Αρχιμ. Δανιήλ Γούβαλης (+)
Μυρίπνοες Αθωνικές διηγήσεις
Ο Θεός συγκαταβαίνοντας στην ανθρώπινη αδυναμία, προκειμένου να τονώση την χριστιανική πίστι, δίνει διάφορα υπερφυσικά σημεία. Πολλά απ’ αυτά συνδέονται με αγιασμένους ανθρώπους. Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι το χάρισμα της μυροβλυσίας. Μετά την κοίμησι κάποιου αγίου παρατηρήθηκε ότι από το σκήνωμά του έρρεε μύρο, είτε για μικρό χρονικό διάστημα είτε για πολύν χρόνον. Και σε ανθρώπους ζωντανούς, πριν την κοίμησί τους, παρατηρήθηκε κάποιες φορές να ρέη από το σώμα τους, λ.χ. από το πρόσωπό τους ή από τα χέρια τους, μύρο. Αυτές όμως οι περιπτώσεις σπανίζουν. Τις αποφεύγει ο Θεός, διότι υπάρχει πνευματικός κίνδυνος. Δηλαδή αυτός που θα δη πάνω του ένα τέτοιο θαύμα κινδυνεύει να πέση σε έπαρσι και να χάση την ψυχή του. Μετά θάνατον όμως δεν κινδυνεύει.
Στους αγίους που παρατηρήθηκε αυτή η χάρις, δόθηκε το επίθετο μυροβλύτης.
Σήμερα θα παρουσιάσουμε μερικές διηγήσεις που θα μας φέρουν σε επαφή με άγιες μορφές, τις οποίες ο Κύριος εδόξασε με μυροβλυσία.
Τον 10° μ.Χ. αιώνα διέλαμπε στο Άγιον Όρος ο όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, μία μεγαλειώδης και ανεπανάληπτη μορφή. Ο τότε αυτόκράτωρ του Βυζαντίου, Νικηφόρος Φωκάς, τον είχε πνευματικό του. Ο μεγάλος αυτός όσιος έχτισε το μεγάλο και ιστορικό μοναστήρι του Άθω, την λεγομένη Μεγίστη Λαύρα.
Όταν ζούσε και ήταν ηγούμενος, συνέβαινε κάτι πολύ εντυπωσιακό. Επίσημα πρόσωπα της Εκκλησίας και της Πολιτείας από κοντά και από μακρυά προσέτρεχαν να γίνουν υποτακτικοί του. Στο βίο του διαβάζουμε:
«Και όχι μόνον οι μοναχοί του Όρους, αλλά και άλλοι εκ διαφόρων χωρών συνέτρεχον προς τον Όσιον. Από την Ρώμην, την Ιταλίαν, την Καλαβρίαν, την Ιβηρίαν, ευγενείς και πλούσιοι άρχοντες, καθώς και ηγούμενοι Κοινοβίων, ακόμη και επίσκοποι εγκατέλιπον τους θρόνους των και ήρχοντο και υπετάσσοντο εις αυτόν, εκ των οποίων ήσαν και τινές περιφανέστατοι, όπως ο μέγας πατριάρχης Νικόλαος, ο περιβόητος Χαρωνίτης, Ανδρέας ο Χρυσοπολίτης ο ασκητής και σοφώτατος, ο ασκητής Ακάκιος και άλλοι πολλοί σιδηροφόροι ερημίται, οίτινες εγήρασαν εις την άσκησιν».
«Σιδηροφόροι ερημίται» θα πη ασκητές που για να ταλαιπωρούν το σώμα τους φορούσαν κάποια σιδερένια αντικείμενα επάνω τους, συνήθως βαρειές αλυσίδες.
Ένας αυστηρός ασκητής, ο Νικηφόρος, προερχόταν από την Κάτω Ιταλία, από την περιοχή της Καλαβρίας. Δεν το αποφάσισε μόνος του, αλλά πήρε εντολή από τον ουρανό. Είδε κάποια οπτασία, η οποία του συνιστούσε να μεταβή στον Άθω και να υποταχθή στον Αθανάσιο.
Γι’ αυτόν τον Νικηφόρο να πούμε λίγα λόγια. Ακολουθούσε πολύ αυστηρή άσκησι. Φορούσε ένα τρίχινο ένδυμα. Η τροφή του ήταν πίτουρα ανακατεμένα με ζεστό νερό. Τα έτρωγε κάθε απόγευμα. Άλλη τροφή δεν γνώριζε.
