Πρωτ. Στέφανος Στεφόπουλος
Πολλοί στις μέρες μας, κληρικοί και λαϊκοί, στην προσπάθειά τους να συνδράμουν-καλώς ή κακώς- στη βούληση της Κυβέρνησης και των διαφόρων Επιτροπών να εμβολιαστεί όλος ο λαός, διατείνονται πως ο εμβολιασμός είναι μια καθαρά ιατρική πράξη για την οποία δεν έχει το δικαίωμα κανένας να επεμβαίνει και ακόμη και αυτός ο ίδιος ο υποψήφιος προς εμβολιασμό δεν πρέπει να συνυπολογίζει άλλους παράγοντες.
Το ερώτημα που θέτει ο τίτλος του παρόντος κειμένου δεν έχει εύκολη, αφοριστική, απόλυτη απάντηση. Θέλει πολλή σκέψη και προβληματισμό. Για το λόγο αυτό, κατ’ αρχάς, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί παίρνουμε τόσο αβασάνιστες αποφάσεις χρησιμοποιώντας μάλιστα ως άλλο ιδεολογικό “ταμπούρι” την Εκκλησία (κι αυτόν τον όρο πάλι κακοποιημένο) και την οφειλομένη υπακοή σ’ αυτήν, εγείροντας έτσι μείζονα θέματα και δημιουργώντας την εντύπωση ότι ακόμα και η παραμικρή ένσταση αποτελεί “αμαρτία”, “ανυπακοή”, και μη θεολογική πράξη. Είμαστε τόσο σίγουροι ότι θεολογούμε απλανώς;
Μα όταν μιλάμε για τον άνθρωπο και τις πράξεις του, μιλάμε ουσιαστικά για το κορυφαίο Δημιούργημα του Θεού που πλάστηκε κατ’ εικόνα και ομοίωσιν Αυτού, με σώμα και ψυχή, για να δοξολογεί τον Θεό “εν τη μακαριότητί του”. Με το νοερό και το αυτεξούσιο! Το κυριαρχικό και το κοινωνικό. Με τη δυνατότητα της κατά χάριν θεώσεως. Θα πρέπει, εν τοιαύτη περιπτώσει να παρακαμφθεί όλο το ανθρωπολογικό δόγμα ώστε να καταστήσουμε τον άνθρωπο μια μορφοποιημένη μάζα από σάρκα και οστά που χρήζει ενός μόνο αγαθού, τουτέστιν της σωματικής υγείας. Μπορεί όμως η Εκκλησία να παραθεωρήσει το ανθρωπολογικό και σωτηριολογικό δόγμα και τις ηθικές διαστάσεις τους ρισκάροντας μια θέση που κατά τα λεγόμενά Της είναι “καθαρά ιατρικό θέμα”;
Ζούμε σε μια κοσμική μετα-Θεόν εποχή, την εποχή του υδροχόου, διατελώντας σε πλήρη σύγχυση αφού η άκρατη εκκοσμίκευση του ουδετερόθρησκου κράτους που διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια, οδήγησε με αριστοτεχνικό τρόπο την Εκκλησία, τα δόγματα, τους θεσμούς και την ηθική της διδασκαλία στο περιθώριο της ζωής των πολιτών. Και σαν να μην έφτανε αυτό, την ενοχοποίησε ως οπισθοδρομική και μισάνθρωπη με τρόπο απαράδεκτο αφού πρώτα εκτόπισε τον Θεό από την ταυτότητά της. Προ ολίγων ετών, οι ίδιοι οι Προτεστάντες Χριστιανοί δεν ήταν που αρνήθηκαν να συμπεριληφθεί στο προοίμιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος η παράγραφος περί των χριστιανικών θεμελίων της Ευρώπης; Αυτή ακριβώς η αθεϊστική, κοσμική, εκκοσμικευμένη έως υπερτάτου βαθμού Ευρώπη, εμπνέει και ποδηγετεί σήμερα τους ηγέτες μας.
Αυτό το κοσμικό πνεύμα, προφανώς, έχει εισχωρήσει βαθιά μέσα στην καθημερινότητά μας και στην Εκκλησία, την Εκπαίδευση, την Πολιτική, την Δικαιοσύνη, την Αγορά.
Θα επικαλεστώ παρακάτω την πολύ εύστοχη ανάλυση του κορυφαίου Αμερικανού Βιοηθικολόγου Τρίνσταμ Ένγκελχαρντ. Στο βιβλίο του “Μετά Θεόν Ηθική και Βιοηθική στον αιώνα της εκκοσμίκευσης” (Ι.Μ.Μ. Βατοπεδίου, 2018) ο Τρίνστραμ εξηγεί τον ξεπεσμό της κουλτούρας που γνωρίζαμε και το πώς αυτή διείσδυσε τελικά στα επαγγέλματα υγείας.
