Αρχιμ. Δανιήλ Γούβαλης (+)
Mε αφορμή μία θαυμαστή προφητεία
Βρισκόμαστε προς τα τέλη περίπου του 4ου μ.Χ. αιώνος σε περιφέρεια της Ανατολικής Μικράς Ασίας που τότε λεγόταν Δευτέρα Αρμενία. Πιο συγκεκριμένα στην ονομαστή πόλι Μελιτηνή, μία πόλι αρχαιότατη. Η θέσις της είχε ιδιαίτερη εμπορική σημασία. Η εύφορη γη της, τα ωραία της περιβόλια της εξασφάλιζαν άφθονα τα μέσα διατροφής.
Κοντά σ’ αυτήν την πόλι υπήρχε κάποιο μαρτύριαν, δηλαόή ένας ωραίος ναός, αφιερωμένος σε άγιο που μαρτύρησε σ’ αυτήν την τοποθεσία.
Επρόκειτο για τον άγιο Πολύευκτο, τον πρώτο μάρτυρα που ανέδειξε η Μελιτηνή. Είχε μαρτυρήσει πριν εκατόν πενήντα περίπου έτη. Ήταν στρατιωτικός και όταν ξέσπασε ο διωγμός του Δεκίου, ωδηγήθηκε στον ηγεμόνα της Μελιτηνής, για να δώση λόγο που δεν συμμορφώθηκε προς το αυτοκρατορικό διάταγμα και δεν θυσίασε στους θεούς της Ρώμης. Αφού ο ηγεμόνας ούτε με υποσχέσεις ούτε με απειλές μπόρεσε να τον φέρη με το μέρος του, αφού δεν τον έκαμψαν και τα δάκρυα της συζύγου του, δεν απόμεινε τίποτε άλλο, παρά το μαρτυρικό τέλος. Η διαταγή προέβλεπε τον δια ξίφους θάνατο.
Αυτό λύπησε τότε τους Χριστιανούς, αλλά αργότερα ένοιωσαν πως ο Δέκιος χωρίς βέβαια να το θέλη, τους έκανε το πιο μεγάλο καλό. Με τα θαύματά του ο άγιος Πολύευκτος στήριζε και χαροποιούσε τους Χριστιανούς της επαρχίας Μελιτηνής και γενικώτερα της περιφερείας της Δευτέρας Αρμενίας. Στον μεγαλοπρεπή ναό του εναπέθεταν οι πιστοί τα προβλήματα και τους καημούς των. Η παρρησία που απέκτησε στον Θεό, λόγω του μαρτυρίου που υπέστη, συντελούσε ώστε να δίνεται λύσις στα δύσκολα ζητήματα που βασάνιζαν τους πιστούς.
Ας αφήσουμε λίγο την Μελιτηνή και τον ναό του αγίου Πολυεύκτου και ας πάμε στην Παλαιστίνη του 6ου αιώνος και ας συναντήσουμε ένα μοναχό, τον Κύριλλο τον Σκυθοπολίτη.
Ο πιο χαρακτηριστικός τίτλος του είναι: «Ο μεγαλύτερος βιογράφος ασκητών όλων των εποχών». To 556 μ.Χ. συνέταξε ένα έργο που φέρει την ονομασία, «Βίος του εν αγίοις πατρός ημών Ευθυμίου». Αρκετά μεγάλο σύγγραμμα. Αποτελείται από εξήντα κεφάλαια.
Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται λόγος για δύο ανθρώπους που ξημεροβράδυαζαν για πολύν καιρό στο ναό του αγίου Πολυεύκτου: «…γενόμενοι εις τον αυτόθι πλησίον της πόλεως ιερόν οίκον του ενδόξου και καλλινίκου μάρτυρας Πολυεύκτου επί ημέρας πλείους τη προσευχή προσεκαρτέρουν». Δεν προσεύχονταν απλώς, αλλά επέμεναν στην προσευχή, έδειχναν υπομονή και καρτερία σ’ αυτήν.