Όταν ήρθε στην Μεγίστη Λαύρα, τον πρώτο καιρό ο Αθανάσιος τον άφησε να ζη όπως είχε συνηθίσει. Στην συνέχεια του είπε να μπη κανονικά στο πρόγραμμα του Κοινοβίου, να ντυθή με τα ενδύματα που φορούσαν οι μοναχοί και να τρέφεται με ό,τι τρέφονταν κι εκείνοι. Ο Νικηφόρος κατάλαβε ότι η καλύτερη άσκησις είναι η εκκοπή του ίδιου θελήματος. Έτσι έκανε υπακοή. Εξωτερικά δεν εντυπωσίαζε, διότι ακολούθησε την ομοιομορφία του Κοινοβίου, τόσο στην ενδυμασία, όσο και στην δίαιτα. Ό,τι τον πρόσταζε ο Αθανάσιος, το εκτελούσε. Έγινε πρότυπο υπακοής. Σε όλα υπάκουε με προθυμία. Μέσα στο κλίμα της υπακοής είχε εξασφαλίσει την παρουσία της ταπεινοφροσύνης. Προοδεύοντας σ’ αυτήν την αρετή, ανέβηκε γρήγορα την ουρανοδρόμο κλίμακα των αρετών.
Πόσο ψηλά ανέβηκε ο Νικηφόρος φάνηκε μετά την κοίμησί του. Τα οστά του επισκιάσθηκαν από την θεία χάρι. Ανέδιδαν ευωδιαστό μύρο. Διαβάζουμε στον Μέγα Συναξαριστή (5η Ιουλίου): «Ο τρισμακάριος Νικηφόρος εις τόσην αρετήν έφθασεν, ώστε ηγίασε και έρρεεν εκ των οστών του, μετά την οσίαν αυτού μετάστασιν, μύρον θαυμάσιον, ευωδέστερον όλων των αρωμάτων».
Τα αγιασμένα κόκκαλά του έσταζαν άρωμα. Και όλους τους έσπρωχναν στον αγώνα για την κατάκτησι των αρετών. Προηγούνται οι αρετές και έπονται τα αρώματα και τα οσφρητικά αγαλλιάματα.
❖ ❖❖
Τώρα θα ρίξουμε ένα βλέμμα στο περιβόλι της Ορθοδόξου Σερβικής Εκκλησίας. Θα σταθούμε στον όσιο Συμεών, αυτόν που μαζί με τον μικρότερο γυιό του έχτισαν το 1197 μ.Χ. την αγιορείτικη Μονή του Χιλανδαρίου.
Πριν εισέλθη στις τάξεις των μοναχών, υπήρξε ένας από τους ισχυρότερους ηγεμόνες της Σερβίας. Κατώρθωσε να ενώση σε βασίλειο τους Σέρβους και να ανακηρυχθή βασιλεύς. Στέφανος Νεμάνια, ο πρώτος βασιλεύς του Σερβικού έθνους.
Υπήρξε ο ιδρυτής της βασιλικής δυναστείας των Νεμανιδών. Αυτοί εβασίλευαν έπι διακόσια έτη (1172-1371). Άφησαν εποχή για την χριστιανική τους ευσέβεια. Πολλοί απ’ αυτούς επλούτισαν και το Αγιολόγιο της Εκκλησίας. Στις φλέβες τους κυλούσε και ελληνικό αίμα, διότι έγιναν γάμοι με βυζαντινές πριγκίπισσες και βασιλοπούλες.
Ό,τι είναι για τους Κυπρίους ο απόστολος Βαρνάβας, για τους Αρμενίους ο Γρηγόριος, για τους Αιθίοπας ο Φρουμέντιος… είναι ο άγιος Σάββας για τους Σέρβους. Υπήρξε ο πρώτος αρχιεπίσκοπος Σερβίας, ο διοργανωτής της Ορθοδόξου Σερβικής Εκκλησίας, αυτός που προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στο Σέρβικο έθνος. Ο πιο ενδεδειγμένος χαρακτηρισμός του είναι, «Σάββας, ο φωτιστής των Σέρβων». Στην συνείδησι του Σέρβικου λαού είναι ο μεγαλύτερος άγιος της χώρας των.
Αυτή η υπέροχη μορφή, ο Ράστκο, ο κατόπιν αρχιεπίσκοπος Σάββας, υπήρξε γυιός του Στεφάνου Νεμάνια. Το βασιλόπουλο πριν αναδειχθή αρχιεπίσκοπος έγινε Αγιορείτης μοναχός. Και υπήρξε αιτία ώστε και ο πατέρας του να καταγραφή στο Αθωνικό μοναχολόγιο.
