Πρωτ. Βασιλείου Ἀ. Γεωργοπούλου
Ἀναπλ. Καθηγητοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ.
Χριστιανικός ἐσωτερισμός;
Ἕνα ἀποκρυφιστικό κατασκεύασμα
Ὁ Ἐσωτερισμός εἶναι κεφάλαιο, κλάδος, ὑποσύνολο στόν εὐρύτερο χῶρο τοῦ Ἀποκρυφισμοῦ μέ εὐρύτατη διάδοση σήμερα1. Σ’ αὐτό τό εὐρύτερο ἀποκρυφιστικό πλαίσιο, θεωρεῖται ἡ μυστική διδασκαλία ἡ ὁποία προσπαθεῖ νά συνθέσει, κατά τούς ἐκφραστές πάντα τοῦ χώρου, τίς πολλαπλές μορφές τῆς ἀλήθειας2.
Σύμφωνα μέ τόν Πέτρο Γράβιγγερ, κορυφαῖο ἐκφραστή καί ἐκπρόσωπο τοῦ ἑλληνικοῦ Ἐσωτερισμοῦ, «εἶναι ἡ πρωταρχική καί ἀλώβητος διδασκαλία τῶν Ναῶν καί Μυστηρίων τῆς Παραδόσεως, ἡ ἁγνή μυστηριακή καί πνευματική παράδοσις τῶν Ἐκλεκτῶν τῆς γῆς, ἀπηλλαγμένη ὅλων τῶν ἀτελειῶν καί ταπεινώσεων τοῦ νεωτέρου ὑλόφρονος κόσμου. Παραμερίζων κάθε τί τό ὑλικόν, τό συναισθηματικόν στοιχεῖον ὁ Ἐσωτερισμός, ἅπτεται διά καθαρῶς παραδοσιακῶν μεθόδων ἐρεύνης τῆς μεταφυσικῆς Ἀληθείας καί ἄγεται ὄντως εἰς τήν διά τῆς Γνώσεως ἀπολύτρωσιν τοῦ ἀνθρωπίνου ὄντος»3. Καί ἀλλοῦ ὁ ἴδιος συμπληρώνει ὅτι μεταξύ τοῦ Ἐσωτερισμοῦ «ὑπάρχει ἀναλογία, ὄχι ὅμως συνωνυμία πρός τούς ὅρους Ἑρμητισμός, Ἀποκρυφισμός, Μαγεία»4.
Ἡ διδασκαλία καί οἱ πρακτικές τοῦ Ἐσωτερισμοῦ, ὡς κλάδου τοῦ Ἀποκρυφιμοῦ, δέν ταυτίζονται μέ τίς συνηθισμένες μεθόδους καί τρόπους μαθήσεως.Ἔχει τίς δικές του βασικές ἀρχές πού τόν διαφοροποιοῦν, οἱ ὁποῖες εἶναι:
α) Ἡ ἐσωτεριστική διδασκαλία εἶναι μυστική, δέν κοινοποιεῖται καί δέν ἀπευθύνεται σέ εὐρύ κοινό.
β) Κατά τούς ἰσχυρισμούς του, συνδέεται ἀναλογικά καί ἀποτελεῖ συνέχεια μιᾶς ἀρχέγονης γνώσης και σοφίας.
γ) Αὐτή ἡ γνώση ἀποκτᾶται σταδιακά, βαθμηδόν, μέσῳ συνεχοῦς προσωπικῆς ἐνασχόλησης καί μελέτης, μέ σύμβολα, ἀλληγορίες, κ.ἄ.
δ) Ἡ γνώση αὐτή ἔχει ἐξελικτική μορφή καί δέν εἶναι ἐφικτή σ’ ἕναν ἀμύητο.
ε) Τή γνώση, πού για τόν ἐσωτεριστή εἶναι λυτρωτική, τή βρίσκει ὁ μύστης μόνο μέσα του καί εἶναι, ταυτοχρόνως, τό μοναδικό μέτρο κατανόησης, ἀξιολόγησης καί ἀποδοχῆς τῶν πραγμάτων. Γιά τόν ἐσωτεριστή‒μυημένο δέν ἔχει καμμία ἀπολύτως σημασία τί φρονεῖ ὁ ἄλλος πού δέν ἔχει μυηθεῖ.
Διάφορες ἐσωτεριστικές-ἀποκρυφιστικές ὁμάδες, πολλές ἀπό τίς ὁποῖες ὑπάρχουν δυστυχῶς καί στήν Ἑλλάδα, ἀναφέρουν καί ἐπικαλοῦνται ὁρισμένα χριστιανικά δεδομένα, πού θεωροῦν παρουσιάζουν ἀναλογίες μέ τίς ἀρχές τοῦ Ἐσωτερισμοῦ. Ἔτσι, ἐσωτεριστικά ἔντυπα καί συναφεῖς διαδικτυακοί τόποι κάνουν λόγο γιά «Χριστιανικό Ἐσωτερισμό»5.
