παιδί στην αρχή και ο έφηβος στη συνέχεια, τη σχέση του Χριστού και της Εκκλησίας για να κατανοήσει τον δικό του δρόμο για τον Θεό. Δεν μπορεί να αισθανόμαστε εμείς οι ποιμένες καμμιά υπερηφάνεια διότι ακόμη και μεγάλοι στην ηλικία άνθρωποι νομίζουν ότι ένα παιδί το βαπτίζουμε για να πάρει ένα όνομα και όχι για να μπολιαστεί στο σώμα της Εκκλησίας και να αποκτήσει την ζωή του Χριστού. Δεν είναι δυνατόν οι αποκρυφιστές να προσέχουν με ιδιαίτερη επιμέλεια τις τελετές τους και εμείς τα κεφαλαιώδη μυστήρια της Εκκλησίας να τα κάνουμε με κάθε προχειρότητα, με πνεύμα βιασύνης και κοσμικότητας, αδιάφοροι για το τι γίνεται γύρω μας.
Στην κατήχηση από την άλλη πλευρά, στο λεγόμενο κυριακό σχολείο, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή. Είναι στιγμές που αμφισβητώ όλη τη δομή της κατηχητικής μας παιδείας και θεωρώ ότι σ’ αυτήν οφείλεται το ότι σήμερα ακούμε πολλούς να λένε «εγώ πιστεύω στον Χριστό αλλά δεν πιστεύω στην Εκκλησία».
Μια ορθόδοξη κατήχηση ομιλεί κυρίως για την Εκκλησία, οδηγεί στην Εκκλησία γιατί εκεί και μόνον υπάρχει ο Χριστός της Εκκλησίας και όχι ο Χριστός της χριστιανικής ιδεολογίας, ο Χριστός ηθικό πρότυπο που είναι αρχηγός μας και εμείς οι στρατιώτες του.
Γίνονται συζητήσεις και συνέδρια με θέμα «Εκκλησία και νέοι» και κανείς δεν θέτει το ερώτημα για ποια Εκκλησία μιλάμε, σε ποια Εκκλησία θέλουμε να οδηγήσουμε τους νέους μας. Όταν από τις κατηχητικές μας συνάξεις απουσιάζει ο λόγος για την Εκκλησία, δηλαδή ο λόγος για την Ενορία, τότε η Εκκλησία και η Ορθοδοξία μετατρέπονται σε ιδεολογία. Παρά τις πολλές αποτυχημένες οικογένειες δεν διανοηθήκαμε να καταργήσουμε την οικογένεια. Τολμήσαμε όμως να δημιουργήσουμε εξω- ενοριακές δομές καταργώντας στην πράξη την οικογένεια της Ενορίας, εξ αιτίας της κακής λειτουργίας κάποιων ποιμένων λησμονώντας ότι κεφαλή της Ενορίας είναι ο Χριστός.
Είναι επίσης τραγικό το γεγονός, ότι οι περισσότεροι ποιμένες εκχωρήσαμε την κατηχητική διακονία, δηλαδή το πιο σημαντικό μέρος της αποστολής μας, τη διδαχή, την κατήχηση σε άλλα πρόσωπα, ότι δεν μας εμπνέει πλέον αυτή η διακονία ή δεν κατανοούμε τη σημασίας της.
Είναι τραγικό ότι το πιο σημαντικό κομμάτι της αποστολής μας το θεωρήσαμε πάρεργο και το ακόμη τραγικότερο, ότι οι κατηχητές στους οποίους εκχωρήθηκε το κατηχητικό έργο σε όχι λίγες περιπτώσεις, στο πρόσωπο των ποιμένων εφημερίων συναντούν τους εχθρούς του Κατηχητικού έργου. Είναι αλήθεια αξιέπαινοι οι κατηχητές και οι κατηχήτριες που κάτω από αυτές τις συνθήκες συνεχίζουν την κατηχητική τους διακονία.
Η κατήχηση δεν είναι μια διανοητική εξήγηση της πίστεως, αλλά η θύρα για την είσοδο του παιδιού και του εφήβου στην Εκκλησία. Η ενορία λοιπόν θα πρέπει να είναι ή να γίνει ένας φιλόξενος για τους έφηβους χώρος, όπου οι νέοι θα μπορούν να εκφράζονται μέσα σ’ αυτόν. Δεν μπορώ να εννοήσω, ότι οι καταστροφικές λατρείες και οι Γκουρού των νεοφανών αιρέσεων διαθέτουν χρόνο, χρήμα και μέσα για να επιτύχουν στο στόχο τους, την πνευματική υποδούλωση των εφήβων και των νέων και εμείς να προφασιζόμαστε προφάσεις εν αμαρτίαις για την αδιαφορία μας.