Αυτοί οι δύο Χριστιανοί ωνομάζονταν Παύλος και Διονυσία. Είχαν συνάψει γάμο πριν από πολλά χρόνια, αλλά δεν τεκνοποιούσαν όπως το σημειώνει ο Κύριλλος, «η ουν μακαρία Διονυσία επί ικανά έτη συζήσασα τω ανδρί στείρα ούσα ουκ έτικτε» — η μακαρία Διονυσία, ενώ επί πολλά έτη συζούσε με τον άνδρα της δεν γεννούσε παιδί, διότι ήταν στείρα. «Διό εν πολλή αθυμία διάγοντες οι αμφότεροι επί συχνόν χρόνον διέμειναν δεόμενοι του Θεού εκτενώς δωρηθήναι αυτοίς παιδίον». Βρίσκονταν σε μεγάλη στενοχώρια και οι δύο. Και πολύ χρόνο αφιέρωναν στην προσευχή, παρακαλώντας επίμονα τον Θεό να τους χαρίση ένα παιδί.
Θλίψις και στενοχώρια στις ψυχές του Παύλου και της Διονυσίας. Συννεφιασμένος ουρανός. Αλλά κάποια ακτίνα διαφαινόταν στο βάθος. Κοντά στην πόλι υπήρχε, όπως είπαμε, το μαρτύριον του αγίου Πολυεύκτου. Πολύς κόσμος έτρεχε εκεί.
Και μάλιστα όταν πανηγύριζε, στις 9 Ιανουαρίου, λαός αμέτρητος! Και τόσα θαύματα – ακούγονταν. Δεν θα μπορούσε να προστεθή ένα επί πλέον; Εκεί λοιπόν έστρεψαν τις ελπίδες τους. Ήταν το τελευταίο καταφύγιό τους. Εκεί «επί ημέρας πλείους τη προσευχή προσεκαρτέρουν». «Προσεκαρτέρουν». Εφάρμοζαν την εντολή του αποστόλου Παύλου, «τη ελπίδι χαίροντες, τη θλίψει υπομένοντες, τη προσευχή προσκαρτερούντες» (Ρωμ. ιβ’ 12). Επιμονή στην προσευχή. Όχι μόνο την ημέρα, αλλά και την νύκτα. Η νυκτερινή αγρυπνία, η νυκτερινή προσευχή μέσα στην βαθειά ησυχία και κατάνυξι κάνει θαύματα.
Σημειώνει ο μοναχός Κύριλλος, «εν μια των νυκτών, ευχομένων αυτών μόνων, θεία τις οπτασία φαίνεται αυτοίς». Κάποια νύκτα βρίσκονταν στο μαρτύριο του αγίου Πολυεύκτου μόνοι τους, ο Παύλος και η Διονυσία, και αυτή την φορά άνοιξε ο ουρανός που μέχρι τότε φαινόταν κλεισμένος. Συνέβη μία θεϊκή οπτασία. Παρουσιάσθηκε κάποιος άγγελος ή κάποιος άγιος ή το πιο πιθανό ο άγιος Πολύευκτος — δεν το διευκρινίζει αυτό ο Κύριλλος — και τους ωμίλησε. Τους είπε κάποια λόγια. Τα δύο πρώτα είχαν πολύ χαρούμενο χρώμα: «Ευθυμείτε! Ευθυμείτε!».
Δηλαδή, αρκετά κράτησε η θλίψις και η αθυμία και ο συννεφιασμένος ουρανός. Τώρα αλλάζουν τα πράγματα. Στην θέσι της αθυμίας θα έρθη η ευθυμία.
«Ευθυμείτε! Ευθυμείτε! ιδού γαρ κεχάρισται υμίν ο Θεός παίδα, ευθυμίας φερώνυμον, ότι επί τη γεννήσει αυτού ευθυμίαν ταις εαυτού εκκλησίαις δωρήσεται ο τούτον υμίν χαριζόμενος».
