π. Βασιλείου Α. Γεωργοπούλου (Μ. ΤΗ.)
Το διεθνές σκηνικό τού Νεοπαγανισμού
ΜΙΑ από τις πλέον επικίνδυνες και εφιαλτικές όψεις τού σύγχρονου και αντιχρίστου κινήματος της «Νέας Εποχής», είναι και η προσπάθεια νεκρανάστασης και αναβίωσης διεθνώς των αρχαίων παγανιστικών θρησκειών, η οποία ξεκίνησε δειλά-δειλά μετά Τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, εάν εξαιρέσουμε βεβαίως την κίνηση αναβίωσης της γερμανικής ειδωλολατρίας κατά την περίοδο τού μεσοπολέμου και ναζισμού.
Σήμερα ο Νεοπαγανισμός αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς παγκοσμίως και περιλαμβάνει την επαναφορά της λατρείας κάθε είδους προχριστιανικού μεταπτωτικού ειδωλολατρικού μορφώματος. Ενδεικτικά μόνο, θα αναφέρουμε ότι νεοπαγανιστικές οργανώσεις υπάρχουν σήμερα μέχρι και την Αλάσκα!
Με δεδομένο, λοιπόν, ότι η σωστή και επαρκής ενημέρωση είναι βασική προϋπόθεση για την ορθή ποιμαντική αξιολόγηση και αντιμετώπιση τού φαινομένου τού σύγχρονου Νεοπαγανισμού, θα προσπαθήσουμε να καταγράψουμε τις μορφές πού έχει και με τις οποίες εκφράζεται στον ευρωπαϊκό κυρίως χώρο, και ταυτοχρόνως θα αναφέρουμε τις κυριότερες νεοπαγανιστικές ομάδες, οργανισμούς και τα περιοδικά τους.
Το παρόν άρθρο, αποβλέπει, στο να αποτελέσει μια μικρή συμβολή στην ενημέρωση για Το πώς διαμορφώνεται Το διεθνές σκηνικό τού Νεοπαγανισμού.
Τούτο επιβάλλεται, αν σκεφθούμε π.χ. Το πλήθος των χιλιάδων ανθρώπων πού για ποικίλους λόγους ταξιδεύουν καθημερινώς από και προς διάφορες χώρες, την συνεχώς αυξανόμενη χρήση τού Διαδικτύου με τις εκατοντάδες νεοπαγανιστικές ιστοσελίδες πού υπάρχουν σε αυτό και Το γεγονός, ότι χιλιάδες Ελληνόπουλα σπουδάζουν σε Πανεπιστήμια τού εξωτερικού, όπου υπάρχουν Νεοπαγανιστικοί Σύλλογοι.
αʹ Μορφές νεοπαγανιστικών λατρειών
ΒΑΣΙΚΗ διαπίστωση τού μελετητή τού φαινομένου της αναβίωσης τού Νεοπαγανισμού, είναι Το γεγονός ότι ο σύγχρονος Νεοπαγανισμός δεν έχει ενιαία έκφραση και εκπροσώπηση.
Ποικίλλει αναλόγως με το ποιό ειδωλολατρικό θρησκειακό μόρφωμα υπήρχε σε κάθε χώρα πριν την έλευση τού Χριστού, τον βαθμό γνώσης του, τον σύγχρονο τρόπο κατανόησης και επαναπροσδιορισμού του.
Ταυτοχρόνως, οι οπαδοί των νεοπαγανιστικών λατρειών συνδέουν αυτή την αναβίωση και με διάφορες οικολογικές παραμέτρους, την προβάλλουν ως πρόταση διαφορετικής κοσμοθέασης4, ενώ άλλοι επιχειρούν σύνθεση ειδωλολατρίας και αποκρυφισμού, όπως θα δούμε στην συνέχεια.
Το κοινό στοιχείο σε όλες τις νεοπαγανιστικές ομάδες είναι η εχθρική και απαξιωτική τοποθέτησή τους σε κάθε τι το χριστιανικό .
