π. Στέφανος Στεφόπουλος
Την Παρασκευή, σε όλες τις εκκλησίες θα σημάνουν οι καμπάνες το απόγευμα για την ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου. Όλοι ξέρουμε λίγο-πολύ τους ύμνους που θα ακουστούν και δε χρειάζονται πολλά λόγια. Εκείνο που πιθανόν δεν γνωρίζουμε είναι το νόημα και τα μηνύματα που “κουβαλούν” αυτοί οι ύμνοι. Αυτό ακριβώς θα κάνουμε σήμερα με πρώτο το γνωστό σε όλους μας “Τη Υπερμάχω”.
Την προηγούμενη φορά που γράψαμε για τον Ακάθιστο Ύμνο γνωρίσαμε την ιστορία του και σε αυτήν ακριβώς την ιστορία αναφέρεται το τροπάριο αυτό. “Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια, ως λυτρωθείσα των δεινών ευχαριστήρια, αναγράφω σοι η Πόλις σου Θεοτόκε. Αλλ’ ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον, εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον, ίνα κράζω σοι Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε”. Σημαίνει: “Σε εσένα ω Θεοτόκε, την Υπέρμαχον Στρατηγόν , αποδίδω με ευγνωμοσύνη την ένδοξη νίκη, εγώ η πόλη σου, επειδή με τη δική σου βοήθεια γλίτωσα από τις φοβερές συμφορές. Εσύ, που η δύναμή σου είναι ακατανίκητη, ελευθέρωσέ με από όλους τους κινδύνους ώστε να αναφωνώ προς εσένα: Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε”.
Κατά την πρώτη στάση των οίκων λόγος γίνεται για τον αρχάγγελο Γαβριήλ που μετέφερε στην Παναγία το χαρούμενο μήνυμα- του Ευαγγελισμού της. “Άγγελος πρωτοστάτης ουρανόθεν επέμφθη ειπείν τη Θεοτόκω το Χαίρε(τρις). Και συν τη ασωμάτω φωνή σωματούμενόν σε θεωρών, Κύριε, εξίστατο και ίστατο κραυγάζων προς αυτήν τοιαύτα…”. Δηλαδή, “Άγγελος που κατείχε πρώτη θέση μεταξύ των Αγγέλων (δηλαδή ο Αρχάγγελος Γαβριήλ) στάλθηκε από τον Θεό για να της πει το Χαίρε, ότι δηλαδή επρόκειτο να γίνει η Μητέρα του Θεού. Βλέποντάς σε ο άγγελος να λαμβάνεις (Κύριε) υλική σάρκα μέσα στην κοιλία της Θεοτόκου την ίδια στιγμή , κατά την οποία χαιρέτιζε με την άυλη φωνή του την Παρθένο, καταλαμβανόταν από μεγάλη έκπληξη και θαυμασμό μπροστά στην Παρθένο και έλεγε προς αυτήν τα εξής: “χαίρε, εσύ, μέσω της οποίας θα λάμψει στον κόσμο η χαρά της λυτρώσεως…”.
Στη 2η στάση (Η-Μ) , στον οίκο Ι , διαβάζουμε :”Χαίρε, αστέρος αδύτου μήτηρ”. Είναι μια ωραιότατη έκφραση. Πραγματικά, πολλοί άνθρωποι έλαμψαν κατά καιρούς ως αστέρες. Βασιλείς, πολιτικοί, στρατιωτικοί, εφευρέτες, λογοτέχνες, καλλιτέχνες, αθλητές, φιλόσοφοι, εφοπλιστές οι οποίοι θεωρήθηκαν αστέρες λαμπροί και πολλοί άνθρωποι επιθύμησαν τη δόξα τους. Όλων αυτών όμως η δόξα ήταν πρόσκαιρη, παροδική αφού έφυγαν από τον κόσμο αυτό και πολλές φορές η ιστορία δεν διέσωσε ούτε τα ονόματά τους! Ο Κύριός μας όμως φωτίζει τον κόσμο ολόκληρο συνεχώς στους αιώνες των αιώνων. Ο χρόνος που περνά δεν μειώνει την εκτυφλωτική Του λάμψη. Ας μη ξεχνάμε ότι κάποτε όλα τα αστέρια και τα ηλιακά συστήματα του σύμπαντος θα εκλείψουν. Ο Υιός της Παρθένου όμως , “ο άδυτος αστέρας”, θα συνεχίσει να ακτινοβολεί το δυνατό αλλά και γλυκό φως Του για να φωτίζεται τότε η Επουράνια Πόλις Του, η γνωστή και ποθούμενη από κάθε Χριστιανό Άνω Ιερουσαλήμ!