«Ας ευθυμείτε! Ας ευθυμείτε! Να, σας χάρισε ο Θεός ένα παιδί που θα έχη το όνομα της ευθυμίας, δηλαόή θα ονομασθή Ευθύμιος. Με την γέννησί του Εκείνος που χάρισε σε σας το παιδί, θα χαρίση ευθυμία και στις εκκλησίες του».
Ο Παύλος και η Διονυσία επέστρεψαν χαρούμενοι στο σπίτι τους. Μετά από εννέα μήνες απέκτησαν ένα χαριτωμένο αγοράκι. Κατάλαβαν έτσι ότι το όραμα ήταν γνήσιο, ότι προερχόταν από τον Θεό. Συμμορφώθηκαν με το μήνυμα που έλαβαν από την οπτασία και δεν ωνόμασαν το παιδί με το όνομα του πατέρα ή του παππού ή με κάποιο άλλο όνομα που υπήρχε στην οικογένειά τους και στους συγγενείς τους, αλλά το είπαν Ευθύμιο. Κάτι αντίστοιχο με εκείνο που συνέβη στον γυιό του Ζαχαρία και της Ελισάβετ. Όταν η αγία Ελισάβετ ανέφερε το «Ιωάννης», τότε ανεφώνησαν: «Κανένας δεν υπάρχει στην συγγένειά σου που να ονομάζεται με αυτό το όνομα». Και στην μία περίπτωσι και στην άλλη, τα εν λόγω ονόματα, «Ιωάννης», «Ευθύμιος», επελέγησαν από τον ίδιο τον Θεό. Προήλθαν «άνωθεν».
Και σε άλλο ζήτημα παρατηρούμε αντιστοιχίες. Όταν ήταν να γεννηθή ο Ιωάννης, επρόκειτο να λυθή και η σιωπή του πατέρα του Ζαχαρία. Πράγματι οκτώ ημέρες μετά την γέννησι του γυιού του, αφού έγραψε σε μικρό πίνακα την λέξι «Ιωάννης», άνοιξε το στόμα του. Έτσι βγήκε αληθινή η προφητεία του αρχαγγέλου Γαβριήλ, «να, θα είσαι βουβός και δεν θα μπορής να μιλήσης μέχρι την ημέρα που θα πραγματοποιηθούν αυτά» (Λουκ. α΄ 20). Έτσι η εκπλήρωσις της μιας προφητείας συμβάδιζε με την εκπλήρωσι της άλλης.
Στην περίπτωσι του αγίου Ευθυμίου, η μία προφητεία αφορούσε την λύσι της ατεκνίας και η άλλη την αλλαγή κάποιων καταστάσεων στην Εκκλησία, που θα σκορπίση χαρά — «επί τη γεννήσει αυτού ευθυμίαν ταις εαυτού εκκλησίαις δωρήσεται…». Μόλις θα γεννηθή ο Ευθύμιος, ο Θεός θα χαρίση χαρά και ευθυμία στις εκκλησίες του.
Τότε ήταν 4ος αιών. Ο όσιος Ευθύμιος γεννήθηκε κατά το 377. Στα σαράντα περίπου προηγούμενα χρόνια οι εκκλησίες της Ανατολής βασανίζονταν από την αρειανική αίρεσι, η οποία υποστηριζόταν από διαφόρους αυτοκράτορες του ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους. Αυτή η άσχημη ιστορία έληξε στα χρόνια της γεννήσεως του Ευθυμίου. Έτσι δεν ευθύμησαν μόνο οι γονείς του, αλλά και οι εκκλησίες της Ανατολής. Τότε έγινε και η Β’ Οικουμενική Σύνοδος που εβεβαίωσε την Ορθόδοξο πίστι. Προηγήθηκε ο θάνατος του αυτοκράτορος Ουάλη, του υποστηρικτού των Αρειανών. Σκοτώθηκε σε μάχη στην Αδριανούπολι της Θράκης, πριν συμπληρωθή έτος από την γέννησι του Ευθυμίου. Και το 379 ανέλαβε αυτοκράτωρ ο υποστηρικτής των Ορθοδόξων Θεοδόσιος ο Μέγας. Έτσι σκορπίσθηκε ευθυμία στους Ορθοδόξους.