Στις μορφές λοιπόν των νεοπαγανιστικών λατρειών πού έχουν αναβιώσει γενικά, και στην Ευρώπη ειδικότερα, πρέπει να αναφέρουμε τις εξής:
1. Το Αρχαιοελληνικό Δωδεκάθεο: Αποτελεί την ελληνική έκφραση και προσπάθεια αναβίωσης της αρχαίας ελληνικής ειδωλολατρίας, ως δήθεν επιστροφή στην «πατρώα θρησκευτική παράδοση», κατά τούς ισχυρισμούς τους.
Συνοπτικά για τον ελληνικό νεοπαγανιστικό χώρο πρέπει να επισημάνουμε τα εξής:
-
Ο ελληνικός νεοπαγανιστικός χώρος δεν είναι ενιαίος, αλλά πολυτασικός. Παρουσιάζεται με την μορφή σωματείων, πολιτιστικών εταιρειών, περιοδικών κ.λπ.
Ενδεικτικώς, εδώ αναφέρουμε ότι μεταξύ των διαφόρων νεοπαγανιστικών τάσεων υπάρχει και μια πού συνδέει Το Δωδεκάθεο με την ουφολογία.
-
Για πολλούς λόγους, μεταξύ των διαφόρων ομάδων και εκπροσώπων τού ελληνικού Νεοπαγανισμού παρουσιάζονται έριδες, αντιπαλότητες, μειωτικοί χαρακτηρισμοί κ.ά.
• Υπάρχουν μεταξύ τους ριζικώς αντίθετες γνώμες για Το τι ήσαν οι αρχαίοι θεοί πού λατρεύουν. Ομολογούν και οι ίδιοι ότι «οι εκπρόσωποι τού Αρχαιοελληνικού Κινήματος δεν έχουν μία σαφή γνώση για την Αρχαιοελληνική Θρησκεία, ερμηνεύοντας την Ελληνική Μυθολογία κατά Το δοκούν».
Ενδεικτικώς, θα παραθέσουμε δύο παραδείγματα.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την μία άποψη: «Οι Εθνικοί Θεοί των Ελλήνων, όπως και όλων των δυτικοευρωπαϊκών λαών, είναι ενέργειες, δυνάμεις και είναι ιδέες».
Αντίθετα προς αυτή την άποψη, ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας τού Δωδεκαθέου και εκδότης αρχαιολατρικού περιοδικού ισχυρίζεται: « Οι θεοί είναι ομοούσιοι προς τα άλλα όντα, διότι έχουν την ίδια ουσία: Το ψυχικό άτομο. Υπήρξαν άνθρωποι πού έφτασαν στο τέλος τού κύκλου των μετεμψυχώσεων, διατηρούν τις αναμνήσεις όλων των βίων τους… ».
- Κοινό χαρακτηριστικό όλων των ομάδων είναι το μίσος, η απαξιωτική αναφορά, η χλεύη και ο φανατισμός προς κάθε τι το χριστιανικό.
-
Ταυτίζουν την αρχαία ελληνική θρησκεία με την ελληνικότητα. Κατά τούς παράλογους και ανιστόρητους ισχυρισμούς τους, Έλληνας θεωρείται μόνον εκείνος πού λατρεύει Το Δωδεκάθεο.
Φυσική συνέπεια των ανωτέρω είναι η απόρριψη τού Βυζαντίου και οι απέλπιδες προσπάθειές τους να παρουσιάζουν κάθε τι πού έχει σχέση με το Βυζάντιο ως ιδεολογικό βρυκόλακα και εχθρό δήθεν τού Ελληνισμού.
-
Επιμελώς αποφεύγουν να αναφέρονται σε μελανές πτυχές της αρχαίας ελληνικής θρησκείας. Οι σύγχρονοι νεοπαγανιστές σιωπούν για τα επαίσχυντα χαρακτηριστικά των λεγομένων μεν θεών, κατ ουσίαν δε δαιμόνων, όπως για τις αισχρότητες, τούς φθόνους, τα μίση, τις απάτες, καθώς επίσης για την ανθρωπολατρία, τις ανθρωποθυσίες πού εδέχοντο κ.ά.
