Αρχιμ. Δανιήλ Γούβαλης (+)
ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΕΣ ΧΑΡΙΤΕΣ:
ΟΙ ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΕΤΡΟΥ
Β’
Η τιμία αλυσίδα που υπήρχε στον ναό του αγίου Πέτρου στην Ρώμη, κάποτε άλλαξε κατοικία και βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Για να συμβή αυτό προηγήθηκε μια ιστορία πολύ απίθανη.
Ας δώσουμε τον λόγο σ’ ένα μεγάλο λόγιο και σοφό του Βυζαντίου, τον Θεόδωρο τον Πτωχοπρόδρομο (12ος αι.). Ο πολυγραφώτατος αυτός συγγραφεύς μας έχει αφήσει ένα κείμενο που τιτλοφορείται, «Λόγος θαυμάσιος του φιλοσόφου Θεοδώρου του Προδρόμου, εις την τιμίαν άλυσιν του αγίου και κορυφαίου των Αποστόλων, Πέτρου».
«Πέρασαν εν τω μεταξύ χρόνοι πολλοί και ένας Κωνσταντινουπολίτης λαμπρός κατά την αξία, θεοφιλής κατά την προαίρεσι, ο πρώτος άρχοντας της Συγκλήτου, πηγαίνοντας για κάποια υπόθεσί του στην Ρώμη, αξιώθηκε να δη και να προσκυνήση και τα Αποστολικά λείψανα. Επειδή ήταν φιλόπατρις και φιλόθεος, σκέφθηκε να επιχειρήση κάτι πολύ τολμηρό και επικίνδυνο, να κλέψη δηλαδή τα λείψανα του Αποστόλου και να τα μεταφέρη στην Κωνσταντινούπολι».
Ο επιφανής αυτός αρχών κατενθουσιάσθηκε σαν είδε ακέραιο και αδιαλώβητο το Αποστολικό σκήνωμα, καθώς μάλιστα ήταν στολισμένο με την υπέροχη ενδυμασία, με την οποία το έντυσε η ευλάβεια των Ρωμαίων Χριστιανών. Στο μυαλό του είχε εγκατασταθή μία εικόνα: Το ιερό σκήνωμα του Αποστόλου, καθισμένο στον ωραίο θρόνο του και κλεισμένο στον εσωτερικό χώρο, τον όμοιο με άδυτο, του μεγάλου ναού. Σκεφτόταν ακόμη και τον ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη σταυρόσχημο βασιλική, χτισμένη από τον Μ. Κωνσταντίνο — αργότερα μετά την καταστροφή του στην στάσι του Νίκα χτίσθηκε πάλι από τον Ιουστινιανό, ασύγκριτα επιβλητικώτερος και ωραιότερος — όπου φυλάσσονταν πολύτιμα κειμήλια, δηλαδή ιερά λείψανα αγίων Αποστόλων, όπως του πρωτοκλήτου Ανδρέου, του ευαγγελιστού Λουκά, του αγίου Τιμοθέου, του αποστόλου Ματθία.
Και συλλογιζόταν: Τι ωραία που θα ήταν να μεταφερόταν εκεί και το θαυμαστό λείψανο του πρωτοκορυφαίου Αποστόλου! Τι ομορφιά και τι ιερότητα θα έπαιρνε ο ναός των Αγίων Αποστόλων, όταν θα στολιζόταν με την παρουσία ενός τόσο πολύτιμου Αποστολικού σκηνώματος.
Ήξερε ότι αν το ζητούσαν από τους Χριστιανούς της Ρώμης, σε καμμία περίπτωσή δεν θα το έπαιρναν. Σκεφτόταν: Τι μπορεί να γίνη; Ένα κορυφαίας και πρωτευούσης σημασίας λείψανο έπρεπε να μεταφερθή στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, στην Κωνσταντινούπολι. Αλλά πως;
Σκέψι με την σκέψι κατέληξε σε κάτι τολμηρό, παράτολμο. Κατέστρωσε σχέδιο αρπαγής του ιερού λειψάνου. Πλούσιος ήταν, άρχοντας ήταν, πολλούς ανθρώπους, πολλούς υπηρέτες είχε γύρω του. Μπορούσε να κινητοποιήση τους κατάλληλους ανθρώπους, να μπουν μέσα στον ναό, μέσα στο άδυτο και να πάρουν το σκήνωμα του Αποστόλου, για να το μεταφέρουν στην Κωνσταντινούπολι. Βέβαια τότε δεν υπήρχαν αυτοκίνητα για την μεταφορά, αλλά κανόνισε να τοποθετηθή το ιερό λείψανο σε κατάλληλο σάκκο και να φορτωθή σε μουλάρι.
