Αρχιμ. Δανιήλ Γούβαλης (+)
Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΤΟΥ ΟΥΑΛΗ
ΘΑΥΜΑΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Μελετώντας την ιστορία συναντούμε ωρισμένες φορές κάποιες εντυπωσιακές περιπτώσεις. Συμβαίνει δηλαδή ένα ισχυρό πρόσωπο της Πολιτείας να ετοιμάζη κάτι κακό για έναν άγιο άνθρωπο της Εκκλησίας. Και ενώ φαίνονται ότι όλα εξελίσσονται σύμφωνα με το κακό σχέδιο, αιφνιδίως κάτι συμβαίνει και τα πράγματα παίρνουν άλλη τροπή.
Ένα τέτοιο θαυμαστό γεγονός παρατηρούμε και στην ζωή του Μ. Βασιλείου. Ας το παρακολουθήσουμε: Ήταν Ιανουάριος του 372 και ο αυτοκράτωρ Ουάλης βρισκόταν στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, ασχολούμενος με κάποια κρατικά προβλήματα της περιοχής. Τον απασχολούσε και ο επίσκοπος της πόλεως, ο Βασίλειος, ο οποίος του δημιουργούσε στενοχώριες, διότι δεν συμμεριζόταν τα φρονήματά του. Ως γνωστόν, ο Ουάλης ήταν με το μέρος των Αρειανών, και αγωνιζόταν ώστε όλοι οι επίσκοποι του κράτους να αποδεχθούν τον Αρειανισμό, και έτσι να επικρατή ενιαία πίστι.
Για κάποιο διάστημα ο αυτοκράτωρ φάνηκε συμπαθής προς τον Ιεράρχη. Η προσωπική τους γνωριμία και επικοινωνία δημιούργησε μία καλή ατμόσφαιρα. Αυτό όμως δεν κράτησε πολύ. Η αυλή του Ουάλη απετελείτο από πρόσωπα που είχαν αρειανικά φρονήματα. Κάθε τόσο ερέθιζαν τον αυτοκράτορα εναντίον του Βασιλείου. Του παρουσίαζαν συχνά μία επιχειρηματολογία, σύμφωνα με την οποία ο Βασίλειος έπρεπε να απομακρυνθή από την Καισάρεια, να εξορισθή. Και τελικά το πέτυχαν. Κάποιο βράδυ το βασιλικό διάταγμα ετοιμάσθηκε και σε λίγο θα υπογραφόταν.
Η είδησις διαδόθηκε γρήγορα σ’ όλη την Καισάρεια. Οι Αρειανοί πανηγύριζαν από χαρά, ενώ οι Ορθόδοξοι είχαν βυθισθή στην θλίψι. Ο Ιεράρχης έπρεπε να ετοιμάση το αμάξι και κάποια πράγματα που θα έπαιρνε μαζί του στον τόπο της εξορίας του.
Είχε φανή ότι τα σχέδια των Αρειανών εκπληρώνονταν. Πολλές, πάρα πολλές φορές, οι κακοί, οι ασεβείς, καταστρώνουν επιμελώς κάποια ελεεινά σχέδια και χαίρουν, διότι πλησιάζει η ώρα της επιτυχίας. Αλλά… Υπάρχει και κάποιο «αλλά». Αλλά τον κόσμο δεν τον κυβερνάει ο σατανάς. Ο σατανάς είναι κτίσμα, περιωρισμένο εντός του χρόνου και του χώρου. Το σύμπαν το διοικεί ο Θεός, ο άκτιστος, ο πέραν του χρόνου και του χώρου. Αν Εκείνος δεν βάλη την υπογραφή του, είτε κατ’ ευδοκίαν είτε κατά παραχώρησιν, δεν γίνεται τίποτε. Και στην συγκεκριμένη περίπτωσι ο ουρανός είπε το όχι.
Ας δώσουμε όμως τον λόγο στον Θεολόγο Γρηγόριο, που τις ημέρες εκείνες βρισκόταν στην Καισαρεία και έζησε από κοντά τα γεγονότα, τα οποία και περιέγραψε σε λόγο που εκφώνησε την 1η Ιανουαρίου του 382 στον τάφο του Βασιλείου:
«Η νυξ παρήν, ο δίφρος ευτρεπής, οι μισούντες εν κρότοις, εν αθυμία το ευσεβές, περί τον πρόθυμον οδοιπόρον ημείς, τάλλα όσα της καλής ατιμίας πάντα πεπλήρωται». Δηλαδή: «Ήρθε η νύχτα, το αμάξι ετοιμάσθηκε, αυτοί που μισούσαν πανηγύριζαν, οι ευσεβείς βρίσκονταν σε θλίψι, εμείς βρισκόμαστε δίπλα σ’ αυτόν, που ήταν έτοιμος για οδοιπορία και όλα όσα προξενούσαν σε μας ωραία ασχήμια και ατιμία συμπληρώθηκαν».