Ταυτοχρόνως, επιχειρούν να απαξιώσουν και να ευτελίσουν και κάθε μορφή κριτικής κατά τού αρχαιοελληνικού ειδωλολατρικού θρησκειακού μορφώματος ακόμη και υπό αυτών των αρχαίων φιλοσόφων και λογίων (π.χ. Ξενοφάνης, Ευήμερος, Εκαταίος ο Αβδηρίτης, Λέων ο Μακεδόνας).
-
Εκτός από τις απίστευτες ιστορικές διαστρεβλώσεις, την ιδεολογική χρήση των πηγών, η ιστορία αντικαθίσταται από τις ιδεολογικές τους φαντασιώσεις.
-
Επιτίθενται κατά της Παλαιάς Διαθήκης με πρωτοφανή σκληρότητα, έχοντας άλλοτε κίνητρα αντισημιτικά, άλλοτε ρατσιστικά και άλλοτε ιδεολογικά.
Με την ίδια αγριότητα επιτίθενται και κατά τού προσώπου τού Κυρίου, τού Απ. Παύλου, των αγίων Πατέρων και Διδασκάλων της Εκκλησίας μας γενικότερα.
• Μεταξύ των διαφόρων νεοπαγανιστικών τάσεων, υπάρχουν και μερικές, οι οποίες συσχετίζονται με την νεοναζιστική ιδεολογία και Τον ακροδεξιό πολιτικό χώρο στο όνομα μιας « Ελληνοκεντρικής κοσμοθέασης».
Αξίζει να αναφερθούν εν προκειμένω δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Νεοπαγανιστικό περιοδικό (τεύχος Ιαν.-Φεβρ. 2003) ενημέρωνε τούς αναγνώστες του, ότι αρθρογράφος του μετέφραζε στα ελληνικά το έργο τού παγανιστή και κατ εξοχήν θεωρητικού τού Ναζισμού Alfred Rosenberg : « Ο Μύθος τού εικοστού αιώνα » (Der Mythus der 20 Jahrhunderts), το οποίο θα εκδώσει το εν λόγω νεοπαγανιστικό περιοδικό. Επιπλέον, χαρακτήριζε το εν λόγω ναζιστικό κείμενο ως «μνημειώδες». Να σημειωθεί ότι ο Α. Ρόζενμπεργκ καταδικάστηκε από το διεθνές δικαστήριο της Νυρεμβέργης ως εγκληματίας πολέμου και απαγχονίστηκε στις 16-10-1946.
Επιπλέον, ορισμένοι νεοπαγανιστές τονίζουν με έμφαση τη βιολογική και φυλετική δήθεν υπεροχή των Ελλήνων και προβάλλουν ρατσιστικές και αντισημιτικές αντιλήψεις, στοιχεία πού συν τοις άλλοις υπάρχουν και στην νεοναζιστική ιδεολογία10.
2) Asatru: Αποτελεί κλάδο της βορειοευρωπαϊκής παγανιστικής παράδοσης με χώρα καταγωγής της την Ισλανδία, στην οποία αποτελεί επισήμως αναγνωρισμένη θρησκεία από το 1973, χάρη στις συντονισμένες προσπάθειες τού Ισλανδού παγανιστή (Sveinbjorn Beinteinsson 1924-1994), ο οποίος θα εκλεγεί και ο πρώτος «αρχιερέας» της νεοπαγανιστικής αυτής λατρείας.
Σημαίνει πρωτίστως πίστη στον θεό Ases, ωστόσο, όμως, στην λατρεία της περιλαμβάνει πίστη και τελετουργίες και σε άλλους θεούς της Ισλανδικής μυθολογίας, όπως και σε πνεύματα της γης, των δασών κ.ά.
Παγανιστικές Asatru οργανώσεις και κοινότητες υπάρχουν σήμερα, εκτός από την Ισλανδία, στο Βέλγιο, Ολλανδία, Αγγλία, Ισπανία, στις Σκανδιναβικές χώρες, Αυστραλία, Χιλή και στις Η.Π.Α.
