22 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ
Τη αυτή ημέρα, μνήμη του οσιομάρτυρος
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ του Πέρσου
Ο ένδοξος μάρτυς του Χριστού Αναστάσιος ήταν περσικής καταγωγής, γιος μάγου, και έζησε την εποχή που ο βασιλιάς Χοσρόης Β’ κατέλαβε την Παλαιστίνη, λεηλάτησε την Αγία Πόλη της Ιερουσαλήμ και μετέφερε στην χώρα του τον τίμιο και ζωοποιό Σταυρό του Σωτήρος (614). Έχοντας καταταχθεί πριν λίγο καιρό στον στρατό, στην πρωτεύουσα Σελεύκεια-Κτησιφόντα, ο νεαρός άνδρας, που τότε ονομαζόταν Μαγουνδάτ, πληροφορήθηκε για τα πολλά θαύματα που επιτελούσε το ιερό Τρόπαιο παντού στο πέρασμά του, άναψε μέσα στην καρδία του το πυρ, που ο Χριστός ήλθε να σκορπίσει στον κόσμο, ρωτούσε με αδημονία τους χριστιανούς, και εκείνοι του εξήγησαν το μυστήριο του Ιησού Χριστού, του Υιού του Θεού που έγινε άνθρωπος και υπέστη τον σταυρικό θάνατο για την σωτηρία μας.
Η αγάπη του Χριστού κατέκλυσε τότε όλη του την ύπαρξη, εγκατέλειψε τα αγαθά του, άφησε γονείς και πατρίδα και πήγε στην Ιεράπολη, στην Συρία, σ’ έναν Πέρση χρυσοχόο που ήταν χριστιανός, ζητώντας του να βαπτισθεί το συντομότερο. Καθώς εκείνος το καθυστερούσε από τον φόβο των Περσών, ο Αναστάσιος πήγαινε και προσευχόταν στον ναό, όπου τα μαρτύρια των αγίων, που ήταν ιστορημένα στους τοίχους, κίνησαν μέσα του διάπυρο πόθο να τελειωθεί χύνοντας το αίμα του για την αγάπη του Χριστού. Όπως το διψασμένο ελάφι τρέχει προς την πηγή των υδάτων (Ψαλ. 41, 1), μετέβη στα Ιεροσόλυμα, έλαβε το άγιο Βάπτισμα από τον άγιο Μόδεστο (916 Δεκ.), τοποτηρητή του πατριαρχικού θρόνου, και έλαβε το όνομα Αναστάσιος (620).
Πήγε κατόπιν να μονάσει στην γειτονική Μονή του Αββά Αναστασίου, όπου κατοικούσαν πρόσφυγες μοναχοί από την Λαύρα του Αγίου Σάββα (22 Μαίου). Ο ηγούμενος Ιουστίνος τον εμπιστεύθηκε σ’ έναν από τους γέροντες, και ο γενναίος νεόφυτος έμαθε γρήγορα την ελληνική γλώσσα, αποστηθίζοντας το Ψαλτήρι. Άριστη ήταν η επίδοσή του σε όλες τις μοναχικές αρετές, προτού καν ενδυθεί το αγγελικό Σχήμα. Εκάρη μοναχός, και εργάσθηκε επί επτά χρόνια με όλο και περισσότερο ζήλο, για την κάθαρση της ψυχής του και την διακονία των αδελφών. Εκπλήρωνε δύο διακονήματα ταυτόχρονα, του μάγειρου και του κηπουρού, και προσερχόμενος πάντοτε πρώτος σε όλες τις ιερές ακολουθίες, άκουγε με προσοχή και δάκρυα την ανάγνωση των Βίων των αγίων και των κατορθωμάτων των μαρτύρων, υψώνοντας μυστικά προς τον Θεό τις προσευχές του για να αξιωθεί να λάβει κι αυτός τον στέφανο της νίκης.