“Στη σύγχρονη κοινωνία μας, οι οξύτερες συγκρούσεις θα λάβουν χώρα μεταξύ των επαγγελματιών που αυτοπροσδιορίζονται ως κοσμικοί έναντι εκείνων που αυτοπροσδιορίζονται ως πιστοί. Στη σύγκρουση αυτή, συχνά δεν θα υπάρχει περιθώριο συμβιβασμών”!
Κι αν ακόμα οι επαγγελματίες της υγείας δεν συγκρουστούν, αυτό θα το επιβάλλει κατά κάποιον τρόπο η Πολιτεία η οποία στηρίζει και χρηματοδοτεί όσους απ’ αυτούς τους επαγγελματίες συντάσσονται με το δικό της κοσμικό εκκοσμικευμένο φρόνημα και τις ανάλογες μ αυτό πρακτικές.
Έτσι, το τύποις Ορθόδοξο κράτος, στην ουσία όμως κοσμικό, επιβάλλει και την ηθική διάσταση με λόγο που εκφέρεται δημόσια. Κοινώς, η Πολιτεία, στην εποχή της μετά Χριστόν ηθικής, αρνείται να υποστηρίξει και ενίοτε εναντιώνεται με απόλυτο τρόπο σ’ αυτούς που διατηρούν την χριστιανική αυτοσυνειδησία τους και συνεχίζουν με παρρησία, δημόσια, να την ομολογούν. Και όπως πολύ εύστοχα τονίζει ο Ένγκελχαρντ, “ο Χριστιανικός λόγος και οι Χριστιανικοί ισχυρισμοί περί υποχρεώσεων έναντι του Θεού περιθωριοποιούνται”.
Κάπως έτσι εξηγείται και η επιλογή συγκεκριμένων επιστημόνων-επαγγελματιών υγείας στις διάφορες επιτροπές, με συγκεκριμένη πολιτική και ιδεολογική τακτική, συγκεκριμένη ηθική δεοντολογία, συγκεκριμένη κοσμική-εκκοσμικευμένη ηθική όσο κι αν αυτή προέρχεται από την Χριστιανική Ηθική.
Η Πολιτεία κινείται με εμπάθεια και στοχευμένη κριτική διάθεση έναντι όσων θα μπορούσαν να αρθρώσουν θρησκευτικό λόγο και απομονώνει εύκολα και εξοβελίζει ακόμα βάζοντας ανεπίτρεπτες ταμπέλες. Ποιος χριστιανός γιατρός των διαφόρων επιτροπών, για παράδειγμα, τόλμησε να ομολογήσει δημοσίως την πίστη του στην μη μετάδοση του ιού μέσα από την Θ. Κοινωνία; Κι αν κάποιος τόλμησε, γρήγορα “τα μάζεψε”. Αντιθέτως, πλείστοι όσοι ασέβησαν αν μη και βλασφήμησαν εκφράζοντας προσωπικές απόψεις εν είδει απολύτων “αληθειών” και κανείς δεν αντέδρασε εκ της Πολιτείας. Αλλά τι λέω; Είπαμε, η Πολιτεία αποδομεί και τιμωρεί και ποτέ δεν καλεί σε ουσιαστικό διάλογο-ειδικά την Διοικούσα Εκκλησία.
“Η Θ. Κοινωνία μεταδίδει μικρόβια και συνεπώς πρέπει η Εκκλησία να το επανεξετάσει για να μη γίνεται υπερεμεταδότης” ψέλλιζαν περίπου κάποιοι επιστήμονες των Επιτροπών υπό το άγρυπνο αλλά ικανοποιημένο “βλέμμα” των κοσμικών μας αρχόντων. Βολικά “εξαρτήματα” της καλολαδωμένης κοσμικής -τύποις Χριστιανικής αλλά στην ουσία άθεης- μηχανής-Πολιτείας.
“Κάθε φορά που οι Χριστιανοί αρνούνται να παράσχουν…υπηρεσίες που γνωρίζουν ότι αντίκεινται στο θέλημα του Θεού, τις οποίες όμως το κοσμικό κράτος έχει νομιμοποιήσει και μετατρέψει σε νόμιμες επιλογές ύφους ζωής και θανάτου, γνωρίζουν ότι προσβάλλουν τους κανόνες και την πολιτική μιας επισήμως κοσμικής κουλτούρας” υποστηρίζει ο Τ. Ένγκελχαρντ.
Και μάλιστα, όπως συμπληρώνει: “Η συνέπεια στις προς τον Θεό υποχρεώσεις χαρακτηρίζεται ως εγωκεντρική ιδιοτελής επικέντρωση σε ιδιωτικά ζητήματα κατώτερης ισχύος, που συγκρούονται με τις δημόσιες κοσμικές κοινωνικές υποχρεώσεις”.