Το μόνο που δεν σκέφθηκε ήταν, αν αυτήν την ενέργεια την ενέκρινε ο απόστολος Πέτρος. Ούτε και έκαμε καμμία προσευχή στον Απόστολο, να του εκθέση την σκέψι του ή να ζητήση την βοήθειά του. Είχε όρεξι ο απόστολος Πέτρος ν’ αφήση τον τόπο όπου μαζί με τον άλλο κορυφαίο, τον απόστολο Παύλο, εκήρυξε και εμαρτύρησε, και να μετακινηθή προς ανατολάς; Το ήθελε κάτι τέτοιο; Όπως φάνηκε, δεν το ήθελε.
Ενώ ο Κωνσταντινουπολίτης άρχοντας αφαίρεσε το άγιο λείψανο και μέσα σε καινούργιο καθαρό σεντόνι, φορτωμένο σε μουλάρι, το απεμάκρυνε από την Ρώμη, ο απόστολος Πέτρος ανατάραξε τον ύπνο του επισκόπου.
Ας δώσουμε πάλι τον λόγο στον Πτωχοπρόδρομο: «Και πως ενήργησε ο θείος Πέτρος; Δεν ξέρω βέβαια γιατί δεν ήθελε να μεταφερθούν τα λείψανα στην Κωνσταντινούπολη. Μήπως διότι δεν έγινε το πράγμα με την άδειά του; Μήπως διότι ήθελε να είναι εκεί για πάντα φύλακας και σωτήρας της Ρώμης; Την νύχτα τα φανερώνει όλα στον πάπα· δηλαδή το κλέψιμο των λειψάνων του κι εκείνον που τα έκλεψε, αποκαλύπτοντας και το όνομά του και την αναχώρησι για την Κωνσταντινούπολη.
Με μεγάλη θλίψι και ταραχή ο επίσκοπος πετάχθηκε από το κρεββάτι του, ειδοποίησε τους άρχοντες της Ρώμης και ζήτησε στρατιωτική βοήθεια. Του διατέθηκαν πολλοί στρατιώτες, πεζοί και ιππείς, οι οποίοι με μεγάλη ταχύτητα έτρεξαν να συλλάβουν τον κλέφτη. Εκείνος και η συνοδεία του, σαν άκουσαν από μακρυά θόρυβο και ποδοβολητό άλογων, έπαθαν μεγάλο σοκ. Τότε κατάλαβαν ότι ο απόστολος Πέτρος δεν συμφωνούσε με αυτό το εγχείρημα. Κατενόησαν ότι δεν είναι εύκολο και ακίνδυνο να κλέβης αγίους, ότι δεν τελεσφορεί να τους μετακινής σε άλλο τόπο, χωρίς να τους ρωτήσης γι’ αυτό.
Ο πλούσιος συγκλητικός που μέχρι τότε γνώριζε τιμές και δόξες, τώρα γεύθηκε ατιμία και ξύλο. Μαστιγώθηκε, δέθηκε και ωδηγήθηκε στην Ρώμη. Δεμένο τον παρουσίασαν στον επίσκοπο, να απολογηθή για την πράξι του.
Συζητώντας μαζί του ο πάπας κατάλαβε ότι δεν επρόκειτο για επιχείρησι που διωργανώθηκε από κάποιον κακοποιό ή κλέφτη. Είδε ότι έχει απέναντι του ένα συγκλητικό, ένα αριστοκράτη, ένα λαμπρό και επίσημο πρόσωπο της Κωνσταντινουπόλεως. Κατάλαβε ότι η ενέργειά του έγινε από πολύ ευλάβεια προς τον απόστολο Πέτρο και για να τιμηθή η πρωτεύουσα με το ιερό λείψανό του. Έτσι μεταστράφηκε ο ψυχικός του κόσμος.