«Τι ουν; Λύει ταύτην Θεός. Ο γαρ πατάξας Αιγύπτου τα πρωτότοκα, τραχυνομένης κατά του Ισραήλ, ούτος και τον παίδα του βασιλέως θραύει νόσου πληγή και το τάχος όσον! Εκείθεν το γράμμα της εξορίας, εντεύθεν το δόγμα της αρρώστιας».
Με δικά μας λόγια: «Αλλά ο Θεός δεν συμφωνεί με την απόφασί τους. Και την ακυρώνει με μία θαυμαστή επέμβασί του. Όπως κάποτε παλαιά, που οι Εβραίοι εμποδίζονταν από τους Αιγυπτίους να κάνουν την έξοδό τους, επενέβη ο Θεός πατάσσοντας με την πιο φοβερή πληγή τα πρωτότοκά τους και αναγκάζοντας τον Φαραώ να αλλάξη γνώμη, έτσι και τώρα συνέβη κάτι παρόμοιο. Ο γυιός του Ουάλη μαστιγώνεται με αρρώστια. Αυτό έγινε αιφνίδια, γρήγορα. Την ώρα που ετοιμαζόταν το έγγραφο για την εξορία, την ίδια ώρα αποφασιζόταν και η εμφάνισις της νόσου».
Τι χαριτωμένα τα διατυπώνει ο άγιος Γρηγόριος: «Εκείθεν το γράμμα της εξορίας, εντεύθεν το δόγμα της αρρώστιας· και η χειρ επέχεται του πονηρού γραφέως και ο άγιος ανασώζεται και γίνεται πυρετού δώρον ανήρ ευσεβής, βασιλέα θρασύν σωφρονίζοντας». Την ώρα κατά την οποία θα υπογραφόταν το κακό έγγραφο που αφορούσε στην εξορία του Βασιλείου, αναστατώνεται ο βασιλεύς από την κακή είδησι για τον πυρετό και την αρρώστια του γυιού του και το χέρι του σταματάει. Δεν προχωρεί στην υπογραφή. Ο φοβερός πυρετός που έπληξε τον βασιλόπαιδα, αφ’ ενός συνέτισε και σωφρόνισε τον βασιλέα και αφ’ ετέρου προσέφερε στον άγιο του Θεού σωτηρία.
Εκείνη η νύχτα δεν απέβη τελικά φρικτή για τον Βασίλειο και τους Ορθοδόξους της Καισαρείας, αλλά για την αυτοκρατορική οικογένεια. Γέμισε οδύνη ο Ουάλης, το ίδιο και η Δομνίκη, η αυτοκράτειρα. Ο μικρός Γαλάτης — έτσι ωνομαζόταν ο γυιός τους — ψηνόταν από φοβερό πυρετό. Ειδοποιήθηκαν οι καλύτεροι γιατροί, αλλά δεν παρουσιαζόταν καμμία βελτίωσις της καταστάσεως.
Ο αγέρωχος αυτοκράτωρ, ο οποίος προηγουμένως ύψωσε το ανάστημά του εναντίον εκείνου που υπηρετούσε τον Ύψιστο Θεό, τώρα έφθασε στην πιο μεγάλη δυστυχία και ταπείνωσι, «πανταχόθεν επιζητών επικουρίαν τω πάθει και ιατρών τους αρίστους εκλεγόμενος και λιταίς προσκείμενος, είπερ άλλοτέ ποτέ, και κατά γης ερριμμένος. Ποιεί γαρ και βασιλέας ταπεινούς πάθος».
Ο Ουάλης ζητούσε από παντού βοήθεια. Φώναξε να έρθουν να δουν τον άρρωστο γυιό του οι πιο ονομαστοί γιατροί. Άρχισε να προσεύχεται και να ζητή την βοήθεια του Θεού, όσο ποτέ άλλοτε. Και τις δεήσεις του τις έκανε πεσμένος κάτω στο έδαφος. Ακόμη και τους βασιλείς η δοκιμασία και η αρρώστια τους καθιστά ταπεινούς.
Τελικά όλες οι προσπάθειες του Ουάλη απέβησαν άκαρπες. Ουδέν το όφελος, «ουδέν ουδαμόθεν του κακού φάρμακον». Από τα βάθη της συνειδήσεώς του αναδυόταν κάποια καθαρή φωνή: «Όλα αυτά συνέβησαν, διότι σκέφθηκες να κάνης κακό στον Βασίλειο και στους Ορθοδόξους. Μάθε, ότι μόνο με την επέμβασι του Βασιλείου θα γίνη καλά ο γυιός σου». Κατενόησε ότι έτσι είχαν τα πράγματα. Η μόνη λύσις ήταν να καλέση κοντά στο άρρωστο παιδί τον Ιεράρχη. Δεν είχε κουράγιο να του κάνη προσωπική πρόσκλησι, γι’ αυτό έβαλε μεσολαβητές κάποιους φίλους και συγγενείς του Βασιλείου. Εκείνος γεμάτος ανεξικακία, λησμονώντας όσα προ ολίγου ενεργούσε εναντίον του, ξεκίνησε για το βασιλικό οίκημα. Καθ’ οδόν προσευχόταν για την ίασι του μικρού Γαλάτη.
