του Πρωτοπρ. Βασιλείου Γεωργοπούλου
Λέκτορος Θεολογικής Σχολής Α. Π. Θ.
ΘΕΟΣΟΦΙΚΕΣ ΠΛΑΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ
Η Θεοσοφία είναι σήμερα μία από τις μεγαλύτερες αποκρυφιστικές κινήσεις και κοσμοθεωρίες. Την ίδρυσε η ρωσικής καταγωγής Helena Petrovna Blavatsky (1831- 1891) και μέχρι σήμερα η εν λόγω αποκρυφιστική κοσμοθεωρία αυτοδιαφημίζεται, ότι αποτελεί την κοινή πηγή και συνισταμένη όλων των θρησκειών. Η Θεοσοφία συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάπτυξη και τη διάδοση διαφόρων αποκρυφιστικών δοξασιών στους νεώτερους χρόνους και υπήρξε βασικός τροφοδότης του αντιχριστιανικού κινήματος της λεγομένης Νέας Εποχής.
Κατά τις θεοσοφικές πλάνες, ο Χριστός δεν υπήρξε ο Θεάνθρωπος λυτρωτής, αλλά ένας «Βούδας», ένας μύστης, ένας Αβατάρ, που ύστερα από πλήθος μυήσεων και μετενσαρκώσεων έφθασε στη συνείδηση του «Λόγου». Είναι ένας από τους παγκόσμιους μύστες-εκπαιδευτές, τους διδασκάλους της σοφίας που επιδημούν από το υπερπέραν, κατά καιρούς στη γη με σκοπό να βοηθήσουν τη θρησκευτική μετεξέλιξη των εκάστοτε φυλών.
Έτσι, κατά τις θεοσοφικές δοξασίες, το πρόσωπο του Χριστού σμικρίνεται και αξιολογικά εξισώνεται με τον Ορφέα, τον Ζωροάστρη, τον Μίθρα, τον Κρίσνα, τον Βούδα κ.α. παγκόσμιους μύστες όπως τους θεωρεί η Θεοσοφία. Ο θρησκευτικός συγκρητισμός είναι εν προκειμένω, όχι μόνο έκδηλος, αλλά και θεμελιώδες γνώρισμα του Θεοσοφικού αποκρυφιστικού χώρου.
Επ’ αυτού η Η. Ρ. Blavatsky είναι σαφής: «Και το βουδιστικό και το χριστιανικό Ευαγγέλιο κηρύχθηκαν με τον ίδιο σκοπό. Οι δύο αυτοί μεταρρυθμιστές υπήρξανε θερμοί φιλάνθρωποι, πρακτικοί αλτρουϊστές, που αναμφισβήτητα κηρύξανε την τέλεια απάρνηση του εγώ».
Ριζικώς διαφορετική από την χριστιανική είναι στο θεοσοφικό χώρο και αυτή η νοηματοδότηση των εννοιών «Χριστός» και «Λόγος». Αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Δεν είναι παραδεκτή η ειδική έννοια ην οι αρχηγοί του Χριστιανισμού -από του χωρισμού των από τους Γνωστικούς- δίδουσιν εις την λέξιν “Χριστός”… Ο “Λόγος” ούτος είναι άπειρος, αι ψυχαί ημών είναι σπινθήρες Αυτού, τα σώματα ημών τμήματα του σώματος Αυτού. Αι μη πεπερασμέναι ιδιότητες του Λόγου, ευρίσκουσι την πλήρη αυτών έκφρασιν μόνον εν τω σύμπαντι. Η λέξις “Χριστός” είναι επίσης το σύμβολον όπερ εκφράζει την παρουσίαν, εν παντί πλάσματι, μιας ακτίνος του παγκοσμίου τούτου Πνεύματος (ο ατομικός Χριστός)».
Αποκρυφιστικά, συγκρητιστικά και καθαρά συμβολικά, χωρίς καμία σωτηριολογική σημασία και διάσταση κατανοούνται κατά τη Θεοσοφία και αυτά τα ιστορικά γεγονότα της Γέννησης, της Σταύρωσης και της Ανάστασης του Χριστού.