3) Δρυϊδισμός: Πρόκειται για την αναβίωση της παγανιστικής λατρείας των αρχαίων Κελτων2, η οποία δεν είχε ναούς, είχε πανθεϊστικό και πολυθεϊστικό χαρακτήρα, περιελάμβανε ανθρωποθυσίες, και ως τόπο λατρευτικής συγκέντρωσης είχαν τα δάση και τις σπηλιές. Στην κελτική γλώσσα η λέξη δρυΐδης (druid’h) σήμαινε Τον μάγο, Τον σοφό και δήλωνε τούς ιερείς των αρχαίων Κελτών. Δρυϊδικές νεοπαγανιστικές οργανώσεις υπάρχουν σήμερα στην Αγγλία, Ιρλανδία, Γερμανία, Γαλλία, Ελβετία, στις Κάτω Χώρες και στις Η.Π.Α.
4) Οντινισμός: Με τον όρο Οντινισμός ονομάζεται η προσπάθεια διαφόρων ομάδων και συλλόγων να αναβιώσουν την προχριστιανική πολυθεϊστική ειδωλολατρική θρησκεία των βορειοευρωπαϊκών λαών, Γερμανών, Αγγλοσαξόνων, Σκανδιναβών κ.ά. Η λέξη Οντινισμός προέρχεται από τον κορυφαίο θεό της βορειοευρωπαϊκής μυθολογίας Τον Οντιν (Odin) ἢ Βόνταν (Wodan), όπως είναι γνωστός στην Γερμανική μυθολογία.
Η βορειοευρωπαϊκή μυθολογία περιέχει πλήθος ανδρικών και γυναικείων θεοτήτων4, όπως επίσης και πίστη σε πνεύματα, ξωτικά και άλλα όντα. Τα ονόματα των θεών παραλλάσουν στις διάφορες χώρες, ενώ κατ ουσίαν πρόκειται για τούς ίδιους θεούς. Το 2003 η νεοπαγανιστική οργάνωση – ομπρέλα της Δανίας, γνωστή με Το όνομα FORNSIR (ἢ Asa & Vane Society in Denmark), πού ανήκει στον κλάδο τού Οντινισμού, αναγνωρίστηκε επίσημα ως θρησκεία, έχοντας στο εξής τις ίδιες δυνατότητες πού έχουν και οι άλλες αναγνωρισμένες θρησκείες επίσημα στην Δανία.
Ο Οντινισμός είναι σήμερα υπαρκτός στην Αγγλία, Γερμανία, Γαλλία, Ισλανδία, Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, Η Π.Α. και Αυστραλία.
5) Wicca: Αποτελεί την πλέον γνωστή και διαδεδομένη σύνθεση νεοπαγανισμού και αποκρυφισμού, γι’ αυτό ονομάζεται και λατρεία μαγισσών. Πρωτοεμφανίστηκε αρχικώς στην Μεγάλη Βρετανία, διακρίνεται σε επιμέρους κλάδους και είναι ο κατ’ εξοχήν χώρος όπου ο νεοπαγανισμός και ο αποκρυφισμός συνδυάζεται με Τον φεμινισμό. Αντικείμενο λατρείας στην Γουΐκα είναι η «μεγάλη θεά η μητέρα γή» με μαγικό τελετουργικό.
Διακρίνεται σε τρείς κύριους κλάδους:
α) την Γκαρντνερική, από το όνομα τού ιδρυτή της G.B. Gardner (1884-1964),
β) την Αλεξανδρινή, από Το όνομα τού ιδρυτή της Alex Sanders(1916-1988), γνωστού στην Αγγλία και ως «βασιλιά των μάγων», και
γ) την Φεμινιστική, στην οποία αντικείμενο λατρείας είναι η θεά Άρτεμις στην λατινική εκδοχή της ως Diana (στους κύκλους της συμμετέχουν μόνο γυναίκες νεοπαγανίστριες). Η Γουΐκα σήμερα είναι κατ εξοχήν διαδεδομένη στις Η.Π.Α., Μεγάλη Βρετανία, και πολύ λιγότερο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
6) Σαμανισμός: Πρόκειται για μορφή πρωτογόνου αποκρυφισμού και παγανισμού· προϋποθέτει ότι ο κόσμος κυριαρχείται από ξωτικά, δαίμονες και φαντάσματα πού περιβάλλουν Τον άνθρωπο και ότι τα δέντρα, τα βουνά κ.λ.π. έχουν πνεύμα.