Μόλις στάθηκε ο άγιος επίσκοπος πλάι στο κρεββάτι του ασθενούς, παρευρέθηκε εκεί και η ευλογία του ουρανού. Ήταν η πρώτη φορά που η κατάστασις του παιδιού άρχισε να βελτιώνεται, η πρώτη φορά που άναδυόταν στην καρδιά του Ουάλη η ελπίδα. Μάλιστα δεν πρόλαβε ο Βασίλειος να μπη στο δωμάτιο, και ο Γαλάτης καλυτέρεψε. Όπως μας το διηγείται ο άγιος Γρηγόριος, «ομού τη παρουσία ράων η νόσος γίνεται και χρηστοτέρων ο πατήρ των ελπίδων».
Φεύγοντας ο επίσκοπος έδωσε στον αυτοκράτορα να καταλάβη ότι πρέπει να στραφή προς τους Ορθοδόξους, ότι πρέπει να βαπτίση τον Γαλάτη και να του δώση Ορθόδοξο βάπτισμα. Αν ο Ουάλης δέχθηκε τις θέσεις του Βασιλείου είναι ένα άλλο θέμα, που δεν θα το εξετάσουμε τώρα. Πάντως σημειώνουμε ότι ο Ουάλης «ουκ ηβουλήθη συνιέναι», πράγμα που του κόστισε πικρά.
Εμείς επιμένουμε στο γεγονός ότι μόλις ο Βασίλειος βρέθηκε πλάι στον άρρωστο Γαλάτη, η αρρώστια άρχισε να υποχωρή αισθητά, και ο μέχρι τότε πλήρως απελπισμένος αυτοκράτωρ ένοιωσε την χαρά και την ελπίδα. «Ομού τη παρουσία ράων η νόσος γίνεται. «Ράων» θα πη καλύτερος. «Ράων γίνεται» θα πη καλυτερεύει. Μόλις παρουσιάσθηκε ο Ιεράρχης, καλυτέρεψε ο άρρωστος. «Ομού τη παρουσία, χρηστοτέρων ο πατήρ των ελπίδων γίνεται». Μόλις παρουσιάσθηκε στο δωμάτιο του αρρώστου ο Βασίλειος, ο πατέρας άρχισε να ελπίζη το καλύτερο.
Προηγουμένως τύχαινε να μπή μέσα στο δωμάτιο, ο καλύτερος και θαυμαστότερος γιατρός της Ανατολής, που σ’ αυτόν ο βασιλεύς έλπιζε πολλά. Αλλά η παρουσία και η συμβολή αυτού του γιατρού δεν βοηθούσε στο ελάχιστο την κατάστασι.
Ας φιλοσοφήσουμε λίγο σ’ αυτό το γεγονός. Ένας πολιτικός άρχοντας υιοθετεί τις γνώμες των αιρετικών και επιχειρεί να εκβάλη από τον θρόνο του ένα Ορθόδοξο ιεράρχη. Τελικά όμως η εκθρόνισις δεν γίνεται. Αυτό δεν το ήθελε ο Θεός.
Έτσι στέλλεται ένα μήνυμα στους επισκόπους όλων των εποχών. Αν ο Θεός κρίνη ωφέλιμο για τον λαό του να παραμείνη ο άλφα ή ο βήτα επίσκοπος στον θρόνο του, καμμία δύναμις στον ουρανό και στην γη δεν θα καταφέρη να τον απομακρύνη.
Η ενασχόλησις με το πρόσωπο του Μ. Βασιλείου δημιουργεί μία αίσθησι πνευματικής χαράς. Ευφραίνει τις ψυχές των Χριστιανών ο μεγάλος ιεράρχης και οικουμενικός διδάσκαλος. Τι ευλογία για τους Χριστιανούς το πρόσωπό του! Ένα πρόσωπο αγιασμένο, πλουτισμένο με πολυάριθμα χαρίσματα, μετρημένο και ζυγισμένο σε όλα. Μία μορφή που συνδύαζε άριστα τα θεωρητικά και τα πρακτικά, την θεολογία και την φιλανθρωπία, την ηρεμία και την δραστηριότητα. Μία μορφή που άφησε ανεξίτηλο το πέρασμά της στην Ιστορία.
«Άγιε πάτερ Βασίλειε, πρέσβευε υπέρ ημών».
Από το βιβλίο: Η ΕΚΠΛΗΞΙΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡΦΥΣΙΚΟΥ
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