Φανταστείτε τώρα έναν χριστιανό γιατρό να συμβουλεύει τον υγιή πελάτη του τι πρέπει να κάνει όσον αφορά στο εμβόλιο και να τον καλεί να κάνει προσευχή, να μετανοήσει, να εξομολογηθεί και να μεταλάβει προκειμένου να τον φωτίσει ο Θεός στις αποφάσεις του! Ποιος θα μπορέσει να σταθεί με ένα τέτοιο “κουσούρι” κρεμασμένο στο λαιμό του; Και πού θα είναι το άτοπο; Πουθενά. Γιατί αυτό απορρέει από την χριστιανική ιδιότητά του και είναι καθήκον του απέναντι στον Θεό. Έναν Θεό όμως που το κράτος φρόντισε να εξοβελίσει για να περιχαρακώσει και υπερασπιστεί την νέα μετά-Θεόν υπο-κουλτούρα που προάγει και μάλιστα συχνά με πρόσχημα τις κοινωνικές του υποχρεώσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα των άλλων εννοείται, εις βάρος πάντα του χριστιανού επαγγελματία υγείας που προβάλλει αντιρρήσεις συνειδήσεως.
Ο Ένγκελχαρντ, τέλος, μας περιγράφει το πλαίσιο που οφείλει να κινηθεί ο χριστιανός ιατρός. Εύστοχα παρουσιάζει το παράδειγμα των ιατρών Αγίων Αναργύρων που μαρτύρησαν επειδή όπως λέει “τοποθέτησαν τον επαγγελματικό τους ρόλο ως γιατροί απολύτως εντός των χριστιανικών τους δεσμεύσεων…ζητούσαν από τους ασθενείς τους να μετανοήσουν, να μεταστραφούν, να βαπτισθούν…μέρος του ρόλου τους ως γιατρών ήτα να προσεύχονται και να βοηθούν τους ασθενείς τους που έφευγαν από τη ζωή να προετοιμαστούν για να παρουσιαστούν ενώπιον του φοβερού Βήματος του Χριστού”!
Είμαι σίγουρος πως παρά τις αμέτρητες αντιξοότητες, εκεί μέσα στις ΜΕΘ πολλά θαυμαστά θα επιτέλεσαν άγνωστοι σ’εμάς γιατροί.
Εξ απόψεως Ορθοδόξου Ηθικής όμως πώς θα έπρεπε να τοποθετηθούμε; Πόσο έχει εισχωρήσει το κοσμικό κράτος στην ηθική και τι ακριβώς είναι αυτή η ηθική; Πώς συνδέεται με την αποκεκαλυμμένη εκ Θεού αλήθεια; Ποια θα έπρεπε να ήταν η μαρτυρία της Εκκλησίας ως Σώμα του Χριστού στην ασθενούσα ψυχοσωματικά κοινωνία;
Μια απλή προσέγγιση θα γίνει με τη βοήθεια του Θεού ώστε στο τέλος να τεθούν και τα κατάλληλα ερωτήματα που θα καταδείξουν μάλλον ότι το θέμα των εμβολίων όπως και κάθε ιατρική πράξη ποτέ δεν μπορεί να θεωρείται αποκομμένο από την αλήθεια του Χριστού.
Κατ’ αρχάς πρέπει να τονιστεί μια ευνόητη για όσους γνωρίζουν έστω ελάχιστη Θεολογία αλήθεια. Ότι δεν υπάρχει πτυχή, δράση, θεωρία της ζωής μας που να μην έχει τη ρίζα της, το φιλοσοφικό και καλύτερα ακόμη το θεολογικό της υπόβαθρο στα Ορθόδοξα Χριστιανικά Δόγματα!
Ο μακαριστός Καθηγητής της Δογματικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νικόλαος Μητσόπουλος στο βιβλίο του “Εισαγωγή εις την Ορθόδοξον Δογματικήν και Ηθικήν Θεολογίαν” (Αθήναι 1993), δίνει το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται και από το οποίο περιορίζεται η Χριστιανική Ηθική. Σταχυολογώ τα κυριότερα σημεία για να καταδειχθεί η χρησιμότητα και αξία αυτής της Ηθικής για την καθημερινότητά μας.
Ο μακαριστός καθηγητής μνημονεύει το ανθρωπολογικό δόγμα υποστηρίζοντας πως “εκ της ανθρωπολογικής ορθοδόξου δογματικής διδασκαλίας περί της υπό του Θεού πλάσεως του ανθρώπου δισυνθέτου εκ ψυχής και σώματος, συνάγεται η ηθική διδασκαλία πε΄ρι της ευθύνης του ανθρώπου, όπως μεριμνά και δια την ψυχήν του και δια το σώμα του”, για να συμπληρώσει αμέσως μετά πως αναλόγως και από το τριαδολογικό δόγμα συνάγεται το ότι όλοι οι άνθρωποι, έχοντες την ίδια ουσία ο ένας με τον άλλον οφείλουν να βρίσκονται σε αγαπητική κοινωνία κατά το πρότυπο των 3 προσώπων της Αγίας Τριάδος.