Ο Σαμάνος είναι μάγος, θεραπευτής, ο οποίος με λέξεις, πράξεις, τεχνικές, τελετουργίες, χρησιμοποιεί τις μυστικές και απόκρυφες γνώσεις του για να προστατεύσει τούς ανθρώπους από τα κακοποιά πνεύματα. Βασικά γνωρίσματα επίσης των τεχνικών τού σαμάνου είναι η έκσταση, οι σπασμωδικές κινήσεις και η δαιμονοληψία. Η βούληση τού σαμάνου αποτελεί κυρίαρχο παράγοντα εξαναγκασμού των ψυχών και των πνευμάτων να πραγματοποιούν τις επιθυμίες του.
7) Religio Romana: Αποτελεί την αναβίωση της αρχαίας ρωμαϊκής θρησκείας. Εκφράζει τον σύγχρονο Ιταλικό παγανισμό.
8) Romuva: Εκφράζει την αναβίωση της προχριστιανικής παγανιστικής λατρείας στις χώρες της Βαλτικής και κατ εξοχήν στην Λιθουανία, στην οποία από το 1995 εθεωρείτο αναγνωρισμένη θρησκεία μεν, μη παραδοσιακή δε, ενώ από τον Οκτώβριο τού 2002 αναγνωρίστηκε επισήμως ως ισότιμη με τις άλλες γνωστές θρησκείες της Λιθουανίας. Πυρήνες της εν λόγω νεοπαγανιστικής λατρείας συναντά κάποιος σήμερα στην Βοστώνη και Το Σικάγο των Η.Π.Α., όπως και στο Τορόντο τού Καναδά.
9) Slavic Communitics Union: Συνιστά την σλαβική ρωσική νεοπαγανιστική προσπάθεια για την αναβίωση και επαναφορά της προχριστιανικής παγανιστικής θρησκείας των αρχαίων Σλάβων. Νεοπαγανιστικές ομάδες υπάρχουν σε αρκετές μεγάλες ρωσικές πόλεις, όπως επίσης και στην Ουκρανία, στην οποία η κατ’ εξοχήν νεοπαγανιστική κίνηση ονομάζεται «Pravoslavya».
10) Παγκόσμιο Συνέδριο Εθνικών Θρησκειών (World Congress of ethnic Religions): Ιδρύθηκε στην Βίλνα της Λιθουανίας τον Ιούνιο τού 1998 από εκπροσώπους 16 παγανιστικών λατρειών αντιστοίχων χωρών, με σκοπό, σύμφωνα με την διακήρυξή τους, « την βοήθεια όλων των εθνικών θρησκευτικών ομάδων και κινήσεων να επιβιώσουν και να αλληλοϋποστηριχθούν». Κάθε χρόνο πραγματοποιούν νεοπαγανιστικού χαρακτήρα συνέδρια σε διάφορες χώρες. Ο Ελληνικός νεοπαγανισμός εκπροσωπείται στο Παγκόσμιο Συνέδριο Εθνικών Θρησκειών από τις νεοπαγανιστικές οργανώσεις: « Ύπατο Συμβούλιο Ελλήνων Εθνικών», «Δευκαλίων» και από το περιοδικό «Διϊπετές» .
Ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στις μορφές τού σύγχρονου νεοπαγανισμού και πριν αναφέρουμε τις κυριότερες νεοπαγανιστικές οργανώσεις, συλλόγους και περιοδικά, θεωρούμε αναγκαίο να υπενθυμίσουμε ότι για τον ορθόδοξο χριστιανό ισχύει στο ακέραιο ότι κάθε μορφή ειδωλολατρίας είναι μορφή δαιμονολατρίας (Αʹ Κορ. 10, 20· Βʹ Κορ. 6, 16· Αʹ Ιωάν. 5, 21). Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι με την αναβίωση τού Παγανισμού επαναλαμβάνεται σήμερα κατά τρόπο τραγικό, αυτό πού συνέβαινε πριν από την έλευση τού Θεανθρώπου, Το «ηπάτων οι δαίμονες τούς ανθρώπους, Θεού τιμήν εαυτοίς περιτιθέντες»[Μεγ.Αθανασίου, περί Ενανθρωπίσεως του Λόγου 55, ΒΕΠΕΣ, 30, 120.