Πράγματι το έτος 1196 ο βασιλεύς Στέφανος άφησε διάδοχο στον θρόνο του τον ομώνυμο γυιό του Στέφανο και πήγε στον Άθω, στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου. Εκεί ο όσιος Σάββας τον έντυσε με το μοναχικό σχήμα και του έδωσε το όνομα Συμεών. Έτσι ο κατά σάρκα γυιός κατέστη πνευματικός πατέρας του κατά σάρκα πατέρα του.
Πατέρας και γυιός ανέβηκαν σε μεγάλα πνευματικά ύψη. Πολλοί ευσεβείς Σέρβοι εντυπωσιάσθηκαν και επηρεάσθηκαν από το παράδειγμά τους και τους ακολούθησαν στον Άθω. Και τους ανάγκασαν να χτίσουν την Ιερά Μονή Χιλανδαρίου, την γνωστή σαν Σέρβικο μοναστήρι. Την αφιέρωσαν στα Εισόδια της Θεοτόκου.
Το έτος 1200 μ.Χ. σημειώθηκε το ηλιοβασίλεμα στην ζωή του οσίου Συμεών. Κοιμήθηκε στις 13 Φεβρουάριου. Ο γυιός του ένοιωθε ότι κατετάγη στις χορείες των αγίων. Λίγο χρονικό διάστημα μετά την κοίμησί του κάλεσε τον πρώτο του Αγίου Όρους και τους πιο ευλαβείς ιερομονάχους για να τελέσουν μνημόσυνο. Το συνδύασαν με αγρυπνία.
Καθώς ετελεύτο η αγρυπνία και καθώς προχωρούσε ο Όρθρος, ήρθε και η ώρα της Δοξολογίας. «Δόξα σοι τω δείξαντι το φως…». Κατά την διάρκεια της, συνέβη κάτι που σκόρπισε απερίγραπτη συγκίνησι και αγαλλίασι. Όλο το μοναστήρι του Χιλανδαρίου μοσχοβολούσε, κολυμπούσε μέσα σε ευωδίες. Έξω από τον νότιο τοίχο του ναού υπήρχε ο τάφος του οσίου Συμεών. Από εκεί προέρχονταν οι ευωδίες. Και καθώς οι μοναχοί πλησίασαν προς εκείνο το μέρος, τι να δουν; Από τον τάφο ανέβλυζε μύρο. Ο Συμεών είχε καταταγή από τον Θεό στους μυροβλύτες αγίους.
Προηγουμένως, όταν ο όσιος Σάββας έλεγε ότι ο πατέρας του αγίασε, οι μοναχοί διατηρούσαν επιφυλάξεις και αμφιβολίες. Με την θεοσημία όμως αυτή, βεβαιώθηκαν όλοι ότι ο Συμεών είχε λάβει το αμαράντινο στεφάνι της αγιότητος.
Με τον τάφο του οσίου Συμεών, που θεωρείται από τα πιο άγια σημεία του Άθω, συνδέονται και άλλες θαυματουργίες, αλλά τώρα δεν θα αναφερθούμε σ’ αυτές.
Τώρα μόνο θ’ απευθύνουμε στον Όσιο τα λόγια του υμνογράφου: «Τίς ουκ επαινέσειε, Συμεών πάτερ, σε τον βλύσαντα μύρον εκ του σού τάφου»;
«Ποιος δεν θα σε επαινέση, πατέρα Συμεών, εσένα που από τον τάφο σου ανέβλυσες μύρο»;
❖ ❖❖
Κατά τους δύσκολους χρόνους της Τουρκοκρατίας, για να κρατηθή στην ζωή και να στηριχθή στην πίστι το υπόδουλο γένος των Ελλήνων, οικονομούσε η θεία Πρόνοια να αναδεικνύωνται υπέροχες αγιασμένες μορφές. Σε πολλές από αυτές εμφανίζονταν και κάποιες θεοσημίες που τόνωναν την κλονιζόμενη πίστι και ενίσχυαν την «αποσταμένη ελπίδα».
Τέλη του 15ου αιώνος, πρώτο ήμισυ του 16ου. Σ’ αυτήν την χρονική περίοδο έζησε μία μεγάλη οριακή μορφή, ο Θεόφιλος. Καταγόταν από την Ζίχνη της Μακεδονίας. Από μικρός είχε κλίσι στα γράμματα. Επιδόθηκε ιδιαίτερα στην μελέτη των Αγίων Γραφών. Επίσης εξελίχθηκε και σε εξαίρετο καλλιγράφο.