Την νύχτα πριν το Πάσχα, παρουσιάστηκε μια ουράνια μορφή, η οποία του πρόσφερε να πιει μέσα σε πολύτιμο ποτηριού του πατέρα ένα θεσπέσιο κρασί. Την άλλη ημέρα αφηγήθηκε το όραμα στον πνευματικό του πατέρα και, όταν εκείνος τον διαβεβαίωσε ότι επρόκειτο για θεία πρόσκληση να προσφερθεί στο μαρτύριο, αμέσως, μόλις μετέλαβε των αχράντων Μυστηρίων, εγκατέλειψε κρυφά την μονή για να μεταβεί στην Καισαρεία της Παλαιστίνης, πόλη που βρισκόταν υπό περσική κατοχή. Καθώς πήγαινε να προσευχηθεί στον ναό της Αγίας Ευφημίας, είδε μάγους να επιδίδονται σε ζωροαστρικές τελετές. Τους επιτίμησε με αυστηρότητα, λέγοντας τους ότι, όντας περσικής καταγωγής, είχε παλαιότερα εξαπατηθεί και ο ίδιος από τις μηχανεύσεις των δαιμόνων και ότι βρήκε το αληθινό φως και έγινε χριστιανός.
Αυτοί τον άφησαν να φύγει, αλλά μετά από λίγο ο Αναστάσιος συνάντησε μια έφιππη περσική περίπολο, οι στρατιώτες τον συνέλαβαν ως κατάσκοπο και τον οδήγησαν στο παλάτι του επάρχου (μαρσαβανά). Καθώς ο Αναστάσιος επανέλαβε στον έπαρχο την ομολογία της πίστεώς του, και παρέμενε ακλόνητος και ατάραχος στις κολακείες και στις απειλές, τον έδεσαν με αλυσίδες και τον ανάγκασαν να μεταφέρει πέτρες στο φρούριο.
Κάποιοι Πέρσες της περιοχής του, θεωρώντας ότι η διαγωγή του ήταν επονείδιστη για το γένος τους, πήγαν στην φυλακή και προσπάθησαν να τον πείσουν να αρνηθεί την πίστη του. Ο άγιος χωρίς δισταγμό απέκρουσε τα διαβήματά τους αλλά εκείνοι έρχονταν κάθε ημέρα και τον έβριζαν, τον χτυπούσαν, έσκιζαν τα ρούχα του, του ξερρίζωναν τα γένια, αποκαλώντας τον τρελλό και εξωμότη. Ο Αναστάσιος υπέμενε χαρούμενος επειδή υπέφερε έτσι την ατίμωση του Χριστού.
Μετά μια δεύτερη ανάκριση ενώπιον του επάρχου, που υπήρξε εξ’ ίσου άκαρπη, παραδόθηκε χωρίς αντίσταση στα βασανιστήρια. Αρνούμενος να είναι δεμένος ή να τον κρατούν οι φύλακες, και ζητώντας να του βγάλουν το μοναχικό του Σχήμα, για να μην ατιμασθεί, υπέφερε αγόγγυστα τα κτυπήματα που του κατάφερναν με αγριότητα στο κεφάλι. Καθώς ο έπαρχος τον απειλούσε ότι θα έγραφε στον βασιλέα, ο οποίος σίγουρα θα τον καταδίκαζε σε θάνατο, αποκρίθηκε: «Γιατί να τον φοβηθώ; Θνητός είναι όπως εσύ. Ποιόν πρέπει να φοβηθώ, αυτόν που είναι φθαρτός όπως εσύ, ή τον Χριστό, που εποίησε τον ουρανό και την γη;»
Όταν ο ηγούμενος της μονής πληροφορήθηκε το βασανισμό του υποτακτικού του, δεήθηκε μαζί με όλη την αδελφότητα υπέρ αυτού και έστειλε δύο αδελφούς, να του συμπαρασταθούν και να καταγράψουν με κάθε λεπτομέρεια τον αγώνα του. Αλυσοδεμένος μαζί με έναν κακοποιό στην φυλακή, ο άγιος τηρούσε παρ’ όλα αυτά με μεγάλο κόπο τον κανόνα του, και οι δεσμοφύλακες είδαν φωτεινούς αγγέλους, με αρχιερατική στολή να παραστέκονται δίπλα του, προσφέροντας θυμίαμα.
Ο τύραννος έκανε μια τελευταία προσπάθεια να τον μεταπείσει και ο Αναστάσιος αποκρίθηκε: «Ακόμα και αν θα με ελευθέρωνες, θα πήγαινα αυτοβούλως στον βασιλέα!» Τότε του έβαλαν σιδερένιο κλοιό στον λαιμό, σφράγισαν τον κλοιό, και τον μετέφεραν στην κοινή φυλακή πριν να τον στείλουν στον βασιλέα.