Τα κατηχητικά κενά εκμεταλλεύονται σήμερα οι αποκρυφιστές και οι λοιποί και έρχονται να προσφέρουν απαντήσεις σε ερωτήματα τα οποία θα έπρεπε να έχουν απαντηθεί στη ζωή της ενορίας. Σε συνάρτηση με τον ελλειμματικό κατηχητικό λόγο ευρίσκεται και ο κηρυγματικός λόγος της Εκκλησίας. Είναι τραγικό αποκρυφιστικές οργανώσεις να καλούν σε ομιλίες που έχουν ουσιαστικά θεολογικό περιεχόμενο και εμείς να βρίσκουμε την εύκολη λύση των ηθικιστικών μηνυμάτων ή να εγκλωβίζουμε το κήρυγμα της Εκκλησίας σε ηθικοπλαστικές συμβουλές.
β. Ενοριακή ζωή
Η κατήχηση είναι βέβαια το θεμέλιο στο οποίο οικοδομείται η ποιμαντική μέριμνα, αλλά δεν εξαντλείται σ’ αυτήν. Ο έφηβος καλείται στην Εκκλησία όχι μόνο για να μάθει και να φύγει, αλλά κυρίως για να ζήσει. Η ενοριακή ζωή είναι ανάγκη να οργανωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να καλύψει τις ανάγκες για συντροφικότητα, για επικοινωνία, για ψυχαγωγία, για πνευματική οικοδομή.
Η ενορία πρέπει να γίνει φιλόξενος και οικείος χώρος για τα παιδιά και τους έφηβους και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να κάνουμε το παν και να ξοδέψουμε πολλά για τον σκοπό αυτό. Θα τολμούσα να πω, ότι τα μεγαλεπίβολα σχέδια στους ναούς μας και οι μεγαλόπρεπες οικοδομές, συνήθως δεν αποκαλύπτουν την ικανότητα, αλλά την ποιμαντική ανικανότητα των ποιμένων να είναι ποιμένες και όχι οικοδόμοι υλικών κτισμάτων.
Τα νέα παιδιά χρειάζονται αλήθεια και αγάπη και εκεί που θα την βρουν θα μείνουν.
γ. Λειτουργική ζωή
Οι έφηβοι τρέχουν εις τα μυστήρια του αποκρυφισμού και των καταστροφικών λατρειών γιατί δεν τους μυήσαμε στο μυστήριο της Εκκλησίας. Η λειτουργική ζωή, η ανάπτυξή της, η προσπάθεια για να περάσει στον λαό, η λειτουργική αγωγή των εφήβων, η εμπειρία της ζωντανής προσευχής, η γεύση της εμπειρίας της Εκκλησίας μέσα από τη ζωή αγιασμένων ανθρώπων, η γνώση της φιλοκαλικής εμπειρίας, όχι μόνον τρέφουν την ψυχή, αλλά δημιουργούν τα ισχυρότατα αντισώματα στον πνευματικό οργανισμό του εφήβου.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ
α. Ποιμένες με γνώση
Η θεραπεία προϋποθέτει θεραπευτές, δηλαδή ποιμένες με γνώση και ενδιαφέρον. Η γνώση όμως προϋποθέτει εκπαίδευση. Ο ποιμένας που θέλει να ασχοληθεί με τον νέο άνθρωπο που έχει παραπλανηθεί θα πρέπει να ξέρει, ότι αυτό δεν είναι εύκολη υπόθεση και ούτε αντιμετωπίζεται με προχειρότητα. Χρειάζεται κατάρτιση, χρειάζεται μελέτη.
Για πρόληψη και έγκαιρη αποτελεσματική παρέμβαση είναι απαραίτητο ο ποιμένας να γνωρίζει το σκηνικό των νεοφανών αιρέσεων την πρακτική και τις μεθόδους προσηλυτισμού της καταστροφικής λατρείας. Τι μπορεί να κρύβεται π.χ. πίσω από μα δωρεάν πρόσκληση σε γεύμα ή άλλη εκδήλωση, πίσω από την προσφορά δωρεάν τεστ προσωπικότητας ή σεμιναρίων αυτογνωσίας και διερευνήσεως προσωπικότητας. Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από ένα όμιλο φιλοσοφικό – ψυχολογικό, ομάδα για την προστασία του περιβάλλοντος, πολεμικές τέχνες, μουσική ή χορό, από ανθρώπους που σε πλησιάζουν με υπερβολικά φιλικό τρόπο ώστε να μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά ένα νέο άνθρωπο που τον είλκυσε μια αφίσα, μια πρόσκληση σε διάλεξη κλπ.