Δίνει λοιπόν εντολή να τον απελευθερώσουν από τα δεσμά, του ομιλεί με τόνο γλυκό και πατρικό και του ηρεμεί την ταραγμένη ψυχή του. Η πίκρα που είχε στην καρδιά του ο συγκλητικός, έφυγε. Το πρόσωπο του επισκόπου του φάνηκε σαν ήλιος που σκορπούσε ζωογόνες ακτίνες παρηγοριάς.
Πετυχημένα παρουσιάζει τα πράγματα ο Μέγας Συναξαριστής: «Βλέπων ο πάπας αυτόν, και ερωτών ποίος είναι, έμαθεν, ότι είναι λαμπρός μεν κατά το γένος, περίφημος δε κατά το ύψος των αξιωμάτων και προς τούτοις ότι ο σκοπός της κλοπής οπού έπραξεν, ήτο θεοφιλής και φιλαπόστολος. Δια τούτο τον λύει παρευθύς από τα δεσμά και του ομιλεί με ημερότητα, ως πνευματικός πατήρ, τα προς ειρήνην συντείνοντα».
Μάλιστα μπήκε στην ιδέα του επισκόπου να κάνη κάποια καλή χειρονομία προς τον άρχοντα, ώστε να φύγη χαρούμενος από την Ρώμη. Αφού διεπίστωσε ότι όλη αυτή η απροσδόκητη ιστορία ωφειλόταν στην μεγάλη αγάπη του συγκλητικού προς τον απόστολο Πέτρο, σκέφθηκε κάτι να του δώση που να ικανοποιή τα φιλαποστολικά του αισθήματα. Αυτό θα ήταν κι ένα αντίβαρο προς την άσχημη συμπεριφορά που δοκίμασε ο άρχοντας, διότι τον έδεσαν, τον εμαστίγωσαν και τον εταπείνωσαν. Λοιπόν απεφάσισε να του προσφέρη την ιερή αλυσίδα του αποστόλου Πέτρου.
Έτσι λοιπόν ο άρχοντας επιστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολι δεν μετέφερε βέβαια, το ιερό σκήνωμα του αποστόλου Πέτρου, αλλά την τίμια αλυσίδα του. Οι άρχοντες της πρωτευούσης και ο πιστός λαός ένοιωσαν μεγάλη αγαλλίασι από την ευχάριστη είδησι. Το ευλογημένο κειμήλιο αποθησαυρίσθηκε στον ναό του αποστόλου Πέτρου τον ευρισκόμενο μέσα στην Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως .
Ας δώσουμε πάλι τον λόγο στον Πτωχοπρόδρομο: «Και με αυτόν τον τρόπο μετακομίσθηκε σ’ εμάς αυτή η θαυμάσια αλυσίδα, η οποία είναι θησαυρός των ψυχών άσυλος, πορισμός θεραπειών ακένωτος, ποταμός θαυματουργιών αστείρευτος και κάθε άλλο δώρο κάλλιστο στους ευσεβείς, και τιμιώτατο».
Τόσες πολλές υπήρξαν οι θαυματουργίες που επιτελούσε ο Θεός για να τιμήση τον Απόστολό του, μέσω αυτής της αλυσίδας, ώστε να γίνεται λόγος για ποταμό θαυμάτων, «ποταμόν τεραστίων αείρροον». Συνεχώς, ασταμάτητα θαυματουργούσε και σκόρπιζε ανακούφισι και χαρά στις ψυχές των πιστών.
Λέει ο υμνογράφος σε τροπάριο του Όρθρου —το παραθέτουμε σε μετάφρασι: «Πράγματι, ω Δέσποτα, αληθινά ήταν εκείνα τα λόγια που είπες, «οποίος πιστεύει σε μένα θα επιτελέση έργα μεγαλύτερα από τα δικά μου. Να, εδώ ο Απόστολος, όσο ζούσε θεράπευε τις αρρώστιες με την σκιά του, και τώρα επιτελεί πολλών ειδών θαύματα με τους κλοιούς του, (δηλαδή με τις αλυσίδες του)». «Και νυν τοις κλοιούς αυτού τα ποικίλα εργάζεται θαύματα».