Την παραμονή της εορτής της Υψώσεως του Τίμιου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου 627), οι δύο μοναχοί που είχαν σταλεί να του παραστέκονται και μερικοί ευλαβείς χριστιανοί κατάφεραν να μπουν στην φυλακή για να εορτάσουν, με ύμνους και ευχαριστίες, την δική του εορτή μαζί με εκείνη του Σταυρού. Και το πρωί, δέχθηκε ο αρχιδεσμοφύλακας να αφήσει τον άγιο να πάει στην εκκλησία. Όταν τον είδαν οι πιστοί όρμησαν προς τον άγιο, για να του ζητήσουν την ευλογία και την μεσιτεία του, και η παρουσία του συνέβαλε πολύ στην στερέωση της πίστεώς τους.
Όταν έφθασαν στην Περσία, ο Αναστάσιος και η συνοδεία του έκαναν στάση στη Βηθσαλωέ (Ενενήντα χλμ βορειοανατολικά από την σημερινή Βαγδάτη), σε μικρή απόσταση από τη Δισκαρθά, όπου διέμενε ο Χοσρόης, αναμένοντας τις διαταγές του.
Μετά από νέα ανάκριση που έγινε μέσω διερμηνέα, επειδή ο Αναστάσιος δεν ήθελε καν να ομιλεί την γλώσσα της πλάνης, τον άπλωσαν ανάσκελα, έβαλαν μια δοκό στα σκέλη του, και δύο άνδρες στάθηκαν πάνω στις δύο άκρες της, προκαλώντας αφόρητο πόνο στον αθλητή του Χριστού. Μια άλλη ημέρα τον κρέμασαν δύο ώρες σ’ ένα δένδρο από το ένα χέρι, δένοντας στο πόδι του μια βαρεία πέτρα. Έπειτα του έδεσαν με τον περσικό τρόπο, τα χέρια και τα πόδια του δεμένα μαζί σ’ έναν πάσσαλο, και τον παρέδωσαν σε καθημερινούς ραβδισμούς.
Δυναμωμένος όμως από την θεία χάρη, ο Αναστάσιος υπέμενε όλα τα μαρτύρια ωσάν να ήτο ασώματος. Μετά από δεκαπέντε ημέρες, έφεραν την διαταγή του βασιλιά, με την οποία κατεδικάζετο σε θάνατο. Στραγγάλισαν πρώτα μπροστά του, έναν-έναν, εβδομήντα δύο χριστιανούς, λέγοντας μετά από τον θάνατο του καθενός: «Γιατί να πεθάνεις όπως αυτοί; Υποτάξου στις διαταγές του βασιλιά, δέξου τις τιμές που σου προτείνει, και θα είσαι μαζί μας στο παλάτι!». Ο Αναστάσιος παρέμενε ατάραχος και ακλόνητος, και όταν ήλθε η σειρά του, είπε: «Περίμενα να με κατακόψετε μεληδόν, για την αγάπη του Χριστού. Αλλά αν θέλετε με τόσο ελαφρό τρόπο να με κάνετε μέτοχο της δόξης των μαρτύρων, δοξάζω τον Θεό!» Με πολλή χαρά και προθυμία παρέδωσε τον εαυτό του στους δημίους, οι οποίοι τον στραγγάλισαν και κατόπιν τον αποκεφάλισαν και πήγαν κεφαλή και κλοιό στον βασιλέα (22 Ιανουαρίου 628).
Σκυλιά όρμησαν και κατασπάραξαν τα σώματα των άλλων θανατωθέντων, αλλά άφησαν άθικτο το λείψανο του αγίου Αναστασίου, και ο μοναχός που τον είχε συνοδεύσει, το εξαγόρασε και το ενταφίασε σε μικρή απόσταση από εκεί, στην Μονή του Αγίου Σέργιου. Όταν, λίγο αργότερα, ο αυτοκράτορας Ηράκλειος κατέλαβε την Περσία, ο μοναχός μετέφερε στην Παλαιστίνη τον χιτώνα (κολλόβιο) του αγίου, ο οποίος επιτέλεσε πολλά θαύματα, και διηγήθηκε το ένδοξό του μαρτύριο. Τα τίμια λείψανα του αγίου Αναστασίου μετακομίστηκαν αργότερα στην Παλαιστίνη (24 Ιαν.), και αργότερα στην Βασιλεύουσα, όπου η αυτοκράτειρα Ειρήνη αφιέρωσε ναό προς τιμήν του αγίου.
ΝΕΟΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ – ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ – ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΝΔΙΚΤΟΣ
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