Λίγο πιο κάτω, στον οίκο Λ, η Παναγία μας χαρακτηρίζεται από τον υμνωδό ως “…Γη της Επαγγελίας…”. Γιατί; Ο Θεός είχε υποσχεθεί στους Ισραηλίτες, ότι θα τους έδινε την εύφορη γη της Χαναάν. Η γη αυτή ονομαζόταν για το λόγο αυτό “Γη της Επαγγελίας”, δηλαδή γη της υποσχέσεως του Θεού. Επειδή αυτή η γη ήταν πάρα πολύ εύφορη, λεγόταν γι’ αυτήν ότι είναι γη από όπου “ρέει μέλι και γάλα”! Ο υμνωδός ονομάζει την Παρθένο “Γη της Επαγγελίας”, διότι και αυτήν την είχε υποσχεθεί δια του προφήτη Ησαία (Ησ. ζ’, 14) :”Ιδού η Παρθένος εν γαστρί έξει και τέξεται υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Εμμανουήλ”, αλλά και πολύ παλαιότερα όταν ο ίδιος ο Θεός, τιμωρώντας τους πρωτοπλάστους για την παρακοή τους, είπε ότι κάποτε το “σπέρμα της γυναίκας”, δηλαδή το τέκνο μιας παρθένου, θα συντρίψει το κεφάλι του φιδιού, δηλαδή του Διαβόλου(Γεν. γ’,15). Η Παναγία λοιπόν ήταν η Γη της Επαγγελίας! Εκτός από αυτόν το λόγο όμως, είναι και το ότι η Παναγία αποτελεί πλουσιότατη και ευφορώτατη γη αφού μας έδωσε τον μέγα και ανεξάντλητο πλούτο, τον Ιησού Χριστό.
Αξίζει τέλος να γίνει μια αναφορά στον 23ο οίκο (Ψ) όπου η Παναγία χαρακτηρίζεται και “σκηνή του Θεού και Λόγου”. Η Σκηνή του Μαρτυρίου ήταν ο τόπος που λατρευόταν ο Θεός από τους Ισραηλίτες, όπως είναι σήμερα οι ναοί μας. Είχε κατασκευαστεί κατ’ εντολή του Θεού και περιείχε τη “λυχνία”, την “Κιβωτό της Διαθήκης”, τη στάμνα με το “μάννα” και τη ράβδο του Ααρών. Η σκηνή αυτή ήταν τύπος της Εκκλησίας και ειδικότερα της Παναγίας η οποία έγινε κατοικητήριο του Υιού του Θεού. Δι’ αυτής φανερώθηκε στον κόσμο ο ίδιος ο Θεός με σάρκα ανθρώπινη και όχι μόνο η δόξα Του όπως γινόταν με τη Σκηνή του Μαρτυρίου. Για το λόγο αυτό η Θεοτόκος είναι ανώτερη από το πλέον ιερό τμήμα αυτής της Σκηνής που ονομαζόταν “άγια των αγίων”.
Πολλά άλλα θεολογικά, και δογματικά διδάγματα μπορεί κάποιος να δει μέσα στην ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου. Ας την απολαύσουμε στους ναούς αυτές τις ημέρες. Η Παναγία να είναι βοήθειά μας!