Πολλοί Χριστιανοί που τύχαινε να έχουν ένα μεγάλο πρόβλημα υγείας, συνέβη να θεραπευθούν μόλις προσκύνησαν την ευλογημένη αυτή αλυσίδα του κορυφαίου Αποστόλου. Από την στιγμή αυτή καταλάβαιναν πόσο μεγάλη αγιωσύνη είχε ο Απόστολος.
Να έλθω σε ένα προσωπικό θέμα. Από παλαιά έτρεφα κάποια ευλάβεια προς τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Αλλά το 1991 συνέβη να βρεθώ σε μία περιοχή της Ηπείρου, στο χωριό Ελευθέρι Θεσπρωτίας. Εκεί, μισή ώρα έξω από το χωρίο δείχνουν ένα σημείο, δίπλα σε δρόμο, όπου κατέλυσε σε μια του περιοδεία ο Άγιος Κοσμάς. Τώρα εκεί έχει ανεγερθή ναός του Αγίου. Μόλις πλησίαζα σ’ αυτή την ιερή τοποθεσία χτύπησε την όσφρησί μου ένα πανέμορφο άρωμα, κάτι ανάμεικτο σαν τριαντάφυλλο, σαν γιασεμί, σαν κρίνο και ανεφώνησα, «Θεέ μου, τι είναι τούτο;». Αυτό το αισθάνθηκαν και αλλά σαράντα-πενήντα άτομα που ήμαστε μαζί. Λοιπόν, από εκείνη την ημέρα και εφεξής ευλαβούμαι υπερβολικά τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό και αισθάνομαι ότι είχε φθάσει σε πολύ μεγάλα ύψη αγιότητος.
Έτσι ακριβώς συνέβαινε και στους Χριστιανούς της Κωνσταντινουπόλεως που, προσκυνώντας την ιερή αλυσίδα του αποστόλου Πέτρου, γεύονταν την έκχυσι ιαματικής και θαυματουργικής δυνάμεως.
Τα πολλά όμως και μεγάλα θαύματα γίνονταν στις 16 Ιανουαρίου, τότε που ετελείτο η ετήσια πανήγυρις του Αποστόλου. Διαβάζουμε στο Μηναίο του Ιανουαρίου: «Τη ιστ’ του αυτού μηνός, η προσκύνησις της τιμίας αλύσεως του αγίου και ενδόξου αποστόλου Πέτρου». Και αμέσως συναντούμε ένα χαριτωμένο δίστιχο επίγραμμα: «Σην προσκυνούντα, Πέτρε, σειράν τιμίαν, σειράς μακράς λύσόν με των εγκλημάτων».
Η λέξις «σειρά» δεν σημαίνει μόνο σχοινί, λουρί, αλλά και αλυσίδα. «Εμένα Πέτρε που προσκυνώ την τιμίαν σου σειρά, την τιμίαν σου αλυσίδα, απολύτρωσέ με από την μεγάλη αλυσίδα των αμαρτημάτων μου».
Ο λογιότατος Θεόδωρος ο Πτωχοπρόδρομος έζησε στην Κωνσταντινούπολη και γνώρισε καλά, τι θαυματουργική δύναμι έκρυβε η αλυσίδα του Αποστόλου. Για ολόκληρη την πρωτεύουσα εθεωρείτο μεγάλη ευλογία. Γι’ αυτό γράφει: «Και για μεν την πόλι είναι αλυσίδα που την συγκρατεί, που την στερεώνει, που την περισφίγγει και την προστατεύει, ενώ για τους αλλοφύλους αλυσίδα, που τους σφίγγει, τους πιέζει και τους κατανικά. Και στην δικήν μας ψυχήν είναι αλυσίδα υψώσεως προς τον ουρανό, διότι την συνδέει με τον εαυτό της, με τον θείο Πέτρο και με τον Σωτήρα Χριστό».