Τά ἐπιχειρήματα μέ τά ὁποῖα ἐπιχειρεῖται ἡ θεμελίωση τῶν ἰσχυρισμῶν περί «Χριστιανικοῦ Ἐσωτερισμοῦ» εἶναι:
I) Ὡς πρός τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ἀναπαράγεται τό μύθευμα ὅτι ὁ Ἰησοῦς μετέβη στήν Αἴγυπτο ἤ στήν Ἰνδία ἤ στούς Ἐσσαίους, ὅπου μυήθηκε σέ ἐσωτεριστικές σχολές γνώσεις, ἀπέκτησε ὑπερφυσικές δυνάνεις καί ὅτι τά λόγια Του στό Εὐαγγέλιο ἔχουν διπλή ἀνάγνωση, μία ἐξωτερική γιά τό πολύ πλῆθος καί μία ἐσωτερική γιά τούς μυημένους.
II) Γεγονότα καί ἐδάφια τῆς Καινῆς Διαθήκης (λ.χ. Ἰωάν. 9, 1-3, Α΄ Κορ. 15, 46) προσάγονται ὡς ἀποδείξεις ἐσωτεριστικῶν διδασκαλιῶν.
III) Οἱ βαθμίδες κατηχουμένων καί τά στάδια προετοιμασίας γιά τό βάπτισμα στήν ἀρχαία Ἐκκλησία χρησιμοποιοῦνται, ἀπό τίς ἐσωτεριστικές ὁμάδες, ὡς ἀπόδειξη τῶν διαφόρων βαθμῶν μυήσεων, πού, δῆθεν, ὑπῆρχαν στήν ἀρχαία Ἐκκλησία.
IV) Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί ἐκκλησιαστικοί συγγραφεῖς παρουσιάζονται ὡς μύστες καί κάτοχοι μυστικῆς γνώσης πού δέν ἦταν ἐφικτή γιά τούς ἄλλους χριστιανούς ἤ μοναχούς.
V) Ταυτοχρόνως ἡ ἀσκητική καί θεραπευτική μέθοδος τῆς Έκκλησίας, ἔτσι ὅπως καταγράφεται στή ζωή καί στά ἔργα τῶν ἁγίων, διαστρεβλώνονται κυριολεκτικά καί παρουσιάζονται ὡς βαθμίδες γνώσεως και μυήσεως ἀντίστοιχες μέ τίς ἐσωτεριστικές.
Εἶναι σαφές ὅτι ἡ χρήση αὐτῶν τῶν χριστιανικῶν στοιχείων ἀπό τούς ὀπαδούς τοῦ Ἐσωτερισμοῦ οὐσιαστικά ἀποτελοῦν μιά ἄνευ προηγουμένου ἱστορική καί θεολογική κακοποίησή τους, στήν προσπάθειά τους νά δομήσουν τό, μέ πολλές ἀναλογίες μέ πρακτικές τῶν ἀρχαίων Γνωστικῶν, ἰδεολόγημα τοῦ χώρου περί «Χριστιανικοῦ Ἐσωτερισμοῦ». Τό δικό μας τελικό σχόλιο εἶναι μία ἀπό τίς ἐπισημάνσεις‒διαπιστώσεις σχετικές μέ τόν Ἐσωτερισμό τῆς ΙΘ΄ Πανορθοδόξου Συνδιασκέψης γιά θέματα αἱρέσεων καί Παραθρησκείας (2007): «Ἡ ἀπόσταση τοῦ Ἐσωτερισμοῦ ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Χριστιανική πίστη εἶναι χαώδης!»6.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. 1. R. Hempelman, u.a (Hrsg), Panorama der neuen Religiosität, 2001, σ. 210-219. 2. G. Schmid – G. O. Schmid, Kirchen – Sekten ‒ Religionen, 72003, σ. 260‒261. Πρβλ. H. Hemminger, Geister, Hexen, Halloween. Esoterik und Okkultismus om Alltag. Ein Ratgeber für Eltern, 2004, σ. 37-41. 3. Π. Γράβιγγερ, Ἐγκυκλοπαιδεία Ἐσωτερισμοῦ καί Ἀποκρύφου Γνώσεως, τ. Α´, σ. 314. K. Bannach – K. Rommel (Hrsg), Religiöse Strömungen unserer Zeit, 41992, σ. 42-47. 4. Π. Γράβιγγερ, Ἐγκυκλοπαιδεία Ἐσωτερισμοῦ καί Ἀποκρύφου Γνώσεως, τ. Β´, σ. 728. 5. L. Benoist, Ὁ Ἐσωτερισμός, 1965, σ. 74‒80. G. Schmid – G.O. Schmid, ὅ.π., σ. 262‒263. L. Gassman – M. Kotsch (Hrsg), Kleines Esoterik Handbuch, 2007, σ. 113-115. 6. Ἐσωτερισμός. Πρακτικά ΙΘ΄ Πανορθοδόξου Συνδιασκέψεως ἐντεταλμένων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί Ἱ.Μητροπόλεων γιά θέματα αἱρέσεων καί Παραθρησκείας, 2008, σ. 274.
ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ Σεπτέμβριος – Ὀκτώβριος 2020