Ένα ακόμη σημαντικό σημείο το οποίο πρέπει να γνωρίζει, να παρακολουθεί και να ενημερώνει είναι οι περιπτώσεις που τέτοιες ομάδες προσφέρουν έργο σε διάφορα ιδρύματα δημόσια ή μη, όπως προσφορά φαγητού, εκδρομών, ψυχαγωγικών εκδηλώσεων, ομιλιών και προσπαθειών για ευαίσθητα θέματα όπως τα ναρκωτικά.
Οικολογικός Σύλλογος προσέφερε ψυχαγωγική εκδήλωση σε ίδρυμα με «κράχτη» γνωστό χριστιανό τραγουδιστή που τον παγίδευσαν. Μετά το τέλος των τραγουδιών μίλησαν για τις δραστηριότητές τους, έκαναν άσκηση τεχνικής στα παιδιά, την οποία μόνο ευαισθητοποιημένα άτομα μπορούσαν να καταλάβουν. Μοίρασαν βιβλία και κασσέτες και προσεφέρθησαν να μεταφέρουν με πούλμαν υπαλλήλους και παιδιά στις εγκαταστάσεις τους για ψυχαγωγία κάθε εβδομάδα. Η επικεφαλής της ομάδας αυτής παρουσιάστηκε σαν ψυχολόγος. Ευτυχώς ευαισθητοποιημένο άτομο ενημέρωσε τη διεύθυνση και ο κίνδυνος αποσοβήθηκε.
Άλλος πολιτιστικός-φιλοσοφικός οργανισμός με εκπρόσωπό του πρότεινε σε ίδρυμα τη δημιουργία θεάτρου και εργαστηρίου.
Παλαιότερα στη δική μου πόλη επιχειρήθηκε εκστρατεία εναντίον των ναρκωτικών υπό του Δήμου με τη συνδρομή γνωστικής οργάνωσης, η οποία είχε εκπονήσει ένα πλήρες πρόγραμμα διείσδυσης σε όλα τα κοινωνικά στρώματα (γονείς, εκπαιδευτικούς, κοινοτικούς άρχοντες, μαθητικά συμβούλια κλπ).
Ο ποιμένας λοιπόν καλείται μετά προσοχής να διερευνήσει τα αίτια που οδήγησαν το θύμα στην καταστροφική λατρεία, καθώς και τις σχέσεις του με το οικογενειακό του περιβάλλον.
Να γνωρίζει ή να πληροφορηθεί τον τύπο της καταστροφικής λατρείας, το χώρο που κινείται, αν διαθέτει κοινόβιο ή όχι.
Να γνωρίζει ή να μάθει τι προσφέρει η συγκεκριμένη ομάδα ως αντίδοτο στα υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου.
Να οργανώσει μετά προσοχής και με τη συνδρομή και άλλων τον τρόπο αντιμετωπίσεως του όλου θέματος. Αυτός ο τρόπος ξεκινάει από το οικογενειακό περιβάλλον όπου έρχεται να αντιμετωπίσει και να θεραπεύσει προβλήματα και να παρακινήσει τους γονείς να ασχοληθούν με το πρόβλημα.
Να υποδείξει σωστούς τρόπους αντιμετωπίσεως των παιδιών είτε είναι ακόμη στο σπίτι είτε έχουν προσχωρήσει σε κοινόβιο. Η σταθερότητα των γονιών στα πιστεύω τους και η αγάπη τους για το παιδί τους είναι απαραίτητες προϋποθέσεις.
Θα χρειαστεί να συνεργαστεί με την οικογένεια στο μέτρο βέβαια που αυτό είναι εφικτό και να τη βοηθήσει να παίξει και εκείνη το θετικό της ρόλο.
Είναι ανάγκη να γνωρίζει τον ψυχισμό που δημιουργείται από την ένταξη στην κάθε ομάδα, το βαθμό της αλλοτρίωσης που έχει επέλθει από την ένταξη σε τέτοιες ομάδες και να ζητήσει σημείον επαφής.
Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις ευθύνες τις οποίες θα αποδώσουν σε μας για τη δική τους εξέλιξη και για την ολιγωρία μας, όχι με πνεύμα αντιδικίας, αλλά με πνεύμα ταπεινώσεως και αναγνωρίσεως των ευθυνών μας.