Και επειδή συχνά μιλάμε τελευταία για τον θάνατο, ο καθηγητής διευκρινίζει εύστοχα πως “η υπό του εν Χριστώ ζώντος πιστού αντιμετώπισις του ιδίου σωματικού θανάτου αφόβως και του σωματικού θανάτου προσφιλών προσώπων ψυχραίμως, αλλά και όχι αδιαφόρως, στηρίζεται κυρίως εις το χριστολογικόν, το σωτηριολογικόν αλλά και το εσχατολογικόν δόγμα…”!
Συνεπώς, τα δόγματα της πίστεώς μας αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της εν Χριστώ ζωής μας.
Αυτό όμως σημαίνει και κάτι ακόμα. Παραθεώρησις και αλλοίωσις της απορρεούσης εξ αυτών Ηθικής διδασκαλίας, πιθανόν να προσβάλλουν εμμέσως πλην σαφώς και τα δόγματα της Εκκλησίας μας. Μήπως στην ακραία παραποίηση και αγνόησή τους συνιστούν και ου κατ’ επίγνωσιν αίρεση;
Από τα παραπάνω, νομίζω ότι εκ του ασφαλούς κανείς μπορεί με την Ηθική διδασκαλία της Εκκλησίας μας να εξετάσει και τα σημερινά θέματα που μας απασχολούν όλους και όχι μόνο τα εμβόλια και την δημόσια υγεία. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση, μόνο η αποκεκαλυμμένη αλήθεια του Χριστού- ως απλανής- μπορεί να βοηθήσει να αναλυθούν και να παρθούν αποφάσεις.
Πάλι όμως χρειάζεται μια ακόμη ασφαλιστική δικλείδα. Πρέπει το κάθε θέμα που θα εξεταστεί να γίνει όχι με μονομέρεια και όχι χωρίς να αφήσουμε “χώρο” στο Θεό να μας υποδείξει. Ο μακαριστός Ν. Μητσόπουλος με έμφαση υποδεικνύει τον τρόπο.
Γράφει σχετικά: “…δεν επιτρέπει μονομερείς τρόπους εξετάσεως και γενικότερον μεθόδους διαπραγματεύσεως των υπό της ηθικής θεολογίας διερευνομένων θεμάτων και της αρνητικής τοποθετήσεως υποστηρικτών μεμονωμένης τινός θεωρήσεως έναντι των χρησιμοποιούντων άλλας μεθόδους εν προκειμένω…δια να είναι υγιής και να οδηγή εις ορθά πορίσματα, να επιμελήται εν τη χάριτι του Αγίου Πνεύματος. Τούτο δε γίνεται, εφ όσον και καθ’ όσον ο μελετητής θεολόγος δέχεται την χάριν του Αγίου Πνεύματος ως καρπόν της ειδικής δια το προς εξέτασιν θέμα θερμής προσευχής και της καθ όλου θετικής σχέσεώς του προς τον Τριαδικόν Θεόν εν τη Εκκλησία”!!!
Άρα; Για να καταλήγουμε σε ορθά συμπεράσματα, οφείλουμε πρώτα να μη κρίνουμε μονομερώς τα υπό εξέταση θέματά μας, συζητούμε με όλους τους θεολόγους, την Ιεραρχία, Καθηγητές Πανεπιστημίων, απλούς Ιερείς. Με τους επιστήμονες (Καθηγητές Πανεπιστημίων, Ερευνητές, Εμπειρογνώμονες από όπου κι αν προέρχονται αρκεί να είναι εγνωσμένου κύρους, έγκριτοι, διεθνώς αναγνωρισμένοι με τα πιο αυστηρά κριτήρια και ακόμα και τους έχοντες αντίθετες μ’ εμάς απόψεις!) ιδανικά τους έχοντας υγιή σχέση με τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν, μετά από θερμή προσευχή ειδικά για το θέμα αυτό, προφανώς και με τα υπόλοιπα εκκλησιαστικά μας φάρμακα (μετάνοια, εξομολόγηση, Θ. Κοινωνία, ευχέλαιο, αγρυπνίες, λιτανείες, κλπ) σκεπτόμαστε και αποφασίζουμε. Έτσι έγινε κι εδώ με τα εμβόλια; Δε νομίζω.