Η εκπλήρωσις και των δύο προφητειών θέλει να βεβαιώση ότι η οπτασία που είδαν οι γονείς του Ευθυμίου ήταν αληθινή.
Η πείρα των πιστών μέσα στον ρούν της εκκλησιαστικής ιστορίας έχει να δείξη ότι πολλές οπτασίες και πολλές αποκαλύψεις δεν προέρχονται από τον Θεό, αλλά από τα πνεύματα της πλάνης. Και ο απόστολος Παύλος εδίδαξε ότι «ο σατανάς μετασχηματίζεται εις άγγελον φωτός» (Β’ Κόρ. ια’ 14)· και συ νομίζεις ότι βλέπεις άγγελο, και όμως πρόκειται για τον διάβολο. «Κύριε, ρύσαι ημάς από του πονηρού».
❖ ❖❖
Πολλές φορές όταν στέλλεται ένα μήνυμα από τον ουρανό, που αφορά κάποιο μεγάλης σημασίας γεγονός, όταν προφητεύεται κάτι το πολύ μεγάλο, παρατηρούμε ότι συνοδεύεται αυτή η προφητεία από μία δεύτερη ή από ένα άλλο σημάδι, ώστε να μην υπάρχη η παραμικρή αμφιβολία για το πρώτο. Πρέπει να βεβαιωθή ότι το πρώτο μήνυμα προέρχεται από τον Θεό και όχι από την πλάνη.
Αυτό το είδαμε στην περίπτωσι της γεννήσεως του οσίου Ευθυμίου, αλλά και του Τιμίου Προδρόμου. Ας το δούμε και στην περίπτωσι της γεννήσεως του Κυρίου.
Για να είναι απόλυτα βέβαιη η Μητέρα του Κυρίου ότι όλα όσα της προείπε ο αρχάγγελος Γαβριήλ για την γέννησι από αυτήν υιού Βασιλέως, που θα αναγνωρισθή Υιός Θεού και θα βασιλεύη αιωνίως, την παρέπεμψε και σε ένα άλλο υπερφυσικό γεγονός που επρόκειτο αυτήν την χρονική περίοδο να εκπληρωθή. Κάποια ηλικιωμένη γυναίκα θα γεννούσε ένα γυιό, και αυτό θα γινόταν σε τρεις μήνες. «Και ιδού Ελισάβετ η συγγενής σου και αυτή συνειληφυία υιόν εν γήρει αυτής, και ούτος μην έκτος εστίν αυτή τη καλουμένη στείρα». (Λουκ. α’ 36).
Πρώτα συνέβη η υπερφυσική κυοφορία και γέννησις του αγίου Ιωάννου. Μία γριά γέννησε. Αυτό ξεπερνούσε την φυσική τάξι των πραγμάτων. Όπως το προείπε ο Αρχάγγελος στην Παρθένο Μαρία, πραγματοποιήθηκε. Συντελέσθηκε με δύναμι θεϊκή. Προερχόταν εκ Θεού. Και αυτό βεβαίωνε πως και όλα όσα προφήτεψε ο Γαβριήλ στην Κόρη της Ναζαρέτ θα έβγαιναν αληθινά και ότι όλα προέρχονταν από τον Θεό.
Μέσα στα κείμενα της Αγίας Γραφής υπάρχει μία ομάδα προφητειών, η οποία αφορά τις έσχατες ημέρες της ανθρώπινης ιστορίας πάνω στην γη. Η κυρία προφητεία αφορά την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, ως παγκοσμίου Κριτού.