Όταν κανείς ασχολείται με τις δυσεξαρίθμητες θαυματουργίες που επετέλεσε ο Θεός ανά τους αιώνες μέσω του αποστόλου Πέτρου, συλλογίζεται πόσο δοξάσθηκε ένας ταπεινός Ισραηλίτης της Γαλιλαίας, ένας ψαράς της Βηθσαϊδά, δηλαδή ενός χωριού τόσο μικρού και άσημου, όσο δεν γίνεται πιο πολύ. Γυιός του Ιωνά, ενός ταπεινού ψαρά που ψάρευε στην θάλασσα της Γαλιλαίας, που βρισκόταν πλάι στην πατρίδα του Βηθσαϊδά. Κάτι τέτοιους ταπεινούς ανθρώπους, κατοίκους της Βηθσαϊδά και ψαράδες της Γεννησαρέτ, διάλεξε ο Θεός και τους τίμησε με το πιο μεγάλο αξίωμα, τους έκανε αποστόλους.
Αλήθεια τι παράδοξη λογική που έχει ο Θεός. Αφήνει στην άκρη τους μεγάλους και ξακουστούς και προτιμά αυτούς που θεωρούνται μηδαμινοί.
«Τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός, ίνα τους σοφούς καταισχύνη και τα ασθενή του κόσμου εξελέξατο ο Θεός, ίνα καταισχύνη τα ισχυρά, και τα αγενή του κόσμου και τα εξουθενημένα εξελέξατο ο Θεός, και τα μη όντα, ίνα τα όντα καταργήση» (Α’ Κορινθ. α’ 27-28).
«Τα μη όντα». Αυτούς δηλαδή που οι άλλοι, οι μεγάλοι και τρανοί, τους λογαριάζουν σαν «τίποτε», σαν να μην υπάρχουν, σαν ανύπαρκτους· αυτούς σημαδεύει ο Θεός και τους κάνει υπαρκτούς με την πιο δυνατή ύπαρξι. Και το πέρασμά τους από αυτόν τον κόσμο γίνεται αισθητό ανά τους αιώνες.
Ακόμη και τα πράγματα που ήρθαν σε επαφή με το σώμα τους δοξάζονται και τοποθετούνται στην πιο περίβλεπτη θέσι. Ακόμη και τα αντικείμενα που χρησιμοποίησε η κακία των εχθρών τους για να τους εξοντώση, κι αυτά, καθώς άγγιξαν επάνω τους, έλαβαν χάρι και δύναμι, σαν τον σίδερο που έπεσε σε κάποια θεϊκή φωτιά και απέκτησε θεϊκή πυράκτωσι. Και τούτο φαίνεται πολύ χτυπητά στις αλυσίδες, με τις οποίες ο μοχθηρός βασιλεύς Αγρίππας έδεσε τον απόστολο Πέτρο.
Όταν χτυπούν φοβεροί άνεμοι, διαλύουν τα πάντα. Ρίχνουν κάτω και αγέρωχα δένδρα. Ωστόσο, τα ταπεινά φύλλα της χλόης δεν μπορούν να τα σπάσουν και να τα ρίξουν κάτω. Σ’ αυτά τα ταπεινά και ασήμαντα φύλλα κρύβεται η μεγάλη δύναμις. Σ’ αυτά ευδοκεί ο Θεός. Στον ταπεινό Ισραηλίτη της Βηθσαϊδά, ψαρά και γυιό ψαρά ευδόκησε ο Θεός. Και όσο πιο ανύπαρκτος ήταν, τόσο πιο υπαρκτός έγινε, και η παρουσία του μέσα στην Ιστορία έκανε ανύπαρκτους κάποιους που εφάνταζαν σαν υπαρκτοί. Α’ Κορινθ. α’ 28: «Τα εξουθενημένα εξελέξατο ο Θεός και τα μη όντα, ίνα τα όντα καταργήση».
Από το βιβλίο: Η ΕΚΠΛΗΞΙΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡΦΥΣΙΚΟΥ
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