Ένα άλλο σημείο που προκαλεί αλγεινή εντύπωση είναι ένα μπέρδεμα που μας ταλανίζει σχετικά με τις αρμοδιότητες της Εκκλησίας. Μας λένε πολλοί πως το θέμα του εμβολιασμού είναι καθαρά ιατρικό θέμα και δεν μπορεί η Εκκλησία να έχει άποψη παρά μόνον να εμπιστεύεται την επιστήμη με την οποία δεν συγκρούεται. Και μας καλούν να εμβολιαστούμε. Συγχωρέστε με αλλά έχω 3 ενστάσεις.
- Το θέμα των εμβολιασμών είναι ιατρικό μόνο; Αν είναι έτσι, γιατί η Εκκλησία έσπευσε να πάρει θέση για τον λεγόμενο “εγκεφαλικό θάνατο”, την ευθανασία, την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή που είναι αμιγώς ιατρικές πράξεις; Ή μήπως δεν είναι;
- Ποια επιστήμη αποδέχεται και σέβεται και μάλιστα με κλειστά μάτια η Εκκλησία; Πόσοι άλλοι επιστήμονες διεθνούς κύρους, καταξιωμένοι, χριστιανοί, υποστηρίζουν διαφορετικές απόψεις και δυστυχώς όλο και πιο πολύ δικαιώνονται πανηγυρικά; Είναι σωστό να διαλέγουμε πρόσωπα κύρους και να αποκλείουμε άλλα; Ή μήπως έγιναν τέτοιες προσεγγίσεις αλλά δεν ανακοινώθηκαν ποτέ μήπως και παρεξηγήσει ο “Μέγας Ναπολέων”;
- Ποιος είπε ότι δεν συγκρούεται η Επιστήμη με την Εκκλησία; Δεν συγκρούστηκαν στην περίπτωση της αναπαραγωγικής κλωνοποίησης; Δεν συγκρούονται στο θέμα των εκτρώσεων; Δεν συγκρούστηκαν στο θέμα της ευθανασίας; Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει εξ ορισμού να δεχθούμε σύγκρουση, αλλά ότι ο τρόπος που χρησιμοποιεί ο επιστήμονας την επιστήμη είναι πιθανότατα αντίθετος με το θέλημα του Θεού. Η χρήση της επιστήμης φθείρει και όχι η ίδια η επιστήμη (εκτός σπανίων εξαιρέσεων). Το πρόβλημα δημιουργείται όμως όταν η Εκκλησία δια των εκπροσώπων της εκκοσμικεύεται και παραθεωρεί. Αλλιώς, γιατί δεν δόθηκε η πρέπουσα σημασία στη χρήση σε οποιοδήποτε στάδιο παραγωγής των εμβολίων, κυττάρων εκτρωμένων εμβρύων; Και μάλιστα κατά την στιγμή που η ίδια η Εκκλησία, δια της δικής της Συνοδικής Υποεπιτροπής επί της Βιοηθικής, καλούσε τους επιστήμονες και νομικούς να αλλάξουν τακτική και ορισμούς στην διαδικασία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής με τα πλεονάζοντα μη εμφυτευμένα βλαστοκύτταρα τα οποία ο νομοθέτης χαρακτηρίζει ως σήμερα “κρυοσυντηρημένο υλικό”; Τότε ήταν πρόβλημα μια τέτοια αναφορά και πρακτική. Σήμερα όχι; Για την περίπτωση τώρα που κάποιος ισχυριστεί ότι αυτό δεν ισχύει ως πρακτική στα συγκεκριμένα εμβόλια, σας παραπέμπω στην έκθεση του σχετικού αμερικανικού πανεπιστημίου που δημοσίευσε προ καιρού ο π. Στυλιανός Καρπαθίου με την δεύτερη επιστολή του προς την Ιερά Σύνοδο (emvolos.gr 18/3/21)
Κάτι άλλο που χρήζει επισήμανσης είναι μια ιστορική αλήθεια της εμπειρίας της Εκκλησίας μας. Το ότι κατά τη γνώμη αγίων όπως ο Μ. Βασίλειος, όλες οι ασθένειες δεν εμπίπτουν στη φροντίδα της ιατρικής (Ομιλ. 55, 4 PG 31, σελ. 1048-9).
Όπως επίσης, η θεραπευτική της Εκκλησίας μας δεν περιοριζόταν ποτέ σε αμιγώς ιατρικές επεμβάσεις. Πάντα ζητούμενό της ήταν πρωτίστως η πνευματική οχύρωση των ασθενών και η προετοιμασία τους για μετάνοια, πνευματική ζωή και για εκδημία αν αυτό ήταν το θέλημα του Θεού. Ενώ στις μέρες μας τι έγινε; Αδιαφορήσαμε ως Εκκλησία να περιποιηθούμε τις πληγές των συνανθρώπων μας και τους αφήσαμε μόνους να αργοπεθαίνουν στα κρεββάτια του πόνου. Μα δεν μπορούσαμε να πλησιάσουμε λόγω του ορατού κινδύνου μετάδοσης. Κι αυτό υπήρχε τρόπος να ξεπεραστεί.
