ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΟ
«Ος δ’ αν σκανδαλίση ένα των μικρών τούτων…»
«῝Ος δ᾿ ἂν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων εἰς ἐμέ, συμφέρει αὐτῷ ἵνα κρεμασθῇ μύλος ὀνικὸς εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ καταποντισθῇ ἐν τῷ πελάγει τῆς θαλάσσης.» (Ματθ. ΙΗ 6).
Σεις δηλαδή, λέγει, ζητείτε να μάθετε ποιος είναι μεγαλύτερος και φιλονεικείτε δια τα πρωτεία, ενώ εγώ σας λέγω, ότι αυτός που δεν θα γίνη ταπεινότερος από όλους δεν είναι άξιος να εισέλθη εις την ουράνιον βασιλείαν. Και είναι πολύ επιτυχές το παράδειγμα που αναφέρει και δεν το αναφέρει απλώς, αλλά και το παιδί τοποθετεί εις το μέσον, και τους κάνει βλέποντές το να εντραπουν και τους πείθει να είναι ταπεινοί και χωρίς υποκρισίαν. Καθόσον το παιδί είναι καθαρόν από φθόνον, κενοδοξίαν και από το να ποθή τα πρωτεία, και κατέχει την πιο μεγάλην αρετήν, την αφέλειαν, το ανυπόκριτον και το ταπεινόν. Άρα δεν χρειάζεται μόνον ανδρεία, ούτε φρόνησις, αλλά και αυτή η αρετή, δηλαδή η ταπεινοφροσύνη και η αφέλεια. Καθ’ όσον η σωτηρία μας παρουσιάζει την πιο μεγάλην ατέλειαν, εάν δεν υπάρχουν εις ημάς αυταί αι αρεταί. Το παιδί και αν ακόμη υβρίζεται, και αν κτυπάται, και αν τιμάται, και αν δοξάζεται, ούτε εξ αιτίας των πρώτων δυσαρεστείται και φθονεί, ούτε εξ αιτίας των δευτέρων υπερηφανεύεται.
Είδες πως πάλιν μας προτρέπει προς τας φυσικάς αρετάς, δεικνύων εις ημάς ότι αυτό είναι δυνατόν να τα επιτύχωμεν με την προαίρεσίν μας, θέτων έτσι χαλινάρι εις την πονηράν λύσσαν των Μανιχαίων; Διότι εάν η φύσις είναι κάτι το πονηρόν, διατί τότε λαμβάνει από εκεί τα παραδείγματα της διδασκαλίας του;
Έχω την γνώμην ότι έστησεν έμπροσθέν των ένα παιδί που ητο πάρα πολύ μικρόν και ήτο απηλλαγμένον από όλα αυτά τα πάθη. Διότι ένα τέτοιο παιδί είναι απηλλαγμένον και από αδιαντροπιά και από δοξομανίαν και από φθόνον και από φιλονεικίας και από όλα τα παρόμοια πάθη, και έχει πολλάς αρετάς, όπως αφέλειαν, ταπεινοφροσύνην, αμεριμνησίαν, και δεν υπερηφανεύεται δια τίποτε από όλα αυτά, πράγμα που αποτελεί απόδειξιν διπλής ασκήσεως της αρετής, το ότι κατέχει όλα αυτά και δεν υπερηφανεύεται δι’ αυτά.
Ακριβώς δια τον λόγον αυτόν το επήρε και το έστησεν έμπροσθέν των, και δεν ετελείωσεν εις το σημείον αυτό τον λόγον του, αλλά και επεκτείνει ακόμη περισσότερον την προτροπήν αυτήν, λέγων «Και εκείνος που θα δεχθή επ’ ονόματί μου ένα τέτοιο παιδί, δέχεται εμένα». Διότι, λέγει, δεν θα λάβετε μισθόν μεγάλον εάν μόνον γίνετε σεις ωσάν τα παιδιά, αλλά και εάν ακόμη τιμήσετε εις το όνομά μου και άλλους που ομοιάζουν με αυτά, ορίζω δια την τιμήν προς εκείνους ως αμοιβήν σας την βασιλείαν των ουρανών. Μάλλον δε θέτει το πολύ μεγαλύτερον, λέγων, «εμένα δέχεται». Τόσον πολύ περιπόθητον μου είναι το ταπεινόν και το απροσποίητον. Παιδί δε εις την περίπτωσιν αυτήν ονομάζει τους ανθρώπους που είναι έτσι αφελείς και ταπεινοί και θεωρούνται από τους πολλούς ως περιφρονημένοι και ευκαταφρόνητοι.