Η ποιμαντική συνομιλία την οποία θα επιχειρήσουμε θα πρέπει να είναι καρπός ειλικρινούς αγάπης, να γίνει με την αίσθηση ότι προσεγγίζουμε έναν ασθενή. Θα απαιτηθεί εκ μέρους μας πολλή υπομονή. Είναι βέβαια πιθανόν ο νέος να φθάσει σε μας έπειτα από κάποια δύσκολη εμπειρία και να είναι πρόθυμος να μας ακούσει. Δεν χρειάζεται στο σημείο αυτό καμμιά θριαμβολογία. Θα χρειασθεί με επιμονή να κτίσουμε μέσα του την εν Χριστώ ζωή.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε, ότι ο τίτλος καταστροφική λατρεία δεν είναι τυχαίος. Καταστρέφει την προσωπικότητα και διαστρέφει τη συνείδηση του θύματος. Αυτό σημαίνει, ότι όταν καθοιονδήποτε τρόπο συναντήσουμε ένα θύμα, ακόμα και τότε που εκείνο οικειοθελώς ζητεί βοήθεια να κατανοήσουμε τη θέση του. Θα πρόκειται για άτομο που νοιώθει ξεκομμένος και ένοχος απέναντι στο οικογενειακό περιβάλλον, από τους φίλους του και την κοινωνία γενικώτερα. Νοιώθει απογοητευμένος και πολύ πικραμένος για τα χρόνια που έφυγαν και τις «ελπίδες» που επένδυσε. Από την υπερβολική οίηση με την οποία έβλεπε «τα πτωχά ανθρωπάκια» που δεν είχαν τις δικές του εμπειρίες και τη δική του «γνώση». Νοιώθει, ότι πιάστηκε «κορόιδο» και αυτό του καταστρέφει την αυτοεκτίμηση. Έχουμε μπροστά μας μια διαλελυμένη προσωπικότητα και συνήθως χρειάζονται ένα η δύο χρόνια για επανένταξη στην κανονική ζωή, ενώ σε μερικά άτομα οι ψυχικές διαταραχές κρατούν πολύ περισσότερο.
Το σημαντικότερο ίσως είναι το που θα οδηγήσουμε το νέο άνθρωπο. Θα έχουμε να του προσφέρουμε εκείνα που του έλλειπαν και τον οδήγησαν στην αίρεση; Θα μπορούμε να τον οδηγήσουμε σε μια ζωντανή ενορία, που θα βρει την αγάπη, τη συντροφιά, την επικοινωνία; Γιατί η πραγματική θεραπεία του θα είναι η ένταξή του στη ζωή της Εκκλησίας, δηλαδή στη ζωή της Ενορίας.
Η οργάνωση της ζωής των νέων μέσα στην ενορία οφείλει να αποτελεί μια διαρκή μέριμνα της Εκκλησίας εν συνόλω, αλλά και του κάθε ποιμένα. Όταν λέμε ότι στην Ενορία φανερώνεται η Εκκλησία, αυτό θα πρέπει να είναι και λίγο ορατό ιδιαίτερα σε εκείνους που τραυματισμένοι από τις αναζητήσεις τους καταφεύγουν σ’ αυτήν.
Τα νέα παιδιά, οι έφηβοι, αναζητούν επίμονα τον πατέρα, είναι πονεμένα από την μη αναγνώριση, από την έλλειψη της αγάπης. Ο λαός του Θεού εμάς τους ποιμένες μας προσφωνεί με το γλυκύτερο όνομα που υπάρχει, «πατέρα». Κι αν τίποτα άλλο δεν διαθέτουμε αν ενεργοποιήσουμε αυτό το χάρισμα, τότε θα προσφέρουμε στους εφήβους μας αυτό που αληθινά λαχταρούν. Τότε θα μας αναγνωρίσουν και θα έλθουν κοντά μας, δηλαδή κοντά στην Εκκλησία, η οποία έτσι κι αλλιώς είναι η μοναδική θεραπευτική κοινότητα.
Ο μακαριστός Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης κυρός Παύλος ύπήρξε θερμός συνεργάτης και υποστηρικτής της Συνοδικής Επιτροπής επί των αιρέσεων. Ιδιαιτέρως συνεργάστηκε στη διοργάνωση πολλών Πανορθοδόξων Συνδιασκέψεων. Εις μνήμην του δημοσιεύουμε την παρούσα Εισήγησή του στην ΙΔ’ Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στην Τήνο από 29/10-1/11/2002.
Από το περιοδικό ΔΙΑΛΟΓΟΣ
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