Για ρωτήστε τους ήρωες-εφημερίους που διακονούσαν χρόνια πριν σε νοσοκομεία λοιμωδών ασθενειών ή οπουδήποτε αλλού υπήρχαν ειδικοί αποστειρωμένοι θάλαμοι. Ξέρετε τι σας λέω έτσι; Τα έχουμε ζήσει αυτά ορισμένοι κληρικοί. Κι εγώ ακόμη που γράφω εδώ, υπήρξα εφημέριος σε μεγάλη ενορία με 6 Νοσοκομεία στην δικαιοδοσία της.
Φανταστείτε δε ότι αυτοί οι άνθρωποι αλλά και οι δικοί τους ούτε πιο πριν μπορούσαν να πάνε να αναπαυθούν σε κάποιο Ναό γιατί όλοι ήταν κλειστοί. Κλειστοί Ναοί, απαγόρευση κυκλοφορίας, μετακίνηση για επίσκεψη σε Ναό μη προβλεπόμενη, ενοχοποιημένη η Θεία Κοινωνία, φόβος και τρόμος η εξομολόγηση. Κι αν ακόμα δεν μπορούσαμε να διαβάσουμε μια ευχούλα στον ετοιμοθάνατο, όμως φταίμε γιατί ούτε έξω αφήσαμε τον λαό του Θεού να αναπαυθεί. Και γι αυτά σίγουρα φταίμε.
Μπορούσαμε να φωνάξουμε και να διεκδικήσουμε και δεν το κάναμε και μείναμε να κλαίμε από μακριά και να περιοριζόμαστε στο κούνημα της κεφαλής για την κατάντια μας και ευχολόγια. Πολλά ευχολόγια. Τραγουδιστές μας διασκέδαζαν παρανόμως αλλά με τις “ευλογίες” Αρχόντων, ενώ η Παναγία μας (Αίγιο) δεν είχε το δικαίωμα της περιήγησης για ευλογία ουσιαστική στην πόλη και με αυστηρά μέτρα προστασίας. Και τα κατάπιαμε όλα. Και τώρα που θα κάνουμε “ταμείο” πώς θα δικαιολογηθούμε;
Ξεχάσαμε και τις εκ Θεού δοθείσες σ εμάς αρμοδιότητες. Ξεχάσαμε ότι πριν απευθυνθούν οι άνθρωποι στους ιατρούς σ εμάς έτρεχαν να πάρουν μια ευχή, κουράγιο, δύναμη. Σ εμάς ερχόντουσαν για να ρωτήσουν πως θα έβλεπε ο Θεός μια απόφασή τους που εκ πρώτης όψεως φαινόταν ιατρική πράξη και δικαίωμα αυτονόητο. Όπως για παράδειγμα στις περιπτώσεις ατεκνίας ή κάποιου κινδύνου που έδειχνε φαινομενικά μόνο μια λύση, την έκτρωση! Ξεχάσαμε ότι μετά την ακούσια ή εκούσια αποβολή της γυναίκας, σε εμάς έτρεχαν να πάρουν την ειδική ευχή για να αναπαυθούν οι συνειδήσεις τους. Τώρα ξαφνικά αν τα επικαλεστούμε αυτά γινόμαστε αναχρονιστικοί, σκοταδιστές, μεσαιωνιστές, “μπαμπούλες”, άσπλαχνοι.
Μας παραθέτουν κάποιοι το δήθεν αποστομωτικό επιχείρημα από την Σοφία Σειράχ (38, στ. 1-4) : “Κύριος έκτισεν εκ γης φάρμακα και ανήρ φρόνιμος ου προσοχθιεί αυτοίς” για να μας πείσουν ότι τέτοια πρέπει να είναι η συμπεριφορά μας απέναντι στο εμβόλιο. Δεν μας αναφέρουν όμως και τον προηγούμενο στίχο “παρά γαρ Υψίστου εστίν ίασις”! Ξεχνούν ακόμα πως μέχρι και την εποχή του Ιησού Χριστού δεν ήταν ο ιατρός που χορηγούσε το αντίστοιχο πιστοποιητικό υγείας, αλλά ο ιερέας. Οι 10 λεπροί καθαρίστηκαν, σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Λουκά, καθώς πήγαιναν προς τους ιερείς και όχι προς τους γιατρούς της εποχής.
Άλλωστε, υπάρχουν όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, και φάρμακα “εκ γης” για τον κορονοϊό που όμως για περίεργο λόγο δεν μας τα παρέχουν. Είναι, όπως λένε, “εκτός πρωτοκόλλου”!!!