Ποθώντας την πλήρη αφιέρωσι στον Θεό, ασπάσθηκε τον μοναχικό βίο. Στην συνέχεια έλαβε και την ιερατική χάρι. Έγινε ιερομόναχος. Οι μεγάλες πνευματικές ανάγκες των υπόδουλων Pωμιών τον έκαναν να περιοδεύη διάφορες περιοχές και να επιτελή ιεραποστολικό έργο. Ωφελούσε και με τα λόγια του και με την ενάρετη ζωή του.
Την εποχή εκείνη, την προτελευταία δεκαετία του 15ου αιώνος, επετέλεσε στην Αίγυπτο κάποιες καταπληκτικές θαυματουργίες ο περίφημος πατριάρχης Αλεξάνδρειας Ιωακείμ ο πάνυ. Ο «πάνυ» θα πη ο πολύς, ο μεγάλος, ο ξακουστός. Έζησε, δεν θα το πιστέψετε, 119 έτη (1448- 1567) και πατριάρχευσε ογδόντα! Γι’ αυτές τις θαυματουργίες δεν θα κάνουμε λόγο τώρα. Θα πούμε μόνο ότι απέτρεψαν κάποιο πονηρό σχέδιο που απέβλεπε στην καταισχύνη των Ορθοδόξων Χριστιανών της Αίγυπτου.
Ο τότε πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως άγιος Νήφων έστειλε μερικά επίσημα εκκλησιαστικά πρόσωπα στην Αλεξάνδρεια, για να μάθουν λεπτομερώς για τις εξαίσιες αυτές θαυματουργίες. Ανάμεσα σ’ αυτά ήταν και ο Θεόφιλος. Δόθηκε ευκαιρία να γίνουν επισκέψεις και στο Σινά, στην Ιερουσαλήμ, στην Δαμασκό.
Επιστρέφοντας ο Θεόφιλος στην Κωνσταντινούπολι βοήθησε για ένα χρονικό διάστημα τον νέο πατριάρχη Παχώμιο.
Στην συνέχεια ο έρωτας της ησυχαστικής ζωής τον έφερε στο Άγιον Όρος· πρώτα στο μοναστήρι του Βατοπεδίου, έπειτα των Ιβήρων και κατόπιν στις Καρυές. Αναζητώντας περισσότερη ησυχία κατέληξε στο κελλί του αγίου Βασιλείου, στην περιοχή «Καψάλα», ανατολικά των Καρυών, στα όρια της Μονής Παντοκράτορας. Τον ακολούθησαν δύο-τρεις συνασκητές που του έτρεφαν μεγάλη αγάπη και ευλάβεια.
Εκεί επιδόθηκε σε μεγάλες ασκήσεις. Ιδιαίτερα μόχθησε στην καλλιέργεια της νοεράς προσευχής. Είχε μεταβληθή σε επίγειο άγγελο. Είχε γίνει φλόγα προσευχής. Έφθασε στα πιο ψηλά σκαλοπάτια της κλίμακος των αρετών. Στον Μέγα Συναξαριστή (8 Ιουλίου) διαβάζουμε τα εξής:
«Εδόθη εις περισσοτέρους αγώνας της ασκήσεως, μάλιστα δε εξαιρέτως εις την νοεράν προσευχήν, τόσον ώστε έγινεν όλος μετάρσιος· καταφλεγόμενος δε υπό της θείας αγάπης, δεν έζη πλέον αυτός, αλλ’ έζη εν αυτώ ο Χριστός».
Εκοιμήθη σε προχωρημένη ηλικία, το έτος 1558, στις 8 Ιουλίου. Πριν από την κοίμησί του έδωσε εντολή στον αφοσιωμένο μαθητή του Ισαάκ να μη ειδοποιήση κανένα, να μη τελέση κηδεία και ταφή. «Δέσε σχοινίον εις τους πόδας μου και σύρε με και ρίψε με εις το δάσος, εις μέρος κρύφιον, ίνα με φάγωσι τα θηρία πλην Λειτουργίας και μνημόσυνα ποίησον όσα δυνηθής».
Ο υποτακτικός του εξετέλεσε την εντολή. Έρριξε το λείψανό του σε απόκρυφη δασική περιοχή. Μετά από μικρό χρονικό διάστημα οι μοναχοί της I. Μονής Παντοκράτορος ψάχνοντας επιμελώς στο δάσος βρήκαν το λείψανο του Οσίου. Γεμάτοι χαρά και αγαλλίασι το έφεραν στο μοναστήρι τους. Τελικά κατόπιν επεμβάσεων και διαπραγματεύσεων, οι Παντοκρατορινοί κράτησαν μόνο ένα χέρι. Το λείψανο εναποτέθηκε στο κελλί του αγίου Βασιλείου και συγκεκριμένα μέσα στην εκκλησία. Δηλαδή στην περιοχή όπου επετέλεσε τους μεγάλους ασκητικούς του αγώνες ο Όσιος.