Οι κεντρικοί σταθμοί του σωτηριώδους έργου του Χριστού αποτελούν για τη Θεοσοφία παράλληλες πραγματικότητες που συναντά κάποιος και στον Ινδουισμό, που παρά την λεκτική και όχι ουσιαστική διαφορά τους κατά την κίνηση, αισθητοποιούν τις διάφορες μυήσεις που διέρχονται αυτοί που βαδίζουν την ατραπό της τελειοποίησης.
Έτσι ισχυρίζονται ότι: «Κατά την Θεοσοφίαν, τουναντίον, η σωτηρία δύναται να συντελεσθή εις οιανδήποτε θρησκείαν, διότι το στοιχείον “Χριστός”, η θεία ακτίς (Atma – Bouddhi) ευρίσκεται εν παντί ανθρώπω, οιανδήποτε λατρείαν και αν πρεσβεύη».
Η Η.Ρ.Blavatsky χαρακτήριζε, μάλιστα, τον απολυτρωτικό και ιλαστήριο θάνατο του Κυρίου ως «εφιάλτη της ανθρωπίνης διανοίας» λόγω της ριζικής αντίθεσής του με τις περί του κάρμα πλάνες που έχει υιοθετήσει η Θεοσοφία. Η ίδια μάλιστα υποστήριζε σχετικά με την Αγ. Γραφή: «Επομένως η Βίβλος δεν είναι ο “Λόγος του Θεού”, αλλά στην καλύτερη περίπτωση περιέχει τα λόγια ατελών δασκάλων και ανθρώπων που μπορεί να σφάλλουν».
Και αλλού συμπλήρωνε: «Επομένως, η πεποίθησή του αναφορικά με τον πλαστό χαρακτήρα της Βίβλου και της Καινής Διαθήκης, όπως έχει εκδοθεί τώρα, είναι και δική μας πεποίθηση».
Από την Annie Besant, πρόεδρο της Θεοσοφικής Εταιρίας από το 1907-1932, ο βραχμάνος Jiddu Krishnamurti (1895-1986) ανακηρύχθηκε ως νέα ενσάρκωση του Ιησού, ως ο Χριστός της «Νέας Εποχής». Ιδρύθηκε, μάλιστα το αποκρυφιστικό «Τάγμα τον Αστέρος της Ανατολής» για να προβάλει τον Krishnamurti σαν τον νέο Αβατάρ (Απεσταλμένο), τον «Νέο Χριστό».
Ο Jiddu Krishnamurti προστέθηκε, κατά την Annie Besant, στην σειρά των παγκοσμίων μυστών / εκπαιδευτών. Το γεγονός αυτό, έγινε αφορμή διάσπασης και αποχώρησης από τις θεοσοφικές στοές διαφόρων μελών τους που διαφώνησαν με τη θέση της Annie Besant, όπως π. χ. του R. Steiner, ο οποίος στη συνέχεια δημιούργησε το δικό του αποκρυφιστικό σύστημα, την Ανθρωποσοφία.
Για τη σύνταξη του παρόντος βασιστήκαμε στα κάτωθι:
Πηγές:
Ε. Π. Μπλαβάτσκυ, Ο Εσωτερικός Χριστιανισμός των Ευαγγελίων, 1982.
Της ιδίας, Το Κλειδί της Θεοσοφίας, στο περ. ΙΛΙΣΟΣ, 1970.
Annie Besant, Προς την μύησιν, 1930.
Της ιδίας, Ορισμός της Θεοσοφίας, στο περ. ΙΛΙΣΟΣ, 1959 1961.
Th. Pascal, Η Θεοσοφία εις ολίγα κεφάλαια, 1925.
Του ιδίου, Tο Α. Β. Γ. της Θεοσοφίας, 1925.
Βοηθήματα:
H. Gasper – J. Müller – Fr. Valentin (Hrsg), Lexikon der Sekten, Sondergruppen und Weltanschauungen, 20017.
W. Martin, The Kingdom of the Cults, 1985.
Η. Reller H. Krech M. Kleiminger (Hrsg), Handbuch Religiöse Gemeinschaften und Weltanschauungen, 20005.
Ir. Hexham, Pocket Dictionary of New Religious Movements, 2002.
L. A. Nichols G. Mather A. Schmidt ( Ed), Encyklopedic Dictionary of Cults, Sects, and World Religions, 2006.
ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΔΙΑΛΟΓΟΣ» ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ – ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013, ΤΕΥΧΟΣ 74