Βʹ
Νεοπαγανιστικές οργανώσεις, σύλλογοι και περιοδικά
ΘΕΩΡΟΥΜΕ αναγκαίο να τονίσουμε εν προκειμένω ότι η παρούσα καταγραφή δεν έχει εξαντλητικό χαρακτήρα. Κάτι τέτοιο ξεφεύγει από τα πλαίσια ενός άρθρου. Ενδεικτικώς θα αναφέρουμε ορισμένες από τις δεκάδες νεοπαγανιστικές οργανώσεις και τα έντυπά τους. Και τούτο για λόγους ενημερωτικούς, αλλά και για να καταστεί τρόπον τινα αισθητό το εύρος τού προβλήματος και ο βαθμός της διάβρωσης.
1) Ελληνικές νεοπαγανιστικές οργανώσεις
I. Ύπατο Συμβούλιο Ελλήνων Εθνικών
II. Εταιρεία Αρχαιοελληνικών Μελετών
III. Ελληνική Εταιρεία Αρχαιοφίλων
IV. Μεγάλη Εθνική Εκκλησία των Ελλήνων
V. Φιλοσοφική Σχολή τού Ολύμπου
VI. Δευκαλίων
VII. Εκκλησία των Ελλήνων στο θρήσκευμα
2) Δωδεκαθεϊστικές οργανώσεις τού Εξωτερικού
I. Ελλήνιον (Hellenion) (Η.Π.Α.)
II. The Classical Religion Sociaty (Η.Π.Α.)
III. Thiasos Olympikos(Η.Π.Α.)
IV. Thiasos Orphikos(Η.Π.Α.)
V. Australian Gentile Hellenes(Αυστραλία)
3) Αγγλόφωνες νεοπαγανιστικές οργανώσεις
I. The Pagan Federation
II. Ancient order of druids
III. British Druids Order
IV. Counsil of British Druids Orders
V. Pagan Education Network
VI. Asartu Folk Assembly
VII. The Troth
VIII. The Church of Mithra
IX. The Nine Houses of Gaia
X. Pagan Federation of Canada
XI. Universal Federation of Pagans
XII. Pagan Alliance
XIII. Reformed Druids of North America
XIV. Order of Whiteoak
XV. The Druid Heritage Society
XVI. The Isiac Religious Society
XVII. The Fellowship of Isis
XVIII. Circle Sanctuary
XIX. Feraferia
4) Γαλλόφωνες νεοπαγανιστικές οργανώσεις.
I. Antaios
II. Ecole Druidisme des Gaules
5) Γερμανόφωνες νεοπαγανιστικές οργανώσεις
I. Germanische Glaubens Gemeinschaft
II. Allgermanische Heidnische Front
III. Gemeinde vom Alten Volk
IV. Keltenhof Kärtnen
V. Deutscher Druiden Orden
VI. Rabenclan Arbeitkreis der Heiden in Deutschland
VII. Armanen-Orden
VIII. Heidnische Gemeinschaft e. V (Berlin)
IX. Yggdrasil-Kreis
X. Die Artgemeinschaft-Germanische – Gemeinschaft
6) Άλλες νεοπαγανιστικές οργανώσεις.
I. Collectivo Asatr¨ Iberoamericano (Ισπανόφωνη)
II. The Baltic Romuva (Λιθουανία)
III. Rodzima Wiara (Πολωνία)
IV. Foreningen Forn Sed (Νορβηγία)
V. Nova Roma (Ιταλική)
VI. The Julian Society
VII. Traditie (Φλαμανδική)
Γ’
Νεοπαγανιστικά περιοδικά
1. Vor Tru Magazine
2. Asatru Today
3. Frostfire
4. Sacred Hoop Magazine
5. Shaman
6. Der Hain. Zeitschrift für Heidentum, Naturreligion und thelemitische
7. Green Egg
8. Circle Sanctuary
9. Pagan Dawn
10. Pangaia Magazine
11. New Witch Magazine