Τέλος, αισθάνομαι την ανάγκη να υπερασπιστώ την άποψη ότι κακώς δεν έχει συνδεθεί από εμάς τους κληρικούς-τουλάχιστον επαρκώς- η δοκιμασία της επιδημίας με την πνευματική ζωή. Τονίζεται, οπωσδήποτε, η αξία της εν Χριστώ ζωής, η βίωση της λατρευτικής ζωής, η ψυχοσωματική συμμετοχή στα Μυστήρια της Εκκλησίας που αποτελούν βάσεις της ζωής κάθε πιστού διαχρονικά, αλλά δεν παρουσιάζεται η επιλογή αυτή, το φάρμακο αυτό ως η μόνη λύση για την επιδημία. Ακόμη και σε επίσημες τοποθετήσεις κληρικών, υπενθυμίζεται η αξία της πνευματικής ζωής αλλά αποκομμένη από τα καθημερινά προβλήματα της ζωής των πιστών. Κι αυτό, κατά την άποψή μου είναι λάθος! Η μόνη λύση είναι η προσφυγή μας στον Κύριό μας και τους Αγίους. Εκεί θα βρούμε την παρηγοριά, το θάρρος, τη γαλήνη, την παρρησία, το καθαρό μυαλό, τη δύναμη. Και με αρωγό και τον ιατρό θα βρούμε ο καθένας τι ακριβώς θέλει απ αυτόν ο Κύριος. Θέλει την ίαση; Θέλει την μακαρία ανάπαυση; Μας θέλει κοντά Του; Δεν είμαστε δεμένοι στη γη. Είμαστε πάροικοι. Περαστικοί και ζητούμενό μας δεν είναι η μακροημέρευση αλλά η Βασιλεία του Θεού. Οπότε, ζούμε σύμφωνα με το θέλημα του Χριστού και Τον ρωτάμε τι θέλει από μας. Πώς;
Μα με τα φάρμακα της Εκκλησίας μας. Με μετάνοια, εξομολόγηση και Θ. Κοινωνία. Με τα βοηθητικά μυστήρια και ακολουθίες του Ευχελαίου, του Αγιασμού, των Παρακλήσεων, του Ψαλτηρίου, των διατεταγμένων προσευχών, με Λιτανείες αγίων Εικόνων και Ι. Λειψάνων, με αγρυπνίες. Και “η ευχή της πίστεως σώσει τον κάμνοντα”!!!
Να ρωτήσουμε, λοιπόν, τον Χριστό μας ποια η γνώμη Του! Να πιστέψουμε ότι μόνο Αυτός και η αγία Εκκλησία Του για την οποία θυσιάστηκε είναι η μόνη μας λύση, καταφυγή και σωτηρία από κάθε κίνδυνο πάντα και τώρα από τον κορονοϊό. Σε δεύτερη φάση θα σεβαστούμε και τον ιατρό και μάλιστα τον χριστιανό ιατρό. Μη μου πείτε τώρα ότι κάνω διαχωρισμό μεταξύ πιστών και μη ιατρών γιατί αυτόν τον έχουν κάνει από μόνοι τους οι ίδιοι ή όσοι τους προβάλλουν ως δήθεν πρότυπα. Θυμάμαι πέρυσι τον Ιούλιο συνέντευξη ανθρώπου που ηγείται στις μέρες μας στην καταπολέμηση του ιού να παρουσιάζει τις θρησκευτικές καταβολές της πατρικής του οικογένειας και μετά έβλεπε κανείς όλα αυτά τα βλάσφημα που είπε για την υποτιθέμενη μεταδοτικότητα των ιερέων και των Ναών και ακόμη κι αυτής της Θ. Κοινωνίας και ήταν να κλαίς. Δηλαδή, αν είναι έτσι οι φερόμενοι ως χριστιανοί, οι αρνητές και αδιάφοροι πώς είναι; Οπότε καλύτερα ας μην παρασυρόμαστε από την δύναμη της εικόνας!
Μνημονεύω από το βιβλίο της Θεολόγου Αριάδνης Σαραντουλάκου “Η θεραπευτική των αγίων σε αγιολογικές διηγήσεις μέχρι τον 8ο αιώνα” (Εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2010, σελ. 184), τις θαυματουργικές διηγήσεις των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, για την χρήση της “κηρωτής”, δηλαδή αλοιφής με βάση το κερί. Γράφει σχετικά η κ. Σαραντουλάκου “κατασκευάζεται στο όνομα του Χριστού που είναι και ο χορηγός της ίασης…χρησιμοποιείται ως κατάπλασμα ή φαγώσιμη. Ο Άγιος Αρτέμιος σε όνειρο προτρέπει τον Θεόγνιο που νοσούσε στο θώρακα και βασανιζόταν από έντονο βήχα : ‘Ανάστηθι, και εκ της γενωμένης κηρωτής λαβών άλειψαί σου το στήθος και φάγε εξ αυτής‘”.
Με πόνο στο στήθος και έντονο βήχα! Όπως σήμερα γίνεται με τους ασθενείς εκ του κορονοϊού!!!
