του Σωτηρίου Εμμανουήλ Μαρσέλου
Μικρασιάτη Καππαδόκη
Σεβαστοί πατέρες και ευλαβέστατοι αδελφοί,
Η μητέρα Εκκλησία μας εορτάζει κατά διαστήματα την Παναγία μας η οποία είναι λαοφιλής τόσο ως ένας δικός μας θησαυρός όσο και ολόκληρης της Ορθοδοξίας. Δεν είναι στιγμιαίος αλλά διαχρονικός. Αυτό φανερώνει την τιμή και την ευλάβεια των ανθρώπων που φέρουν το όνομα της, επικαλούνται την πρεσβεία και ζητούν το φωτισμό και την μεσιτεία της προς τον φιλάνθρωπο Θεό. Διά να δείξει ο πιστός Ορθόδοξος λαός μας τις ποικίλες ευεργετικές ιδιότητες της Παναγίας έδωσε πλήθος ονομάτων που προέρχονται από θαύματα, από υμνολογίες, από τον τρόπο ή τον τόπο που βρέθηκαν οι εικόνες, ακόμα και από το όνομα των κατόχων τους. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι φθάνουν τις 655 επωνυμίες που τις έχουν αποδοθεί (υμνολογικές-θαυματουργικές) με βάση το χρόνο εορτασμού, την παραποίηση και το πλήθος των λαϊκών ονομασιών.
Θα καταθέσω ευγνώμονος στην αγάπη σας μερικές ιστορικές στιγμές για την προέλευση της Θαυματουργού Εικόνας της Παναγίας της Σινασσίτισσας για να αντιληφθούμε την αξία της, μαθαίνοντας τις δραματικές περιπέτειες και τα γεγονότα που συνόδευσαν την έλευση της στη Ελλάδα. «Για ης ευεργεσίες προστασία που γευθήκαμε» όπως ανέφεραν οι αείμνηστοι γονείς μας.
Η Παναγία στην πατρίδα εορταζόταν με ευλάβεια, κατάνυξη και μεγαλοπρέπεια, την Τρίτη, της Διακαινησίμου (Σύναξιν επιτελούμεν των Θαυμάσιων της).
Η Εικόνας της Παναγίας της Σινασσίτισσας, αυτή η σεπτή εικόνα, κατέβαινε την ανωτέρω καθορισμένη ημερομηνία του Πάσχα, στον κεντρικό ναό, για πάνδημο απλό κατανυκτικό εορτασμό και ξαναγύριζε μετά διήμερο στο εκκλησάκι, συνοδεία των πιστών, με ύμνους και λάβαρα, πάντα χαρούμενα.
Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό να κάνω μία μικρή παρένθεση και να αναφερθώ με δύο λόγια στην Σιννασσό.
Η Σινασσός είναι κωμόπολη στην επαρχία Καισαρείας και αποτελούσε ένα από τα 24 Ελληνορθόδοξα χωριά της περιοχής. Από αυτά, τα 7 χωριά, με πρώτη τη Σινασσό ήταν Ελληνόφωνα και τα άλλα 17 μιλούσανε την Καραμανλίδικη διάλεκτο, είχαν ορθόδοξο φρόνημα και ελληνική συνείδηση. Παλαιότερη αναφορά για την Σινασσό βρίσκουμε σ’ ένα οθωμανικό κατάστιχο του 1476 όπου αναφέρεται, ως επικρατέστερη άποψη, ότι το όνομα της το πήρε από την σημιτική λέξη ΣΓΝ που σημαίνει ήλιος και το καταληκτικό -άσσος που σημαίνει πόλις, δηλαδή ΣΙΝΑΣΣΟΣ = ΗΛΙΟΥΠΟΛΙΣ. Σήμερα ονομάζεται Μουσταφά Πασά και βρίσκεται υπό την προστασία της ΟΥΝΕΣΚΟ για όλη την παράδοση της.
Είχε δύο ενορίες: 1)των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης που βρίσκεται στο κέντρο της κωμοπόλεως και στον οποίο άπαξ του έτους λειτουργεί ο Οικουμενικός Πατριάρχης στις 27 Μαΐου και 2) την ενορία των Ταξιαρχών η οποία ήταν μεγαλύτερη της πρώτης, βρισκόταν στο γενή μαχαλά, και έχει πια κατεδαφιστεί. Μετά από αυτό το γεγονός έγινε μεγάλη προσπάθεια για τη διάσωση των άλλων 40 παρεκκλησίων της περιοχής και της μονής του Αγ. Νικολάου, πολιούχου της κωμοπόλεως. Αλλά από αυτά ήταν σε καλή κατάσταση και άλλα σε άθλια. Η προσπάθεια αυτή συνεχίζεται ακόμη και σήμερα. Για τα ανωτέρω μας μίλησε ο πρώην Τούρκος δήμαρχος Ιμπραήμ Μπός, ίσως ελληνικής καταγωγής και θερμός φίλος των Ελλήνων… Ο δε Καισαρίας Κλεόβουλος, είπε για τη Σινασσό ότι είναι: «ΟΑΣΙΣ ΕΝ ΕΡΗΜΩ – ΑΣΤΗΡ ΕΝ ΤΩ ΣΚΟΤΕΙ – ΑΘΗΝΑΙ ΕΝ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ». Ακόμη και ο μεγάλος Ελβετός ιστορικός Ανρύ Γκρεκουάρ την χαρακτήρισε «ΕΣΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΕ ΣΤΗΝ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ».