Στον νέο τόπο εμφανίσθηκε στο οσιακό σκήνωμα ένα σημείο θαυμαστό. Τι συνέβη; Από το ιερό λείψανο πήγαζε ένα υπέροχο άρωμα που έρρεε. Ο Μέγας Συναξαριστής σημειώνει: «Εναπετέθη το λείψανον του Οσίου εις την εκκλησίαν του αγίου Βασιλείου υφ’ όλου του κλήρου μετά παρρησίας και υμνωδιών. Έκτοτε — ω του θαύματος! — ήρχισε να αναβρύη μύρον ευωδέστατον, εις ένδειξιν της θεαρέστου αυτού πολιτείας». Μάλιστα! Ανέβλυζε «μύρον ευωδέστατον». Και αυτό δήλωνε πόσο ενάρετη, πόσο εκλεκτή, πόσο θεάρεστη υπήρξε η ζωή του. Αυτό δήλωνε ότι ο όσιος Θεόφιλος υπήρξε ευωδιαστό κρίνο του Άθω. Έδιωξε με την οσιακή ζωή του όλα τα δυσώδη πάθη και έγινε δοχείο των ευωδιαστών αρετών.
Έτσι έλαβε τον τίτλο «μυροβλύτης». Η ταυτότητά του προσδιορίζεται με τις λέξεις: «Θεόφιλος ο μυροβλύτης». Αυτή η υπερφυής χάρις της μυροβλυσίας δεν έχει δοθή σε πολλούς αγίους. Θεωρείται από τα κάπως σπάνια δώρα του Θεού. Αν αλλά γεγονότα ασυνήθιστα ανήκουν στα θαυμάσια του Θεού, οπωσδήποτε αυτό το φαινόμενον της αναβλύσεως του μύρου από το σώμα κεκοιμημένου αγίου αποτελεί εξαίσιο υπερφυσικό σημείο.
Ένας ύμνος, συγκεκριμένα ένα μεγαλυνάριο, γράφει τα εξής (τα παρουσιάζουμε σε μετάφρασι): «Εσύ, μυροβλύτη πάτερ Θεόφιλε, που ολόκληρος αποπνέεις μυρίπνοη πνοή, σε παρακαλώ σώσε με από τις δυσωδίες της γης και από τα ακάθαρτα πάθη».
Το θαύμα της μυροβλυσίας είναι ένα εξαίσιο φαινόμενο που συμβαίνει σε σκηνώματα Χριστιανών Αγίων. Σε καμμία άλλη θρησκεία δεν παρατηρείται αυτό το πανέμορφο θαύμα. Ούτε βέβαια συναντάται στις αιρέσεις του χριστιανικού κόσμου διότι στις αιρέσεις δεν υπάρχει το Άγιο Πνεύμα, αλλά το πνεύμα της πλάνης.
Η μυροβλυσία που παρατηρείται στην Ορθόδοξο Εκκλησία στα σκηνώματα των αγίων, σε άγιες εικόνες και σε αλλά ιερά αντικείμενα, δίνει την πληροφορία ότι στην Εκκλησία αυτή υπάρχει πραγματικά και αληθινά το Άγιο Πνεύμα. αυτό το Πνεύμα που εμφυτεύει μέσα στις ψυχές των Χριστιανών τις ευωδιαστές αρετές, την καθαρότητα, την αγνότητα, την ελεημοσύνη, την αγάπη, την ταπεινοφροσύνη… τα νοητά αρώματα του παραδείσου.
Ας μοιάσουμε στην αρετή τον όσιο Νικηφόρο, που από την Καλαβρία κατέληξε στον Άθω και τα οστά του μετά την κοίμησί του ανέβλυσαν μύρο. Επίσης τον Συμεών Νεμάνια, που από βασιλεύς της Σερβίας έγινε Αγιορείτης μοναχός και ο τάφος του απέβη πηγή θαυμάτων. Επίσης τον εκ Ζίχνης Θεόφιλο, που από το σκήνωμά του ανέβρυε «μύρον ευωδέστατον, εις ένδειξιν της θεαρέστου αυτού πολιτείας». Ας έχουμε την ευχή τους.
Από το βιβλίο: Η ΕΚΠΛΗΞΙΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡΦΥΣΙΚΟΥ
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ: Ι.Ν.ΑΓΙΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΙΣΤΙΑΙΑΣ
ΘΑΥΜΑΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ: Η ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑ ΣΕ ΕΠΙΣΚΟΠΟ