Αγαπητοί μου, ακράδαντα πιστεύω πως η μόνη διέξοδος είναι η καταφυγή στην αγάπη και το έλεος του Θεού. Επειδή η ασθένεια συχνά είναι αποτέλεσμα των ανομιών μας χρειάζεται να ταπεινωθεί το πνεύμα μαζί με το σώμα μας. Συνεπώς, θα πάμε ταπεινωμένοι στον ιατρό κι αυτός φοβούμενος τον Θεό (δηλ. με φόβο Θεού) θα σκεφτεί τι είναι το καλύτερο για τον καθένα μας και αφήνοντας ένα περιθώριο μήπως ο Θεός έχει άλλο σχέδιο για μας. Να θυμόμαστε και την περίπτωση εκείνη της επεμβάσεως των ιατρών στο σώμα του Αγ. Ιακώβου του Νέου του “Με συγχωρείτε”. Ενώ εκείνος ευχαριστούσε τους ιατρούς, παρουσιάστηκε ο Οσ. Ιωάννης ο Ρώσσος και τον πληροφόρησε ότι ο ίδιος μαζί με τον Οσ. Δαβίδ πήγαν και κρατούσαν το χέρι του χειρουργού για να επιτύχει η επέμβαση!!!
Άλλος εγχειρίζει κι άλλος θεραπεύει. Ας μην το ξεχνάμε αυτό γενόμενοι αχάριστοι οι μεν και αλαζόνες οι δε. Κι εγώ που τα γράφω αυτά εδώ, ίσως αύριο να επιτρέψει ο Θεός να ασθενήσω και να καταλήξω λόγω κορονοϊού ή με κορονοϊό όπως μας λένε οι γιατροί. Μην θριαμβολογήσετε κάποιοι ότι “αυτός δεν είναι που έγραφε ότι Ο Θεός είναι η λύση και μετά ο γιατρός; Να τι έπαθε ο έξυπνος…”. Ας αφήσουμε το περιθώριο ή μάλλον το δικαίωμα στο Θεό να αποφασίζει Εκείνος για τη ζωή και το θάνατο. Εμείς να αφεθούμε και να πούμε “γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου”. Από γηρατειά, από ατύχημα, από καρκίνο, από αυτοάνοσο, από κορονοϊό.
Κλείνοντας θα υπερθεματίσω με τους Β. Φανάρα και Σ. Δεσπότη που στο περιοδικό “Εκκλησία” (Τομ. 1/2021, σελ. 179κ.εξ) σε άρθρο τους με τίτλο “Ο ρόλος της πανδημίας κατά την εμφάνιση και διάδοση του Χριστιανισμού τον 2ο μ. Χ. αι. και η επίδραση του Covid- 19 στη θρησκευτικότητα του 21ου αι.”
Γράφουν σχετικά : “Οι λοιμοί προκάλεσαν γενικώτερα την ανάγκη για την ανακάλυψη ‘αποδιοπομπαίων τράγων’…Τέτοια εξιλαστήρια θύματα ήταν τον 2ο και 3ο αιώνα οι Χριστιανοί και τον 14ο αιώνα οι Εβραίοι, παρά το γεγονός ότι και στις 2 περιπτώσεις ο λοιμός έπληξε κατ’ εξοχήν αυτούς…Ίσως στη στοχοποίηση συνέβαλαν και οι πολιτικοί ηγέτες προκειμένου να αποσείσουν από πάνω τους την ευθύνη…”!!! Η ιστορία επαναλαμβάνεται σε κύκλους!
Δεν διεκδικώ κανένα αλάθητο. Δεν αποκλείω κάθε εξαντλητική έστω καλοπροαίρετη κριτική. Δεν αμφισβητώ την αξία της επιστήμης. Τιμώ τον επιστήμονα. Σέβομαι τον ιατρό και νοσηλευτή της πρώτης γραμμής και προσεύχομαι γι αυτούς. Δεν κρίνω και ούτε υποδεικνύω τρόπο σκέπτεσθαι και δικαίωμα αποφάσεων και αρμοδιότητας στην Διοικούσα Εκκλησία, έστω κι αν αυτή ενίοτε βγαίνει από τα όριά της προτείνοντας επιστημονικές λύσεις! Εκείνο που δεν πρόκειται όμως να διαπραγματευθώ είναι η πίστη μου ότι μόνη λύση είναι ο Θεός και οι επιστήμονες που τιμούν και σέβονται Αυτόν. Όπως επίσης, ότι η ζωή και ο θάνατος είναι στη δική Του κρίση και έλεος και μόνο σ Αυτόν στηρίζω την ελπίδα της σωτηρίας μου. Ελπίζω να μη σας χάλασα την καρδιά. Ο Θεός μαζί μας.