Εις την συνέχειαν κάμνων τον λόγον του περισσότερον ενπαράδεκτον τους συνιστά αυτόν όχι μόνον εξ αιτίας της τιμής, αλλά και εξ αιτίας της κολάσεως, προσθέτων εις τα προηγούμενα και λέγων «Και εκείνος που θα σκανδαλίση ένα από αυτούς τους μικρούς, συμφέρει εις αυτόν να κρεμασθή εις τον λαιμόν μυλόπετρα και να καταποντισθή εις το βάθος της θαλάσσης». Διότι, λέγει, όπως ακριβώς εκείνοι που τιμούν αυτούς εξ αιτίας μου έχουν ως αμοιβήν τον ουρανόν, μάλλον δε μεγαλυτέραν τιμήν και από αυτήν την βασιλείαν, έτσι λοιπόν και αυτοί που περιφρονούν αυτούς (αυτό δηλαδή σημαίνει το σκανδαλίσαι) θα υποστούν την πιο βαρείαν τιμωρίαν.
Εάν δε ονομάζη την ύβριν σκάνδαλον, μη θαυμάσης, διότι πολλοί από τους μικροψύχους δεν εσκανδαλίσθησαν τυχαία από το ότι περιεφρονήθησαν και υβρίσθησαν από τους άλλους.
Διεγείρων λοιπόν αυτούς και αυξάνων το αμάρτημα, παρουσιάζει την βλάβην που προέρχεται από αυτό. Και δεν παρουσιάζει την τιμωρίαν βάσει των μελλοντικών γεγονότων, αλλά δεικνύει το ανυπόφορον αυτής από αυτά που είναι γνωστά εις ημάς.
Διότι όταν πρόκειται όλως ιδιαιτέρως να ελέγξη τους πνευματικά ατελείς, αναφέρει αισθητά παραδείγματα. Δια τούτο και εις την περίπτωσιν αυτήν θέλων να δείξη, ότι θα είναι πολύ μεγάλη η τιμωρία που θα υποστούν και να ελέγξη την ανάρμοστον συμπεριφοράν αυτών που περιφρονούν αυτούς, ανέφερε κάποιαν αισθητήν τιμωρίαν, την μυλόπετραν και τον καταποντισμόν.
Μολονότι βέβαια θα ήτο περισσότερον σύμφωνον προς το προηγούμενον εάν έλεγεν Εκείνος που δεν δέχεται κάποιον από αυτούς τους μικρούς, δεν δέχεται εμένα, πράγμα που ήτο πικρότερον από κάθε άλλην τιμωρίαν αλλ’ επειδή ήσαν από τους πάρα πολύ αναίσθητους και υλόφρονας, μολονότι αυτό ήτο πολύ φοβερόν και δεν τους ετρόμαζε καθόλου, αναφέρει την μυλόπετραν και τον καταποντισμόν. Και δεν είπεν, ότι θα κρεμασθή μυλόπετρα εις τον λαιμόν του, αλλά, συμφέρει εις αυτόν να υπομείνη αυτό, δεικνύων ότι τον αναμένει άλλο κακόν χειρότερον από αυτό· εάν αυτό είναι ανυπόφορον, πολύ περισσότερον θα είναι εκείνο.
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΟΜΙΛΙΑ ΝΗ’, σελ. 329-333
ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ-11-ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ (ΟΜΙΛΙΑΙ ΜΘ’ – ΟΕ’)
ΚΕΙΜΕΝΟΝ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ – ΣΧΟΛΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ Γ. ΜΕΡΕΤΑΚΗ θεολόγου
ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1979