Επιστρέφοντας στην προηγούμενη αναφορά μου για την εικόνα της Παναγίας, να σημειώσω ότι βρισκότανε στο ιδιόκτητο λαξευμένο παρεκκλήσι των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης, στη συνοικία του γενή μαχαλά, πλησίον της γέφυρας Μαράσογλου, μπροστά στο πατρικό μας. Εγώ, το πατρικό μας, το βρήκα σταύλο κατά την πρώτη προσκυνηματική εκδρομή μου στην περιοχή και το έχω φωτογραφήσει.
Το 1924 λοιπόν, στην Μικρασιατική Καταστροφή, όπως όλοι οι πρόσφυγες έτσι και τα μέλη της δικής μου οικογένειας πήραν το δρόμο της προσφυγιάς, ως ανταλλάξιμοι, έχοντας στου ώμους τους ότι μπορούσαν να μεταφέρουν (7 μπάλες ήταν το σύνολο). Μία από αυτές τις 7 μπάλες περιείχε εικόνες, ασπρόρουχα αγιωτικά και ότι άλλο πολύτιμο υπήρχε στο σπιτικό. Έφτασαν στην Ελλάδα μετά από περιπλανήσεις και ταλαιπωρίες. Φθάνοντας στην Μερσίνα επιβιβάστηκαν στο πλοίο «Δεστούνης» με προορισμό τον Πειραιά. Μέσα στο σκάφος υπήρχε και το ιερό λείψανο του Οσίου Ιωάννη του Ρώσου από το γειτονικό Προκόπι.
Φθάνοντας στο λιμάνι του Πειραιά, χαθήκανε λόγω του συνωστισμού και οι 7 μπάλες της οικογένειας. Στενοχώρια, λύπη. Προείχε τότε η εγκατάσταση της οικογένειας σε καταυλισμό και η επιβίωση. Η γιαγιά μου έμεινε με 3 ορφανά και την πεθερά της προγιαγιάς μας. Τότε η γιαγιά Αγγέλκο εκποίησε ότι χρυσό μπορούσε και μετέφερε στα εσώρουχα της, για την επιβίωση της οικογένειας. Μετά από αρκετό χρονικό διάστημα η προσφυγική οικογένεια έλαβε την είδηση ότι μία μπάλα βρέθηκε στην Μυτιλήνη. Η γιαγιά Αγκέλκο πήγε στο νησί και την παρέλαβε, μή γνωρίζοντας το περιεχόμενο της. Η ταλαιπωρία συνεχίστηκε γιατί η γιαγιά έπαθε ένα ατύχημα στη διάρκεια του ταξιδιού αυτού. Τέλος, μετά σειρά πάλι περιπλανήσεων, έφθασε η μπάλα με το περιεχόμενο της στον προσφυγικό καταυλισμό. Δεν φαντάζεστε τη χαρά της οικογένειας όταν ανοίγοντας την μπάλα αισθάνθηκαν την ευωδία και είδαν τις εικόνες και τα κεντημένα ασπρόρουχα. Γονάτισαν και παρακάλεσαν την Παρθένα Παναγιά να εισακούσει τις προσευχές της ταλαιπωρημένης προσφυγικής οικογένειας. Και πράγματι, οι ευεργεσίες της ήταν πάμπολλες, τα θαύματα πολλά, όταν μυροβολούσε το εικόνισμα στους οικείους και το περιβάλλον.
Αγαπητοί μου, στη χριστιανική ζωή, το πρώτο πράγμα είναι η πίστη και το πιο σημαντικό είναι η ελπίδα στο Θεό. Το μεγαλείο βρίσκεται στην αγάπη για τη ζωή, την οικογένεια, την πατρίδα. Κατά τη διάρκεια της προσφυγιάς, η εικόνα έχασε την αργυρόχρυση στολή. Είναι άγνωστο σ! εμένα το πώς. Ίσως από τις περιπλανήσεις. Το 1975 πήγα την εικόνα στο Βυζαντινό Μουσείο για συντήρηση. Εκεί, αφού την εξέτασαν, μου προσδιόρισαν την χρονολογία και την προέλευση της. Σήμερα βρίσκεται στο φιλόξενο Ξυλόκαστρο, στο ιδιωτικό ναϊδριο του Τιμίου Προδρόμου. Είθε ο Πανάγαθος και φιλεύσπλαχνος Κύριος δια πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου να μας ανταμείψει δια του γλυκυτάτου Παραδείσου.
Η χάρις της Σινασσίτισας Παναγίας να μας επισκιάζει όλους τους επικαλούντες την βοήθεια της, με πίστη, πάσας τας ημέρας της ζωής μας.
Σωτήριος Εμμανουήλ Μαρσέλος Μικρασιάτης Καππαδόκης
Στα πλαίσιο συγκέντρωσης μαρτυριών και αφηγήσεων για τη Μικρά Ασία, ο κ. Μαρσέλος Σωτήριος μας κατέθεσε την παραπάνω ιστορία, μαζί με το ποίημα για την Παναγία την Σινασσίτισσα. Τον ευχαριστούμε θερμά για τη διατήρηση της Ιστορίας και του Πολιτισμού της Μικράς Ασίας.
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΙΝΑΣΣΙΤΙΣΣΑΣ | ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ ΑΙΓΑΛΕΩ “ΝΕΕΣ ΚΥΔΩΝΙΕΣ” (wordpress.com)