Για να γίνη πιστευτή αυτή η προφητεία, ότι προέρχεται εκ του Θεού, ότι είναι αληθινή, δηλώνεται παράλληλα ότι πριν από την πραγματοποίησί της θα εμφανισθή ο προφήτης Ηλίας και ότι θα γίνουν οι Εβραίοι Χριστιανοί. Στην μεταστροφή των Εβραίων θα συντελέση η δράσις του προφήτου Ηλία.
Όταν λοιπόν έλθη ο Ηλίας, όταν οι Ιουδαίοι αναγνωρίσουν σαν αληθινό Μεσσία τον Ιησού εκ Ναζαρέτ, θα γίνη αντιληπτό ότι τα κείμενα της Γραφής που αναφέρονται σ’ αυτά τα μελλοντικά γεγονότα, περιέχουν λόγον αλήθειας, ότι προέρχονται από τον Θεό.
Η εμφάνισις κατ’ αρχήν του προφήτου Ηλία θα βεβαιώση ότι σε λίγο θα επιστρέψουν οι Εβραίοι. Η πραγματοποίηση αυτών των δύο προφητειών θα ενισχύη την πίστι των Χριστιανών εκείνης της εποχής ότι σε λίγο επακολουθεί η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Η επαλήθευσις του πρώτου βεβαιώνει για την επαλήθευσι του δευτέρου, και η πραγματοποίησις του πρώτου και του δευτέρου εγγυάται για την πραγματοποίησι της επόμενης προφητείας. Και όλα μαζί δείχνουν, ότι οι προρρήσεις αυτές προέρχονται από τον Θεό.
Όπως ακριβώς συνέβη με την γέννησι του Μεγάλου Ευθυμίου. Η προφητεία έλεγε ότι η στείρα Διονυσία θα κυοφορήση και θα γεννήση αγόρι. Πράγματι κυοφόρησε και γέννησε. Το παιδί δεν ήταν κορίτσι αλλά αγόρι. Αυτά πραγματοποιήθηκαν. Σε λίγο σκοτώνεται σε μάχη ο αυτοκράτορας που βοηθούσε τους Αρειανούς και κυνηγούσε τους Ορθοδόξους. Και έπειτα από λίγο ανεβαίνει στον θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως ο αυτοκράτορας που κυνηγούσε τους Αρειανούς και αγαπούσε τους Ορθοδόξους. Και στις ψυχές των Ορθοδόξων σκορπίζεται ευθυμία. Έτσι πραγματοποιείται και η άλλη προφητεία που αφορούσε όχι τον Παύλο και την Διονυσία, αλλά όλους τους Χριστιανούς της Ανατολής.
Μόλις πραγματοποιήθηκε η μία προφητεία, έπρεπε να αναμενόταν και η πραγματοποίησις της άλλης. Η δε πραγματοποίησις και των δύο, όπως το είπαμε, έδειχνε ότι αυτές οι προρρήσεις δεν (οφείλονταν στο πονηρό πνεύμα, αλλά στο Άγιο Πνεύμα, στο Πνεύμα του Θεού.
Βλέπουμε ότι ο Θεός ρυθμίζει έτσι τα γεγονότα, ώστε με την λογική μας να προστατευόμαστε από την πλάνη. Αν τα μάτια της ψυχής μας παραμένουν ανοιχτά, αν το λογικό μας δεν έχη θολώσει, καταλαβαίνουμε ποια πράγματα προέρχονται από το αγαθό Πνεύμα.
Από το βιβλίο: Η ΕΚΠΛΗΞΙΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡΦΥΣΙΚΟΥ
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
«ΑΧΡΗΣΤΕΨΕ, ΚΥΡΙΕ, ΤΗΝ ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΤΟΥ ΑΧΙΤΟΦΕΛ» (Β’ Βασιλ. 15, 31)